Welke informatie vind je in de lenstesten op DxOMark? CameraStuffReview biedt een korte introductie. Wie op zoek is naar de beste beste lens voor zijn haar/ camera – en niet bang is voor een grafiekje meer of minder – mag DxO Mark niet overslaan. DxO Mark is een site van DxO, een Franse firma van fotobewerkingssoftware zoals DxO Optics, DxO Filmpack en DxO Viewpoint. Bij DxO Optics kan je spectaculair veel camera/lens combinaties corrigeren voor lichtafval, vervorming en onscherpte met unieke camera/lens profielen. In vergelijking met Photoshop en Lightroom zijn met name de lenscorrectieprofielen voor jpg bestanden (in Lightroom en Photoshop vrijwel afwezig) een groot pluspunt. Voor de DxO Optics software heeft DxO de prestaties van honderden lens/camera combinaties gemeten. De meetresultaten worden gepubliceerd op DxO Mark.
Fabel of feit? Hoe hoger de resolutie van een camera, hoe hoger de centrumscherpte, hoe eerder de hoekscherpte achterblijft op het centrum.
DxO Mark is de meest complete lenstest database, waarbij lenzen zijn getest op meerdere, meestal moderne camera’s. Als je de testresultaten op DxO Mark bekijkt, zijn er nog geen aanwijzingen dat de resolutie van lenzen in de hoeken tekort schiet voor moderne sensoren met veel megapixels, cq lijnenparen per mm.
Stel dat een lens op een camera met een 6 megapixel sensor (64 lp/mm) aan de randen 80% van de scherpte haalt in vergelijking met het centrum, dan zie je dat ook bij een camera met 24 megapixels (128 lp/mm).
Op een camera met een groter aantal megapixels nemen voorlopig zowel de scherpte in het centrum als in de hoeken nog in dezelfde mate toe. Klik hier voor voorbeelden van het verloop van scherpte van het centrum naar de hoeken van twee lenzen getest op een camera met een lage resolutie en een hoge resolutie.
Ooit bereiken we een punt dat de resolutie van een sensor zo groot is, dat de scherpte in de hoeken niet verder toeneemt als je de resolutie van de sensor verder verhoogt, omdat de hoekscherpte van de lens een echte bottleneck is geworden. Dat punt is nog niet bereikt.
DxO Mark: groots in lenstesten
DxO meetresultaten: Hoe verder de blauwe balk naar rechts loopt, des te beter het is. Bij bovenstaande 85 mm lenzen is met name het verschil in scherpte (Perceptual Megapixels, wat later wordt uitgelegd) opvallend.
DxO Mark Score = the amount of information captured by lens and camera under low light conditions. Doubling printsize requires doubling the DxO Mark Score. A difference of less than 10% is irrelevant.
DxO Mark heeft bijna 1000 objectieven getest op meerdere camera’s. Ongeveer net zoveel zoomlenzen als objectieven met een vast brandpunt zijn getest. De teller bij DxO Mark staat nu op 8.000 testen. Van bijna alle lensfabrikanten zijn voor meerdere cameramerken meetresultaten beschikbaar. Sommige merken, zoals Fujifilm, ontbreken nog volledig in de overzichten. In het geval van Fujifilm ligt de oorzaak bij DxO Optics, dat nog geen Fujfilm RAW bestanden kan converteren. De testen van DxO Mark zijn gebaseerd op RAW bestanden die met DxO Optics, zonder toepassing van lenscorrecties, zijn ontwikkeld. De ontwikkelde RAW bestanden worden geanalyseerd met DxO Analyser.
De gemiddelde prestaties van een objectief bij alle diafragma’s en over alle brandpuntsafstanden (bij zooms) wordt uitgedrukt met de DxO Mark score. De beste lens tot op heden heeft een DxO score van 50 punten. Bij een zoomlens wordt de DxO Mark Score weergegeven als een balkje. Hoe smaller het balkje, des te gelijkmatiger zijn de prestaties van een zoom over het hele zoombereik. De DxO Mark Score is gemeten in een low-light scene (150 lux, 1/60s belichtingstijd). Daarmee krijg je met de DxO Mark Score een goede indruk hoe een lens presteert bij volle opening.
DxO Mark score: Je krijgt een goede afdruk van x bij x cm met de volgende lens/camera combinaties bij volle opening:
- DxO Mark score 10: 20 x 30 cm
Nikon 1 biedt bij volle opening dezelfde beeldkwaliteit als APS-C spiegelreflex
- Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 IS STM + Canon 40D (APS-C)
- Canon EF 200-400mm f/4L IS USM Extender 1.4x ON + Canon 7D (APS-C)
- Nikon 1 NIKKOR 10mm f/2.8 + Nikon V1 (1 inch / CX)
- DxO Mark score 20: 40 x 30 cm
APS-C macro biedt bij volle opening dezelfde beeldkwaliteit als full-frame macro- Samsung NX 60mm F2.8 Macro ED OIS SSA + NX20 (APS-C)
- Canon EF 180mm f/3.5L Macro USM + Canon 6D (volformaat)
- DxO Mark score 30: 40 x 60 cm
Lichtsterke micro-43 lens biedt bij volle opening dezelfde beeldkwaliteit als professionele, lichtsterke full frame tlens - DxO Mark score 40: 80 x 60 cm
24 megapixel sensor biedt bij volle opening dezelfde beeldkwaliteit als 36 megapixel sensor- Nikon AF-S Nikkor 85mm f/1.4G + Nikon D600
- Sony FE Carl Zeiss Sonnar T* 55mm F1.8 ZA + Sony A7R
- DxO Mark score 50: 120 x 80 cm
De absolute top- Carl Zeiss Distagon T* Otus 1.4/55 ZF.2 + Nikon D800E
Geen praktijkopnames, informatie over bouwkwaliteit of autofocus snelheid en nauwkeurigheid
Geen enkele test site is perfect. Op DxO Mark staat, behalve de specificaties, geen beschrijving van de fysieke kenmerken van een lens (wat is de bouwkwaliteit, hoe ligt de lens in de hand, hoe soepel loopt de scherpstelring, etc.). Ook zal je geen praktijkopnames of praktijkervaringen tegenkomen op deze site. De snelheid en nauwkeurigheid van de AF, de werking van de beeldstabilisatie, de kwaliteit van de bokeh, longitudinale chromatische aberratie (“kleurbokeh”), overstraling en nevenbeelden, daarvoor zegt DxO Mark niets en kan je terecht op andere testsites (zoals de onze!).
DxO Mark biedt wel een overweldigende hoeveelheid testgegevens van scherpte, lichtafval, vervorming en chromatische aberratie van alle geteste camera/lens combinaties, weergegeven in verschillende grafieken. De analysemethode is voor alle sensorgroottes identiek, wat betekent dat je de beeldkwaliteit van camera’s met een kleine sensor rechtstreeks kan vergelijken met de beeldkwaliteit van camera’s met een volformaat sensor.
Lichtafval & transmissie
Twee f/1.4 objectieven van hetzelfde merk kunnen 1 stop in lichtsterkte verschillen.
De grootte van het diafragma is een indicatie van de lichtsterkte van een objectief. Nauwkeuriger is het om voor de lichtsterkte van een lens niet uit te gaan van het diafragma, maar om de hoevellheid licht die daadwerkelijk door de lens heen gaat te meten. Dit heet Transmissie en wordt uitgedrukt in T/ stops, waarvan de schaal overeenkomt met f/stops. Er zijn f/1.4 lenzen met een transmissie van 1.4 T stops (Samyang 24mm f/1.4 ED AS UMC op een Sony alpha 900), maar ook f/1.4 objectieven met een Transmissie van 2.1 T stops, zoals de Sony Planar T* 85mm F1.4 ZA op een Sony alpha 290. In beide gevallen denk je met een lichtsterke f/1.4 lens te maken te hebben, maar bij het belichten verschillen ze meer dan een stop!. De Canon EF 50mm f/1.2L USM is met een transmissie van 1.4 T stops de lens die het meeste licht doorlaat. Een Canon EF 180mm f/3.5L Macro USM blijkt op een Canon EOS 1200D een transmissie te hebben van slechts 5.2 T stops. DxO Mark is de enige site die de transmissie van objectieven rapporteert. Lichtafval kan je op drie verschillende manieren (Global map / Profiles/Field map) bekijken.
Lichtafval op DxO Mark: In bovenstaande grafiek is de lichtafval bij volle opening van drie – wat lichtafval (“vignetting”) betreft – min of meer gelijkwaardige lenzen in een grafiek uitgezet tegen de afstand van het beeldcentrum. In het centrum (links) is er geen lichtafval. In de uiterste hoek (helemaal rechts) is de lichtafval opgelopen tot anderhalve stop, wat duidelijk zichtbaar is. Door op de diafragma getallen boven de grafiek te klikken, kan je op de site van DxO zien hoe de lichtafval afneemt als je een kleiner diafragma kiest. Een andere manier om het lichtafval te tonen is een Fieldmap (Beweeg je muis over bovenstaande afbeelding), waar je de hele sensor als het ware recht van voren bekijkt.
Vervorming
De meetresultaten voor vervorming worden als functie van de brandpuntsafstand op 3 verschillende manieren (Maximum/Profiles/Grid) weergegeven. In onderstaande voorbeeld zie je al aan het rooster dat die lens van de drie de meeste tonvormige vervorming heeft. Soms zijn de verschillen kleiner, dan kan je het tabblad Profiles (beweeg je muis over onderstaande afbeelding) kiezen, waar
Vervorming van lenzen op DxO Mark: Vaak is de vervorming die door een lens wordt veroorzaakt goed te herkennen aan een rasterpatroon, zoals in bovenstaande afbeelding. De vervorming wordt ook grafisch uitgezet als functie van de afstand ten opzichte van het centrum van het beeld. (beweeg je muis over bovenstaande afbeelding). Meestal zie je dat metingen van een lens op een camera met een kleinere APS-C sensor minder vervorming rapporteren dan als je dezelfde lens gebruikt op een camera met een grotere full-frame sensor.
Scherpte: Perceptual Megapixels
Een camera met meer megapixels levert niet altijd scherpere opnames. Zelfs niet met een goede lens.
Net als de meeste andere testorganisaties meet DxO de scherpte van een camera/lens combinatie door het contrast ( uitgedrukt als MTF50) te bepalen. Omdat MTF waarden moeilijker te bevatten zijn dan de resolutie van de camera, rekent DxO de gemeten resolutie om naar de resolutie van de camera. Dit noemt DxO: perceptual megapixels. In het ideale geval zou een 22 megapixel camera met een ideale lens 22 Perceptual megapixels opleveren. In de praktijk blijkt een 18 megapixel camera geen scherpere opnames op te leveren dan een 12 megapixel camera.
Een 18 megapixel camera (Canon 7D) en een 12 megapixel camera (Canon 5D) leveren, gecombineerd met een van de beste lenzen die momenteel te koop zijn (Sigma 35 mm f/1.4 Art), een op het oog even scherpe opname met ongeveer 11,5 Perceptual megapixels.
Een Panasonic Leica DG Nocticron 42.5mm F1.2 ASPH op een 16 megapixel Olympus OM-D E-M5 levert een resolutie van 13 Perceptual megapixels. Dat is beter dan de 10 Perceptual megapixels van de Canon EF 85mm f/1.8 USM op een 18 megapixel Canon 70D met een APS-C sensor. Maar nog wel zichtbaar minder scherp dan de Canon EF 85mm f/1.2L II USM op een 20 megapixel Canon 6D met een volformaat sensor. De scherpte op de hele sensor wordt op het tabblad Field map in kleur weergegeven als functie van het diafragma, waarbij rood slecht is en groen goed.
Laterale chromatische aberratie
Afhankelijk van de kleur wordt het licht door glas op een andere manier gebroken. Bij een objectief kan dat, net als bij een prisma of een regenboog, leiden tot kleurscheiding. Dat kan zichtbaar worden als gekleurde randen bij scherpe contrastovergangen in de hoeken van het beeld. Door toepassing van dure glassoorten (ED glas, HD glas, fluoriet) en asferisch geslepen glas elementen proberen lensfabrikanten dit verschijnsel zo goed mogelijk te corrigeren, maar daarmee wordt de prijs van een objectief vaak weer hoger. DxO Mark rapporteert laterale chromatische aberratie van objectieven zonder softwarematige correctie. Voor de Panasonic Leica DG Nocticron 42.5mm F1.2 ASPH wordt bijvoorbeeld zichtbare chromatische aberratie gerapporteerd, terwijl je het in de praktijk nooit zal tegenkomen, omdat laterale chromatische aberratie zowel in RAW als jpg bestanden al voor het openen in Lightroom of Photoshop softwarematig worden gecorrigeerd.
Tegenwoordig passen bijna alle camerafabrikanten een softwarematige correctie van chromatische aberratie toe. Omdat deze correctie, in tegenstelling tot andere correcties zoals vervormingscorrectie, niet leidt tot een lagere beeldkwaliteit, is softwarematige correctie van chromatische aberratie naar mijn mening alleen maar toe te juichen. Helaas gaat dit op dit moment alleen op voor laterale chromatische aberratie. Andere vormen van kleurscheiding, zoals kleurbokeh / longitudinale chromatische aberratie (dat alleen zichtbaar is bij lichtsterke lenzen (<f/2.8)) zijn minder goed softwarematig te corrigeren. DxO Mark doet geen uitspraak over kleurbokeh.
Low light prestaties: kleine sensor evenaart grote sensor
Er is een duidelijk verschil in bokeh tussen een 85mm f/1.2 lens bij volle opening op een camera met een volformaat sensor in vergelijking met een 42.5 mm f/1.2 lens bij volle opening op een micro-43. Wat bokeh betreft zijn 85 mm f/2.4 op een camera met een volformaat sensor en 42.5 mm f/1.2 op een micro-43 vergelijkbaar. Maar hoe zit het met de rest van de beeldkwaliteit?
De DxO score van de Panasonic 42.5mm micro-43 lens heeft dezelfde DxO score score als een 85mm f/1.2 full-frame lens. Een verschil van 10% in DxO score is niet significant, dus is er sprake van een gelijkspel tussen een high-end lens op een camera met een “kleine” micro-43 sensor en een “professionele” lens op een camera met een veel grotere volformaat sensor. Het is misschien een verassend resultaat, want de Olympus OM-D E-M5 is niet alleen goedkoper dan de Canon 6D, maar heeft ook een kleinere sensor met minder megapixels. Klik hier voor een vergelijking van de DxO Mark uitkomsten voor beide lenzen. Bij volle opening heeft de Panasonic een gelijkmatiger resolutie en minder last van lichtafval.
Dezelfde 85mm f/1.2 lens geeft op een camera met een APS-C sensor een kleinere beeldhoek en scoort significant lager dan beide andere lenzen als het om beeldkwaliteit gaat. Een 50mm f/1.4 lens op een Canon 70D komt qua beeldhoek beter overeen met de Panasonic 42.5mm, maar levert bij volle opening (DxO mark score) een lagere beeldkwaliteit en ook na diafragmeren een zichtbaar lagere resolutie dan de Panasonic.
Conclusie DxO Mark lenstesten
Voordelen
- Enorm testdatabase: alle testresultaten voor scherpte, lichtafval, CA en vervorming zijn
- 1 constante testwijze: beeldkwaliteit van alle lenzen is rechtstreeks te vergelijken; ook bij verschillende sensoren
- Testresultaten zijn op vele manieren te bekijken
- Mogelijkheid 3 lenzen rechtstreeks naast elkaar te vergelijken
- Zelfde lens getest in meerdere vattingen en sensorformaten
- Zeer goed onderbouwd
Nadelen
- Droge, wetenschappelijke artikelen
- Geen informatie over AF nauwkeurigheid en snelheid
- Geen test van beeldstabilisatie
- Geen praktijkopnames, bokeh of kleurbokeh
- Alles is gebasserd op RAW bestanden ontwikkeld in DxO optics zonder lenscorrecties; dat kan aanzienlijk afwijken van in-camera jpg bestanden waar wel lenscorrecties worden toegepast
- Testresultaten van sommige merken, zoals Fujifilm, ontbreken nog volledig in de overzichten
Te lang, niet gelezen? Investeren in een modernere camera of een betere lens levert een hogere beeldkwaliteit. Het blijkt uit de duizenden lenstesten van DxO. Camera of lens vervangen? Tabellen en figuren op DxO Mark helpen je bij een keuze.
DxO Mark is geen gemakkelijk toegankelijke site met leuke praktijkopnames. Daarvoor kan je altijd nog terecht op Flickr of andere testsites dan DxO Mark. Wie op zoek is naar de beste beste lens voor zijn haar/ camera – en niet bang is voor een grafiekje meer of minder – mag DxO Mark niet overslaan. Misschien zijn de tabellen en grafieken in eerste instantie wat intimiderend, maar zodra je er een beetje aan gewend bent, biedt deze site een schat aan informatie over de performance van duizend objectieven. Met een beetje geluk hebben de mannen en vrouwen van DxO de lens die je overweegt aan te schaffen, zelfs getest op je eigen camera.