In 2011 kwam Canon met zijn eerste Cinema camera uit, de C300. Een jaar later volgde de C100, C500 en 1DC. De laatste was de eerste spiegelreflexcamera in de Cinema-lijn, gebaseerd op de Canon 1D. Professionele systeemcamera’s waren er toen nog niet en met het succes van de 5D Mark II als videocamera was dit een logische toevoeging aan de Cinema reeks. De 1DC bleef tot eind vorig jaar in productie naast de 1D en 1D X camera’s die ook over videofuncties beschikken. Met de Canon EOS-1D X Mark III lijken deze twee lijnen weer samen te komen.
Video’s maken met een sportcamera
De Canon EOS-1D X Mark III is eigenlijk een waardige opvolger van de 1DC en daarnaast ook van de 1D X Mark II. Ondertussen heeft de Cinema reeks zijn eigen full-frame filmcamera’s in de vorm van de C700FF en de C500 Mark II. Daarnaast heeft Canon nu ook systeemcamera’s met hoogwaardige videofuncties. Een 1DC Mark II is dus niet meer te verwachten. Het zou daarnaast ook heel goed kunnen dat de EOS-1D X Mark III de laatste professionele spiegelreflexcamera van Canon wordt. Nu video voor steeds meer fotografen een extra inkomstenbron is en de elektronische zoekers steeds beter worden lijkt een professionele systeemcamera als opvolger waarschijnlijker. De 1D X Mark III werd in Focus 4 van dit jaar en hier op Camerastuffreview.com al grondig aan de tand gevoeld als fotocamera. In dit artikel wil ik de nieuwe videofuncties bespreken. Althans een aantal, want deze nieuwe 1D X heeft ook op het gebied van video enorm veel mogelijkheden.
Video kwaliteit
Video’s kunnen net als foto’s op twee manieren opgeslagen worden; Raw en gecomprimeerd. Gecomprimeerde video is direct bruikbaar net als een Jpeg uit de camera. Kleurweergave, resolutie, contrast en compressie heb je vooraf gekozen en ingesteld. Alle extra kleurinformatie, resolutie en de informatie uit de lichtste en donkerste partijen die niet gebruikt wordt voor het uiteindelijke beeld wordt weggegooid. Dit maakt gecomprimeerd beeld kleiner van omvang en daarmee vaak direct geschikt om te versturen. De doelgroep van de 1D X Mark III zal hiervan vaak gebruik maken. Het zijn vaak fotografen en videografen die voor de media werken. Zo snel mogelijk beeld klaar voor gebruik kunnen leveren is voor hen essentieel. De specificaties voor het eindgebruik, zoals voor krant, televisie of internet, zijn meestal bekend en een hogere kwaliteit leveren dan nodig is, is vanwege de snelheid waarmee geleverd moet worden ongewenst. Die kwaliteitseisen worden echter steeds hoger. Denk maar aan 4K video, maar ook HDR beeld. Er wordt dus niet alleen steeds meer resolutie verlangt, maar ook meer kleurinformatie en een groter dynamisch bereik. De grote hoeveelheid data die hiervoor nodig is is zelfs voor de huidige snelle dataverbindingen moeilijk behapbaar. Slimmere compressiemethoden zijn dus nodig om de vereiste kwaliteit te kunnen leveren. Canon heeft de Mark III toekomstbestendig gemaakt door gebruik te maken van de nieuwste technologieën om de hoge resolutie, waarmee ook zijn voorganger al kon opnemen, te combineren met meer informatie in de diepte. Dit kon alleen door geavanceerde codecs te gebruiken om de grote datastroom binnen de perken te houden.
Sprong voorwaarts
Die extra kleurinformatie was tot nu toe het grote gemis bij de fotocamera’s van Canon en veel andere merken én een belangrijke reden voor videografen om naar Cinema camera’s uit te wijken.
Met de Canon EOS-1D X Mark III doet Canon hierin een enorme stap voorwaarts. Ten opzichte van zijn voorganger heeft de Mark III twee sterke codecs extra gekregen; de mogelijkheid om 12-bit Raw-video met een resolutie van 5,5K (5496 x 2904 pixels) intern op te nemen en de mogelijkheid om gecomprimeerde DCI 4K video (4096 x 2160 pixels) in 10-bit 4:2:2 op te nemen. Dit laatste doet de Mark III met gebruik van de nieuwe H.265 / HEVC codec wanneer je Canon-Log inschakelt. Deze relatief nieuwe High Efficiency Video Codec zorgt voor een hogere compressie, dus kleinere bestanden, zonder daarvoor beeldkwaliteit op te offeren of een betere videokwaliteit met eenzelfde bestandsgrootte als wanneer de H.264 / AVC codec zou worden gebruikt. Deze efficiënte codec heeft echter wel consequenties voor je workflow. De processor van je computer moet namelijk wel extra hard aan het werk als je met H.265 / HEVC opgenomen video wilt editten. Het decomprimeren kost flink wat extra processorkracht en vraagt meer van je grafische kaart. Bij wat oudere of minder krachtige computers zal het videomateriaal in de editing software waarschijnlijk minder soepel afspelen. Op internet zijn veel tutorials te vinden over hoe je H.265 video om kunt zetten naar video met een H.264 codec, zoals bijvoorbeeld Apple ProRes. Een andere methode is om er eerste proxy-files van te maken en daarmee te editten. De Mark III is echter een camera waar je ten minste vijf jaar mee vooruit wil kunnen en over enkele jaren ziet de computerwereld er alweer heel anders uit. Met Canon-Log uitgeschakeld wordt gewoon in 8 bit 4:2:2 bij UHD of 4:2:0 bij FHD opgenomen met de H.264 codec. Ten opzichte van de Mark II is de kleurinformatie in 4K dus toegenomen van 8-bit 4:2:2 naar 10-bit 4:2:2 en in Raw zelfs naar 12-bit 4:4:4. Canon noemt het geen Cinema Raw Light zoals de Cinema camera’s van Canon gebruiken, maar het is wel een gecomprimeerde Raw en Adobe Premiere Pro ziet het gewoon als Cinema Raw Light. De compressie lijkt gezien de datastroom alleen iets lager dan bij de Cinema Raw Light van bijvoorbeeld de C200 als je corrigeert voor het resolutieverschil. Ten opzichte van zijn voorganger is ook de crop-factor in 4K verdwenen en gebruikt de Mark III dus het volledige oppervlak van de sensor voor de registratie van 5,5K Raw en 4K gecomprimeerd en een kleine 1,1x crop voor UHD (3840 x 2160 pixels). In alle instellingen kan je in PAL kiezen tussen 25 of 50 beelden per seconde. Bij 5,5K Raw en 4K in 50 fps werkt de AF niet. Wel in FHD en ook bij de high framerate instelling voor slowmotion. Ook voor het opnemen van slowmotion gebruikt de Mark III geen crop. Dit kan met 100 beelden per seconde (PAL) in Full HD (1920 x 1080 pixels). Voor de opslag van zowel de foto’s als de video’s gebruikt de 1D X Mark III twee CFexpress kaarten. Dat zijn redelijk dure kaarten, maar ze zijn vanwege hun hoge schrijfsnelheid nodig om de grote datastroom van Raw video en slowmotion-opnamen te kunnen verwerken.
Cinema Raw Light
Raw video kan alleen in volledige resolutie en met de volledige kleurdiepte van 12-bits geschoten worden. Dat zorgt voor een datastroom van zo’n 2600Mbps bij 50 of 60fps en 1800Mbps bij 24, 25 of 30 beelden per seconde. Dit laat een 64Gb kaart in respectievelijk drie en vier minuten vol lopen. Buiten het feit dat je dus flink moet investeren in CFexpress kaarten, zal je ook flink wat opslagruimte moeten reserveren voor de nabewerking wanneer je in Raw wilt werken. Om die nabewerking wat te versoepelen kan de Mark III ook gelijktijdig met de Raw video een lichter 4K MP4 bestand op de tweede kaart opnemen. Dit kan gebruikt worden als een snelle preview en voor een proxy-edit. Het is jammer dat er bij een fotocamera geen plaats is voor nog een extra SD-kaart slot, zoals bijvoorbeeld bij de Canon C200, zodat je beide CFexpress kaarten kunt gebruiken voor de Raw video en je proxy op de goedkopere en makkelijker uit te lezen SD-kaart kunt opnemen. De Raw video van de 1D X kan je openen en bewerken op kleur in Canon’s Digital Photo Professional. De Raw video tool die hiervoor wordt gebruikt werkt alleen met een krachtige grafische kaart. De Raw video is ook direct in NLE’s als Adobe Premiere Pro en Final Cut Pro te verwerken. De laatste gebruikt hiervoor een plug-in. De laatste versie van de gratis video-editor van Black Magic, DaVinci Resolve 16.2.4 heeft ook ondersteuning speciaal voor de 1D X video. Het werkt snel, zelfs op een oudere computer, en het colorgraden geeft hele goede resultaten.
Filmen met een spiegelreflexcamera
Een spiegelreflexcamera is absoluut niet het handigste apparaat om mee te filmen. Maar als je als natuurfotograaf, fotojournalist of sportfotograaf ook bewegend beeld moet schieten, dan is dat met zo’n camera goed te doen. Canon heeft met zijn Dual Pixel Autofocus de beperkingen op het gebied van scherpstelling bij video ruimschoots weggenomen. De autofocus is, ook met de spiegel opgeklapt, snel, trefzeker en betrouwbaar. De Servo-AF in video-stand is zelfs verbluffend goed. Snel bewegende onderwerpen worden probleemloos gevolgd, nagenoeg zonder zoeken of doorschieten en verplaats je tijdens de opname het scherpstelpunt handmatig, dan maakt de automatische scherpstelling een mooie rustige overgang naar het aangegeven onderwerp. De snelheid daarvan is ook nog instelbaar. Wel is de AF-motor van het objectief in deze stand te horen. Een microfoon op de camera zal dit zeker oppikken. Audio kan je dus beter los van de camera opnemen. Met de nieuwe Smart-controler kan je in de liveview en video-stand een AF-punt met je duim eenvoudig en snel over bijna het gehele beeld verplaatsen, zonder dat je de knop daadwerkelijk aan hoeft te raken. Het ingenieuze knopje “ziet” je beweging, zelfs wanneer je een dunne handschoen aan hebt. Voor video-opnamen uit de hand met de Servo-AF geactiveerd is dit heel prettig, omdat hiermee beweging en trillingen worden voorkomen die je met de mulit-controler soms wel krijgt. Daarnaast is het een handige manier van werken wanneer je bijvoorbeeld een LCD-loupe, externe EVF of monitor gebruikt bij het filmen en daardoor niet het aanraakscherm van de camera kunt gebruiken voor het verplaatsen van het AF-punt. Het is erg jammer dat de EOS R5 en 6 dit superhandige knopje niet van de 1D X Mark III geërfd hebben.
HDMI
Bij langere video-opnamen zal je de Canon EOS-1D X Mark III waarschijnlijk met een externe monitor of EVF gebruiken. Wanneer je via de HDMI-uitgang een monitor of EVF aansluit heb je de keuze om beeld en informatie over je instellingen en geselecteerd AF-punt door te geven, maar gaat het LCD van de camera uit. Wil je ook beeld op het scherm van de camera, dan wordt er geen informatie over je instellingen via HDMI verstuurd. Gebruik je een externe EVF aangesloten via HDMI en zou je daarnaast ook je touch-screen willen blijven gebruiken, dan werkt dit niet zo handig. Je kunt dan namelijk ook je geselecteerde scherpstelpunt niet zien in de EVF en dit dus niet gelijktijdig via het touchscreen of de smart-controler verplaatsen. Gebruik je een externe monitor dan zou je er wel voor kunnen kiezen beide schermen te gebruiken; de monitor geeft dan alleen het beeld zonder informatie weer en het LCD van de camera kan je gebruiken voor het verplaatsen van het AF-punt en eventueel het aanpassen van de instellingen. Voor de HDMI-aansluiting is een mini-hdmi-poort beschikbaar. Een zeer kwetsbare aansluiting. Canon levert een plastic houdertje bij de camera, waarmee je de HDMI- en de USB-aansluiting een beetje kunt beschermen. Het gebruik van een L-bracket of half-cage is echter sterk aan te raden.
Slowmotion
De Mark III biedt framerates tot 120 beelden per seconde (NTSC) of 100 fps (PAL) in FHD en zonder crop. Prachtige slowmotion-opnamen liggen met deze camera dus binnen handbereik. De betrouwbare AF van de Mark III komt hier extra goed bij van pas. Alleen de mogelijkheid om geluid op te nemen wordt uitgeschakeld. Wil je even snel een slowmotion-opname maken dan is dat helaas wat lastig. Je moet daarvoor namelijk wel even het menu induiken om het te activeren. Het is helaas geen keuzemogelijkheid in het Quick-menu en het is ook niet mogelijk om het aan een functieknop toe te wijzen. Wanneer je in het menu high-framerate hebt ingeschakeld wordt de sluitertijd automatisch naar 1/100 seconde verhoogd als deze nog op 1/50 seconde zou staan. Volgens de 180 graden regel zou dit 1/200 seconde moeten zijn, maar blijkbaar verwacht Canon geen problemen met een iets langere sluitertijd bij deze instelling en het ziet er inderdaad ook goed uit. In het Quick-menu op het LCD is de mogelijkheid om de filmkwaliteit te veranderen nu grijs en dus niet te activeren. Wil je terug naar je gewone video-instellingen, dan zal je eerst in het menu de high-frame rate optie moeten schakelen. Minder handig is, dat wanneer je deze optie weer uitgeschakeld hebt, de camera niet terug keert naar je laatst gebruikte video-instelling, maar naar een standaard instelling. Dit is ook zo wanneer je één van de aangepaste opname modi C1 – C3 gebruikt voor je video-instellingen.
Witbalans
Wisselen tussen fotografie en video gaat daarentegen probleemloos. De camera onthoudt je laatst gebruikte instellingen van beide modi, dat werkt heel fijn, alleen de handmatige witbalans instellingen worden gedeeld en daarvoor kan de camera vijf eigen metingen onthouden. Wil je met de camera in video-stand een nieuwe handmatige witbalans maken dan gaat dat wel wat omslachtig. Via het Quick-menu kan je alleen de al opgeslagen eigen witbalans-instellingen kiezen, maar geen nieuwe maken. Ook de combi witbalansknop en sleutel-knop (beeld beveiligen, memo opname) voor het snel maken van een handmatige witbalans werkt in de liveview en video-stand niet. Ook in het menu zal je vergeefs zoeken naar de mogelijkheid om een referentie-opname te maken. De laatst gemaakte opname staat standaard klaar om als referentie-opname gebruikt te worden, maar de mogelijkheid om een nieuwe te maken is er in de video-stand niet. Daarvoor moet je eerst terug naar foto-stand om dan via het menu een nieuwe referentie-opname voor de huidige situatie maken. Dit zijn al snel heel wat handelingen. Maar het wordt nog lastiger als je bijvoorbeeld je laatste foto’s buiten gemaakt hebt en nu binnen snel een nieuwe handmatige witbalans wilt maken. In de fotomodus staan je instellingen voor ISO, diafragma en sluitertijd nog steeds op de buitensituatie ingesteld. Wil je direct vanuit het menu een referentie-opname maken, dan gaat dat niet omdat deze dan onderbelicht is. Je zult dus eerst je belichtings-instellingen aan moeten passen aan de nieuwe situatie voordat je een referentieopname kunt maken voor de nieuwe handmatige witbalans. Hier werkt het feit dat de camera de laatste instelling voor fotografie vast houdt dus helaas juist tegen. Een short-cut in de foto-stand is om de witbalans-knop op de camera te gebruiken. Daarna gebruik je de beeld beveiligen / memo-knop (de knop met het sleutel-symbool) waarmee je direct een referentie-opname kunt maken, zonder in het menu te hoeven gaan. Maar deze referentie-opname wordt niet bewaard en is dus ook niet te hergebruiken.
Crop
Je kunt naast de volledige sensor weergave ook kiezen voor een 1,3x crop. In deze crop-modus werkt de autofocus ook nog bij de hogere frame rates van 50 en 60 fps. Er is helaas geen S35 crop die meer overeen zou komen met de uitsnede van de Cinema camera’s waarvoor de 1D X soms als B-cam zal dienen. Wil je handmatig scherpstellen dan is de focus-assist van Canon een heel handige feature. Het vierhoekje met pijltjes kan je met de smart-controler eenvoudig over het gehele beeldveld verplaatsen en het wordt groen als je de scherpte op dat punt gevonden hebt. Handiger nog is dat het met de vier pijltje aangeeft of je scherpte voor of achter het gekozen punt ligt. Je weet dus precies welke kant je op moet draaien. Dat werkt super, maar helaas alleen bij AF-objectieven.
Conclusie Canon EOS-1D X Mark III
De Canon EOS-1D X Mark III is een camera die zeer hoge kwaliteit video kan opnemen. Ten opzichte van zijn voorganger zijn zowel kwaliteit als mogelijkheden sterk verbeterd. Een aantal zaken die het zo’n geliefde fotocamera maakt komen ook de videograaf ten goede; denk aan de stevige, duurzame constructie, de grote accu, de zeer doordachte layout van, gedeeltelijk verlichte, bedieningselementen en de goede grip. Daarnaast blijft het een spiegelreflexcamera en dat levert beperkingen op voor video-gebruik. Je kunt voor video dan ook niet dezelfde functionaliteit verwachten als een Cinema-camera van Canon in dezelfde prijsklasse biedt. Dat heeft gedeeltelijk met de verschijningsvorm te maken en gedeeltelijk met het feit dat de nadruk bij deze camera toch meer op fotografie ligt. Moet je voor je opdrachten echter regelmatig snel tussen fotografie en videografie kunnen wisselen, dan is de hoge kwaliteit video-opnamen waartoe deze camera in staat is zeker van toegevoegde waarde. Met de Canon EOS R5 en 6 net geïntroduceerd vind ik het lastig deze camera voor video aan te raden. De R5 beschikt naast 8K over nog meer video-mogelijkheden als de 1D X Mark III, de R6 erft eenzelfde 20 Mp sensor, Digic X processor en bijbehorende goede ISO-waarden van de Mark III. De R6 mist Raw-video, maar beschikt daarentegen wel over een roteerbaar LCD, elektronische zoeker, RF-vatting, DualPixel 2 AF en beeldstabilisatie met de sensor. Er zijn echter wel redenen te bedenken waarom je een 1D X zou verkiezen boven een R camera. Als je al langer met een camera uit de 1D-serie werkt dan zal de vertrouwde en beproefde plaatsing van de bedieningselementen je zeker aanspreken. Misschien wil je zelfs het ongemak van een optische zoeker voor videografie op de koop nemen wanneer je voornamelijk fotografeert. Daarnaast blijft de 1D-serie de keuze wanneer je een camera zoekt voor extreme weersomstandigheden en intensief gebruik. Dan gaat de EOS-1D X Mark III door waar bijna elke andere camera de handdoek in de ring zou gooien.
