De Canon EF 40mm f/2.8 STM is tegelijk met de Canon 650D in 2012 op de markt gekomen. Het is het kleinste en lichtste objectief voor Canon spiegelreflexcamera’s. Qua formaat zou je misschien niet meteen aan de combinatie van een professionele Canon EOS 1D X met een Canon 40mm objectief denken. Toch is dit objectief wel degelijk geschikt voor een camera met een volformaat sensor en is de Canon 1D X de juiste partner voor een Canon 40 mm STM test.

Een objectief met een brandpuntsafstand van 40 mm op een camera met een volformaat sensor is ideaal voor het maken van landschap-, reportage- of straatfotografie. Aantrekkelijk is ook dat de kortste scherpstelafstand slechts 30 cm is, waardoor je dicht op een onderwerp kan kruipen. Het grootste diafragma maakt het mogelijk om zonder flits scherpe foto’s maken bij weinig licht. Of om te spelen met scherptediepte door te kiezen voor diafragma f/2.8, waarmee je de scherptediepte beperkt en een onderwerp van een onrustige achtergrond isoleert, zoals in bovenstaande opname.

Bouw en autofocus

Op deze compacte lens heeft Canon nog ruimte gevonden voor een AF schakelaar. Fijn dat je dit niet via een menu hoeft te bedienen. De Canon 1D X stelt soepel en snel scherp in combinatie met de Canon 40 mm STM, maar niet zo snel als sommige professionele lenzen met een USM motor. Bij handmatig scherpstellen draait de ring door bij het bereiken van de kleinste instelafstand of bij oneindig. Dit “Focus by wire” bij handmatig scherpstellen, dat ook wordt toegepast bij diverse micro-43 objectieven, zal niet iedereen bevallen

De stappen AF motor (STM) zorgt voor betere AF tijdens live-view video. De lens is stil tijdens het scherpstellen, maar niet geruisloos. Door de hoge lichtsterkte en de gevoelige AF sensoren van de Canon 1D X, is deze lens ook bij weinig licht trefzeker.

Beeldstabilisatie

De Canon EF 40 mm 2.8 STM heeft geen ingebouwde beeldstabilisatie. Gezien de relatief lage brandpuntsafstand en de maximale opening van f/2.8 is dat acceptabel. Toch is de huidige trend om ook de (duurdere) objectieven met een korte brandpuntafstand, zoals de recent geïntroduceerde Canon EF 35mm f/2 IS USM, te voorzien van ingebouwde beeldstabilisatie.

Lichtafval

Van voren gezien is duidelijk te zien hoe klein de Canon 40mm frontlens (met een diameter van 19 mm) wel niet is. Al het licht dat op de 24 x 36 mm sensor valt, komt door deze kleine lens. De kans op lichtafval in de hoeken lijkt daarmee groot. Normaal gesproken maken we voor jpg bestanden gebruik van alle mogelijke in-camera correcties die de testcamera biedt. De Canon 1D X testcamera (firmware 1.1.1) had echter geen correctie data beschikbaar. De gemeten lichtafval verloopt van 1,5 stops bij volle opening tot meer dan een halve stop bij de kleinere diafragma’s.

Lichtafval is, net als een paar andere lens aberraties, softwarematig goed te corrigeren met een correctieprofiel voor de Canon 40mm STM in Canon’s DPP (digital photo professional), dat gratis bij aanschaf van een camera wordt geleverd, of met behulp van de correctieprofielen in Lightroom of Photoshop. De automatische correctie voor vignettering in DPP bleek in onze test iets beter dan in Lightroom. Na correctie in DPP verandert de matige score voor lichtafval van deze Canon lens in een cijfer boven de 9. Een dergelijke correctie is dus zeker aan te bevelen.

Vervorming Canon 40 mm

De vervorming van Canon 40mm STM bestanden, zowel jpg als RAW, vertonen een dermate lage vervorming, dat je er in de praktijk nooit iets van zal zien. Zelfs niet bij onderwerpen met veel horizontale en verticale lijnen, zoals bij architectuur fotografie. Prima.

Bokeh

In eerste instantie zou je bij een standaard lens niet meteen aan bokeh denken. Toch levert de hoge f/2.8 lichtsterkte gecombineerd met een camera met een volformaat sensor een mooie achtergrondonscherpte / bokeh op. En dat is in dit geval ook zo.
Voor de echte bokeh liefhebbers: De diafragma lamellen zijn niet afgerond, waardoor de bokeh van een puntbron verandert van rond bij f/2.8 naar zevenhoekig bij f/8. Ook is bij diafragma 2.8 nog een ring aan de buitenkant zichtbaar.

Overstraling

Met een lensontwerp met lekker weinig lenselementen (maar 6 elementen in 4 groepen), een 18 mm frontlens en de Super Spectra coating op de lenselementen, is er bijna niets waarop er interne reflectie plaats kan vinden. In de praktijkopnames zijn we geen nevenbeelden of overstraling tegen gekomen, maar we moeten er ook wel bij zeggen dat er veel mist en grauwe luchten waren tijdens de testperiode.
Net als in onze test van de Canon 40 mm STM op een camera met een APS-C sensor (Canon 650D) zijn we ook in deze test zelfs onder de meest extreme omstandigheden in de studio geen nevenbeelden tegen gekomen. In uitzonderlijke situaties met zeer fel tegenlicht kan je wat overstraling zien. Een heel erg goede prestatie van dit objectief.

Scherpte Canon 40 mm STM

Al vanaf volle opening is de scherpte zeer hoog, van uiterste hoek tot uiterste hoek. De gemeten scherpte over de range van diafragma 2.8 tot en met 11 is heel constant en de scherpte in de uiterste hoeken is net zo hoog als de scherpte in het centrum. Ook op dit onderdeel blijkt deze lens tot de beste Canon lenzen te horen die we ooit getest hebben. Beter gezegd op het moment van de test gooit de Canon 40 mm STM qua scherpte de hoogste ogen van alle Canon lenzen die we tot nu toe hebben getest.

Chromatische aberratie

Bij sommige lenzen is de breking van het licht zichtbaar afhankelijk van de kleur licht, waardoor je in de hoeken paarse en groene randen kan tegenkomen bij scherpe contrastovergangen, zoals takken tegen een felle lucht. Dit wordt laterale chromatische aberratie genoemd. Van dit verschijnsel heeft de Canon 40 mm lens totaal geen last, zo blijkt uit onze Canon 40 mm test. Bij alle diafragma’s is de chromatische aberratie, zowel in RAW als in jpg bestanden, zo laag dat je er zelfs bij hele grote vergrotingen geen last van hebt.  Omdat er op het moment van deze test geen in-camera correctie profiel beschikbaar was voor deze lens, worden deze zeer goede prestaties niet geflatteerd door eventuele in-camera correctie van chromatische aberratie.

Canon 40 mm test: conclusie

Voordelen

• Klein en licht
• Superieure beeldkwaliteit van het gehele beeld voor vrijwel alle parameters.
• Geen nevenbeelden en zeer weinig overstraling
• Snel, grootste diafragma van f/2.8 voor opnamen bij weinig licht
• Korte scherpstelafstand tot minimaal 0,3 m
• Zeer aantrekkelijk geprijsd

Nadelen

• Kleine ring voor handmatig scherpstellen
• “Focus by wire” bij handmatig scherpstellen zal niet iedereen bevallen
• Compacte ontwerp: lens biedt geen steun bij vasthouden van camera
• Minder lichtsterk dan de professionele 35 mm en 50 mm Canon lenzen

De combinatie van een zeer compact en licht Canon 40 mm STM objectief op een grote, zware professionele camera lijkt op het eerste gezicht mogelijk geen gezicht. Misschien verwacht je ook dat dit zeer goedkope objectief niet zo’n goede beeldkwaliteit levert als de grote en zware professionele lenzen. Toch laat de Canon 40mm STM de hoge beeldkwaliteit van de Canon 1D X zeer goed tot zijn recht komen, zo blijkt uit onze tweede Canon 40 mm test.
Qua resolutie behaalden we met dit objectief de hoogste score voor een Canon lens tot nu toe. We maken ons sterk dat de beperkende factor op dit onderdeel de 18 megapixels van de Canon 1D X zijn. En dat als Canon in de toekomst een camera uitbrengt met een veel hogere resolutie, onze nieuwe Canon 40 mm test zal demonstreren dat dit objectief nog meer in zijn mars heeft.