Van opname tot en met het bekijken van de uiteindelijke foto, gebruik je 4 beeldschermen. Of, als je liever fotografeert met een spiegelreflexcamera, “maar” 3 beeldschermen. Want een systeemcamera heeft een klein beeldscherm dat via het zoekeroculair toont wat de sensor van je camera ziet. Zo’n elektronische zoeker vind je niet in een spiegelreflex camera.
Aan de hand van een “beeldscherm Workflow” laten we zien welke beeldschermen je gebruikt bij opname, tussentijdse controle, beeldbewerking en bekijken van het eindresultaat.

Als je er voor kiest, toont de elektronische zoeker of het LCD-scherm van een camera een overbelichtingswaarschuwing (“Zebra”). Voordat je een opname gemaakt hebt, weet je al dat de wolkenlucht overbelicht is bij die camera-instellingen. Dankzij de Zebra waarschuwing kan je nog de belichting aanpassen, zodat de wolken goed belicht worden (foto: Panasonic).

Foto’s zijn net sperma.
De kans is groot dat het niks wordt en roemloos eindigt. De meeste opnames worden nooit meer bekeken.

Of je nou door de zoeker van een systeemcamera kijkt, op het LCD scherm achterop je camera beoordeelt of een opname geslaagd is, op een tablet, laptop of PC foto’s bewerkt of foto’s bekijkt op social media, in al die gevallen gebruik je een beeldscherm. De kwaliteit van die beeldschermen is heel belangrijk, want op basis van wat je op die beeldschermen ziet, neem je ingrijpende beslissingen. Vind je het beeld in de zoeker niet mooi, dan neem je geen foto. Bij het bekijken van een foto op het LCD scherm achterop je camera kan je besluiten om die foto meteen weg te gooien. Als een beeldscherm achterop je camera niet helder genoeg is, kan je bij fel zonlicht niet meer bekijken of een foto gelukt is. Als het beeldscherm van je computer niet de juiste kleuren laat zien, dan zal je een opname zodanig bewerken, dat die een waardeloze print oplevert. Of op Social Media er toch niet zo mooi uitziet als op je eigen beeldscherm. Dat ligt dan niet aan de afdrukcentrale of aan de Social Media. Maar aan de verkeerde beeldscherminstellingen op je computer.

We kunnen niet in 1 artikel voorkomen dat er iets misgaat in het proces van opname tot eindresultaat. Maar we kunnen wel uitleggen waarop je moet letten bij aanschaf van beeldschermen (al of niet vastgeplakt aan je camera) die je tijdens dat proces van opname tot eindresultaat (of: “workflow”) gebruikt. 

Beeldscherm 1: Opname

Steeds meer fotografen kiezen voor een systeemcamera, in plaats van een spiegelreflexcamera. De meeste systeemcamera’s zien er uit als een spiegelreflexcamera, inclusief een zoeker achter op de camera. Maar waar je in de zoeker van een spiegelreflexcamera via de spiegel door de lens van je camera kijkt, kijk je door de zoeker van een systeemcamera naar een klein beeldscherm dat weergeeft wat de sensor van de camera ziet (What you see, is what you get: “WYSIWYG”). Als je een camera instelt op zwart-wit fotografie, dan zie je in een elektronische zoeker meteen hoe de zwart-wit opname er uit zal gaan zien. Bij een optische zoeker moet je daar naar raden.
Vroeger was de resolutie van een elektronische zoeker niet voldoende voor een natuurlijke beeldweergave. Bij moderne high-end systeemcamera’s zie je aan de resolutie niet meer dat je naar een beeldscherm kijkt. Als de verversingsfrequentie van het zoekerbeeld lager dan 50Hz, dan zie je aan het achterblijven van snel bewegende onderwerpen dat je naar een beeldscherm kijkt. Tot voor kort was dat een belangrijk nadeel van een elektronische zoeker. Er zijn gelukkig steeds meer camera’s te koop met een elektronische zoeker met een verversingsfrequentie van 100 Hz of meer.
Hoewel elektronische zoekers steeds beter / natuurgetrouwer worden, wint een optische zoeker het nog met een groter dynamisch bereik.
Aan de andere kant geeft een elektronische zoeker bij weinig licht nog een mooi beeld als de optische zoeker al onbruikbaar donker is geworden. Feit is dat in een periode van 10 jaar het percentage van producenten van systeemcamera’s met een elektronische zoeker is gestegen van 0 naar bijna 100%. En het marktaandeel van systeemcamera’s groeit gestaag.

Niet iedere elektronische zoeker is even goed. De kwaliteitsverschillen zijn opvallender dan de kwaliteitsverschillen tussen de LCD’s achter op de camera. Let bij de keuze van een camera met een elektronische zoeker vooral op:

1. De effectieve zoekervergroting (hoe hoger, hoe beter): die varieert van 0,5 tot 1
2. De verversingsfrequentie van het beeld (hoe hoger, des te rustiger het zoekerbeeld)
3. Het aantal megapixels van de zoeker (hoe meer, hoe beter)
4. De helderheid, het contrast en de kleurweergave van het beeld
5. Het eyepoint van de zoeker (van hoe ver af je het hele zoekerbeeld nog overziet: hoe hoger, hoe beter)

De zoeker op de Panasonic GX9 is uniek, omdat je die op kan klappen. Dat vind je bij geen enkele camera van een ander merk. Een opklapbare zoeker komt bijvoorbeeld van pas als je bij fel zonlicht iets van boven wilt fotograferen. Dan heb je weinig aan een beeldscherm achterop de camera – zelfs niet als je die naar boven kan klappen, omdat het zonlicht te fel is om het beeld op het beeldscherm nog te zien.

Niks zoeker, ik gebruik het beeldscherm achter op de camera!

Je kan natuurlijk ook een foto maken, zonder door een zoeker te kijken. Als je gewend was om foto’s te maken met een smartphone, dan is het gebruik van de LCD achterop de camera voor het maken van een foto logischer / makkelijker dan het kijken door zo’n kleine zoeker. Maar als je de moeite neemt om door een zoeker te kijken, neem je een meer stabiele houding aan, dan wanneer je je camera met je armen gestrekt voor je houdt om het beeldscherm te gebruiken. Ten tweede wordt je minder afgeleid door de omgeving als je door een zoeker kijkt. Daardoor maak je vanzelf een mooiere foto. Mocht je willen tegenwerpen: “Maar dat LCD scherm zit toch niet voor niets achterop een camera?” Dat klopt. Wat dacht je van situaties waar je niet in de zoeker van een camera kan kijken? Omdat je de camera te hoog of te laag houdt om nog door een zoeker te kunnen kijken? Dan moet je wel gebruik maken van het beeldscherm achterop de camera. Als je dat beeldscherm tenminste op of neer kan klappen. Het zijn vaak juist de goedkopere beginnerscamera’s waarop het beeldscherm niet gedraaid of gekanteld kan worden.

Geen selfie zonder beeldscherm:

Natuurlijk kan je op de gok je camera op jezelf richten in de hoop dat je een zelfportret of selfie maakt met een perfecte compositie. Maar de kans op een mooie selfie wordt stukken groter als je kan zien, wat er op de foto komt. Wie een smartphone gewend is, vindt dat vanzelfsprekend. Maar bij camera’s met verwisselbare lenzen is dat helemaal niet vanzelfsprekend.
Ben je van plan om selfies te maken, koop dan een camera met een beeldscherm achterop, dat zowel vrij kan draaien als kan kantelen. Als je denkt: “Hoe duurder een camera, des te groter de kans dat het beeldscherm achterop de camera niet alleen kan kantelen, maar ook kan draaien”. Dat is niet zo. Dure, professionele camera’s met een full-frame sensor hebben vaak een LCD scherm dat niet kan kantelen.

De Canon EOS M50 is een ideale camera voor bloggers: niet alleen kan je het beeldscherm naar je toe kantelen, zodat je een selfie kan maken. Maar de AF tijdens video van deze camera is zo nauwkeurig en betrouwbaar dat je ook eenvoudig een video opname van jezelf maakt.

Een bijkomend voordeel van een vrij kantelbaar en draaibaar beeldscherm is dat je het beeldscherm naar binnen kan draaien, zoals bij de foto hieronder. Zo voorkom je krassen op je beeldscherm.

De beeldkwaliteit van een Nikon D3400 / D3500 is vergelijkbaar met de beeldkwaliteit van de duurdere Nikon D5600. Een vrij draai- en kantelbaar beeldscherm is een groot voordeel van de D5600.

Studiofotografie: Wat nou zoeker? Tethered Shooting met een heul groot beeldscherm!

Er zijn professionele fotografen die in de studio hun camera aansluiten op een computer met een groot beeldscherm: “Tethered shooting”. Door het beeld van de camera meteen op een groot beeldscherm weer te geven, kunnen ze heel nauwkeurig de scherpte, kadrering en kleurweergave beoordelen voordat ze op de ontspanknop van de camera (laten) drukken. Daar kan geen zoeker of LCD scherm achterop een camera tegen op.

Extra beeldscherm in het veld

Videografen willen tijdens buitenopnames ook nog wel eens gebruik een extra beeldscherm gebruiken. Dat doen ze dan omdat ze het prettiger vinden om op een groter beeldscherm te kijken dan het LCD scherm achterop de camera. Vaak zie je ze dan hannessen met een zonnekap op dat extra beeldscherm, om te voorkomen dat ze last hebben van zonlicht. Sinds kort zijn er hele goede beeldschermen te koop, die veel helderder zijn. Dan heb je geen zonnekap meer nodig. Dergelijke beeldschermen worden aangeduid met HDR en zijn iets duurder dan traditionele beeldschermen. Een goed HDR beeldscherm bereikt een lichtintensiteit van 1000 nits, terwijl reguliere beeldschermen meestal niet hoger dan 400 nits (nits is een verouderde eenheid, die overeenkomt met”cd/m2″: candela per vierkante meter). Meer licht kost meer stroom, dus een extra batterij voor je beeldscherm kan geen kwaad. Let hierop bij aanschaf.

Beeldscherm 2: Check en selecteer

Als je op het journaal een groep fotografen tijdens een persconferentie ziet, dan zie je ze regelmatig achterop hun camera kijken. Ze willen meteen weten of hun opname geslaagd is en kijken daarom telkens op het beeldscherm achter op hun camera. Maar ook als je geen persfotograaf bent, komt een beeldscherm achter op de camera van pas. Je kunt het beeld op het LCD scherm uitvergroten om er zeker van te zijn, dat een opname echt scherp is. Dat is handig bij opnames waar de scherpstelling heel kritisch is, zoals bij macro- of product opnames. Je kan er ook een histogram bekijken, om er zeker van te zijn dat de opname goed belicht is. Of je kunt meteen de mooiste foto van een serie opnames uitzoeken en de mindere foto’s meteen weggooien zodat je meer ruimte over houdt op je geheugenkaartje. En als er helemaal niks moois bij zit, maak je – net als de persmuskieten tijdens een persconferentie – dankzij het beeldscherm achter op de camera snel nu het nog kan nog een paar opnames. Vrijwel alle camera’s hebben tegenwoordig een LCD of OLED scherm aan de achterkant. Een LCD scherm zendt meer licht uit, maar heeft minder diepe zwarten dan een OLED. In het algemeen geldt: hoe groter het beeldscherm en hoe meer megapixels, des te prettiger het werkt. Ben je gewend om te swipen, let dan goed op bij de keuze van je camera. Want er zijn nog veel camera’s te koop met een beeldscherm zonder (of met beperkte) touch-screen functionaliteit. 

Op de betere camera’s vind je bovenop de camera een extra beeldscherm, waarop je de camera-instellingen kan aflezen.

Beeldscherm 3: Bewerken

Fotograferen is populair. Er werd nog nooit zo veel gefotografeerd – door zo veel mensen – als nu.
Maar foto’s zijn helemaal niet populair. Wie is er nog zo gek om foto’s uit te zoeken en te bewerken?

Bij fotobewerking wordt vaak meteen gedacht aan Photoshop en ingrijpende correcties. Maar een aanpassing van het contrast of correctie van de witbalans zijn simpele handelingen waar je geen Photoshop voor nodig hebt. Toch hebben ze grote invloed op de beeldkwaliteit. Dat je een goed beeldscherm moet gebruiken om je foto’s te bewerken, zullen de meeste fotografen wel weten. Hoewel de kleurweergave van moderne beeldschermen rechtstreeks uit de fabriek steeds nauwkeuriger worden en het kleurverloop over de tijd van moderne beeldschermen ook steeds minder is, krijg je de nauwkeurigste kleuren als je je beeldscherm kalibreert. Door de kleurweergave van je beeldscherm te kalibreren zorg je er voor dat de kleuren op jouw beeldscherm zo goed mogelijk overeenkomen met de kleuren op andere beeldschermen. Maar ook dat de kleuren van de fotoboeken, afdrukken of vergrotingen die je via een fotocentrale bestelt overeenkomen met wat je verwacht. Het beeldscherm van je tablet, laptop of PC is misschien wel het invloedrijkste beeldscherm in de hele beeldscherm workflow. Hier verandert een opname in een foto. En dit is de laatste stap, waarop jij de kwaliteit beoordeelt, voordat die foto aan een groter publiek wordt getoond.

Als je een nieuwe TV hebt gekocht in het afgelopen jaar, dan ben je misschien al een 4K HDR TV tegen gekomen. Op dit moment zijn er twee spectaculaire ontwikkelingen op het gebied van beeldschermen voor fotografen en videografen: meer resolutie (4K en 8K; interessant voor fotografen en videografen) en een hoger contrast (HDR: met name interessant voor video). Hier gaan we binnenkort uitgebreid op in bij de bespreking van het beste beeldscherm.

Beeldscherm 4: Bewonderen

Het minuscuul kleine percentage foto’s dat de eindstreep haalt, wordt bekeken op een smartphone.
Heel, heel misschien wordt die foto bekeken  op een mooi, groot beeldscherm.

Hoe veel foto’s worden er per jaar gemaakt? Anderhalf biljoen? In ieder geval astronomisch veel. Fotograferen is populair. Verreweg de meeste van die opnames worden nooit meer bekeken. Want foto’s zijn helemaal niet populair. Ze worden snel weer gewist of op een harde schijf gezet om “te bewaren, zodat ik er later nog wat mee kan doen”.
Maar àls een foto ooit nog eens bekeken wordt, dan is de kans het grootst, dat het op een beeldscherm zal zijn. Een klein beeldscherm, wel te verstaan. Op sociale media worden dagelijks miljoenen foto’s gepubliceerd. Ten opzichte van die duizelingwekkende aantallen, zijn fysieke afdrukken te verwaarlozen.
De kans dat een opname uiteindelijk als foto op een smartphone – en dus op een klein beeldscherm – bekeken wordt, is dus ontzettend klein. En de kans dat je zorgvuldig bewerkte meesterwerk op een groot beeldscherm bewonderd zal worden, is nog kleiner. Dat een opname nog doorgroeit tot een mooie print, is bijna een wonder.

De kans dat een opname eindigt als een mooie, grote foto aan de muur, is misschien wel kleiner dan de kans op een prijs in de Staatsloterij. 

Richt je workflow op het vertonen van foto’s op smartphones als je een groot publiek wil bereiken. Of richt je workflow op print en geniet met familie en vrienden van die ene perfecte vergroting in de huiskamer boven de bank. Met beide keuzes is niks mis. Het zijn persoonlijke keuzes. Maar in beide gevallen komen er meerdere beeldschermen aan te pas, voordat een opname zich heeft ontwikkeld tot een mooie foto.