In augustus 2010 werd met de Canon 8-15 mm de eerste Canon Fisheye zoomlens aangekondigd. De Canon EF 8-15mm f/4L Fisheye USM zoomlens vervangt een Fisheye lens met een vaste brandpuntsafstand: de Canon EF 15mm f/2.8. De Canon 8-15 mm is een unieke lens omdat het een Fisheye zoomlens is met een brandpuntafstandbereik van 8 tot 15 mm, waarmee je zowel circulaire als beeldvullende Fisheye opnames kan maken. De Tokina 10-17 mm zoomlens is de enige andere Fisheye zoomlens die we getest hebben. Maar de beeldhoek van de Canon 8-15 mm is bij een brandpuntsafstand van 8 mm aanzienlijk groter dan de beeldhoek van de Tokina 10-17 mm bij een brandpuntsafstand van 10 mm.

Canon EF 8-15mm Fisheye @ 9 mm f/7.5

De ultragroothoek zoom van de Canon EF 8-15mm f/4L Fisheye USM biedt een spectaculaire beeldhoek voor een creatieve weergave van alle denkbare onderwerpen.  Bij een brandpuntsafstand van 8 mm lijkt het onderwerp, ondanks dat je er dichtbij staat, opgenomen vanaf een grote afstand. Daarnaast is het leuk om het karakteristieke Fisheye vervormingseffect toe te passen.

Bouw en autofocus

De Canon EF 8-15mm f/4L Fisheye USM wordt geleverd met een lensdop, hoes en zonnekap. Dat laatste is belangrijk, omdat groothoeklenzen altijd meer gevoelig zijn voor reflecties bij tegenlicht. Dankzij de ultrasone autofocus motor (USM) stelt deze Canon Fisheye zoomlens snel en nauwkeurig scherp. Desgewenst kan je de autofocus handmatig overrulen, zonder daarvoor extra handelingen te verrichten met knoppen of menu’s. Het Canon Fisheye objectief is bestand tegen stof en water en daardoor bruikbaar onder extreme omstandigheden. De buitenzijde is voorzien van een nieuwe textuur, die past bij de hoogwaardige “look-and-feel” van alle nieuwe modellen in de L-serie.

Deze Canon Fisheye zoomlens heeft geen ingebouwde beeldstabilisatie. Gezien de lichtsterkte en het brandpuntafstandbereik van deze lens zal beeldstabilisatie in het dagelijks gebruik van de Canon 8-15 mm zelden gemist worden.

Lichtafval Canon fisheye zoomlens

Bij een brandpuntsafstand van 8 mm zie je bij deze Canon Fisheye zoomlens zwarte randen ontstaan. Bij die brandpuntsafstand hebben we dus geen lichtafval gemeten. In Imatest hebben we lichtafval gemeten bij een brandpuntsafstand van 11 mm en 15 mm. Bij volle opening kan je dan in de praktijk aan de randen zichtbare vignettering tegenkomen. Na 1 stop diafragmeren is de lichtafval al erg mooi laag voor een fisheye lens.

Vervorming Canon fisheye zoomlens

Bij het gebruik van Fisheye lenzen heb je altijd te maken met een combinatie van vervorming (veroorzaakt door de lens) en vertekening (veroorzaakt door de fotograaf / het standpunt). Boven in deze test staan 2 plaatje die zijn genomen vanuit dezelfde positie als het plaatje hiernaast, maar dan zo genomen dat de horizon ongeveer in het midden van de opname ligt. De vervorming valt in beide bovenstaande opnames, genomen bij een brandpuntsafstand van 8 en 15 mm, mee. Hiernaast zie je hoe het beeld vertekent als de camera iets wordt gekanteld en de horizon niet meer in het midden van de opname ligt. Wil je met een Fisheye lens opnames maken met weinig vertekening, dan is het veel meer dan bij andere lenzen van belang om de camera recht te houden en de horizon in het midden te plaatsen om vertekening te voorkomen.

Bokeh Canon fisheye zoomlens

Groothoeklenzen worden eigenlijk nooit beoordeeld op hun bokeh. De scherptediepte van dergelijke lenzen is zo groot, dat een opname al snel van voor tot achter scherp is. We hebben de bokeh van deze Canon Fisheye zoomlens bekeken door opnames van zeer dichtbij te maken. De bokeh van de Canon Fisheye op de achtergrond van deze opname is op het eerste gezicht mooi rond. Maar als je vervolgens inzoomt, zie je dat de bokeh lelijke randen heeft. Maar zoals al gezegd, bokeh is voor een groothoeklens een onbelangrijke parameter. 

Overstraling

Reflecties en overstraling door fel licht vormen een grote uitdaging bij het fotograferen met een groothoek of Fisheye lens. Om overstraling en nevenbeelden zo veel mogelijk te elimineren, zijn alle lenselementen voorzien van Canons Super Spectra Coating. Het binnenste oppervlak van het frontelement is bovendien voorzien van Canons SubWavelength Structure Coating (SWC). Deze coating maakt gebruik van minuscule kegelvormige structuren, korter dan de golflengte van zichtbaar licht op het oppervlak van het lenselement, waardoor de kans op reflecties voordat het licht de sensor bereikt wordt verminderd. De front- en achterelementen zijn voorzien van een fluor coating die water, stof en vuil actief afstoot en waardoor vuildeeltjes gemakkelijker van de lens zijn te verwijderen.

Op dit punt levert de Canon Fisheye een absolute topprestatie: in de praktijk kwamen we geen storende overstraling of nevenbeelden tegen, zelfs niet als we recht tegen de zon in fotografeerden, zoals in de opname hiernaast. Onder zeer extreme omstandigheden konden we in de studio een lichte overstraling en een nevenbeeld opwekken, maar ook dat is absolute topklasse, waarbij deze Fisheye niet onder doet voor bijna alle lenzen die we tot nu toe hebben getest.

Scherpte Canon fisheye zoomlens

De scherpte van De canon 8-15 mm is al bij volle opening hoog in het centrum. De hoogste centrum scherpte ligt bij diafragma 4 – 5.6. Bij een brandpuntafstand van 8 mm is de randscherpte na 1 stop diafragmeren gelijk aan de centrumscherpte. Bij de overige brandpuntsafstanden is dat al na 1 stop diafragmeren het geval. Bij een brandpuntsafstand van 15 mm konden we ook de scherpte in de hoeken meten en die doet niet onder voor de scherpte aan de randen. Erg goed.

Chromatische aberratie

Bij het ontwerp van deze Canon fisheye zoomlens is gebruik gemaakt van 14 lenselementen in 11 groepen, waaronder één asferisch en één UD-element (Ultra-low Dispersion) om chromatische aberratie te corrigeren. Het ontwerp van de Canon 8-15 mm is, qua chromatische aberratie, erg goed geslaagd, zo blijkt uit onze testresultaten:
Bij fisheye lenzen is het niet mogelijk om de chromatische aberratie te meten aan de randen. Alleen bij 15 mm was het mogelijk om de chromatische aberratie aan de randen te meten. Zowel de Canon 650D jpg als RAW bestanden zijn we zo weinig chromatische aberratie tegengekomen, dat je er in de praktijk geen last van zal hebben.

Conclusie Test Canon EF 8-15 mm f/4L USM Fisheye
 Voordelen

• Zoomlens met een uniek brandpuntsafstand bereik
• Goede beeldkwaliteit: hoge resolutie, lage chromatische aberratie in jpg bestanden
• Ongevoelig voor overstraling en nevenbeelden.
• Lichtafval is mooi beperkt
• De karakteristieke Fisheye vervorming

Nadelen

• Hoge prijs
• Geen beeldstabilisatie
• De karakteristieke Fisheye vervorming en de gevoeligheid voor vertekening

Deze Canon Fisheye zoomlens is een unieke lens met een goede beeldkwaliteit, die leuk is om te gebruiken. Canon is er onztettend goed in geslaagd om overstraling en nevenbeelden te elimineren. Dat is een topprestatie voor een groothoeklens. Het gebruik van een Fisheye zoomlens geeft je de unieke mogelijkheid om heel veel van de omgeving op je foto te krijgen. Daardoor kan je ook heel dicht op het onderwerp kruipen. Als je de horizon goed in het midden houdt, dan hoeft de vervorming van deze lens niet storend te zijn. Maar als je de lens maar een klein beetje scheef houdt, of de horizon buiten het centrum plaatst, dan is er sprake van duidelijk zichtbare vertekening. Dat is inherent aan het gebruik van een fisheye lens. Daardoor kan je er creatieve opnames mee maken, maar je moet er ook voor waken dat het effect niet gaat vervelen. De Canon 8-15 mm is dus een Fisheye lens die je bewust zal inzetten in een beperkt aantal gevallen. En dan is de prijs voor deze lens wel hoog. De Canon 8-15 mm Fisheye lens is ook een unieke lens. Er zijn vrijwel geen alternatieve Fisheye zoomlenzen op de markt. De Tokina 10-17 mm Fisheye is een veel goedkoper alternatief, maar dan moet je wel een lagere beeldkwaliteit en een kleinere beeldhoek voor lief nemen.