De Fujinon XF 18-55mm f/2.8-4 R LM OIS is eind 2012 op de markt gekomen, als eerste zoomlens voor de Fujifilm X-Pro 1 en Fujifilm X-E-1 camera’s. Qua techniek biedt dit objectief een paar primeurs: het is de eerste Fujinon XF lens met ingebouwde beeldstabilisatie en ook de eerste Fujinon XF lens met een lineaire autofocus motor. Die nieuwe AF motor zou de scherpstelsnelheid ten goede komen. De lens is zowel qua prijs als bouw onvergelijkbaar met de goedkope 18-55 mm kitobjectieven voor camera’s met een APS-C sensor van andere merken. Fuji mikt met de Fujinon XF 18-55 mm op de markt voor (semi-) professionele fotografen en enthousiaste fotoliefhebbers. Dit objectief is overigens een paar honderd euro goedkoper verkrijgbaar als onderdeel van een kit met de Fujifilm X-E1 camera. Mogelijk ben je na het lezen van deze Fujinon XF 18-55 mm test overtuigd dat juist die combinatie een aantrekkelijk aanbod is.

De beeldhoek van een Fujinon XF18-55mmF2.8-4 R LM OIS lens op de Fujifilm X-E1 camera komt overeen met de beeldhoek van een 28-85mm zoomlens op een camera met een volformaatsensor. Dat is een veel gebruikt brandpuntsafstandbereik en verklaart ook de populariteit van 18-55mm kitlenzen. Persoonlijk heb ik voor overzichtsopnames een voorkeur voor een objectief met een brandpuntsafstand van maximaal 24 mm (@ FF), met een nog ruimere beeldhoek. Net als de Fujinon XF 60mm macro biedt dit objectief, ondanks de iets kleinere volle opening (f/4 in plaats van f/2.4) een mooie achtergrond onscherpte.

Bouw en autofocus

De body van de Fujinon XF18-55mmF2.8-4 R LM OIS voelt zeer degelijk aan. Ondanks dat er veel metaal is toegepast, weegt dit objectief, mede dankzij de compacte afmetingen, slechts 300 gram. De meegeleverde bloemvormige zonnekap is, in tegenstelling tot de zonnekap van de Fujinon XF 60mm macro, niet van metaal, maar van plastic.
Als je inzoomt van een brandpuntsafstand van 18 mm nar 55 mm, wordt het objectief ongeveer 2x zo lang. De frontlens draait niet mee en dat is prettig bij het gebruik van filters. Op het objectief zitten twee schakelaars: een schakelaar om de ingebouwde beeldstabiisatie aan of uit te zetten en een schakelaar waarmee je aangeeft of de camera het diafragma instelt (‘A’), of dat je zelf met de diafragmaring op de lens het diafragma bepaalt.Het diafragma wordt elektronisch ingesteld met de diafragmaring op de lens. De diafragmaring heeft geen cijferaanduiding en stopt niet bij het minimale of maximale diafragma. Dat is even wennen. Je zal door de zoeker of op het beeldscherm moeten kijken om er achter te komen wel diafragma je hebt gekozen. De lens biedt geen scherptediepteschaal. Ook die krijg je te zien in de zoeker / op het beeldscherm van de camera.
De nieuwe lineaire AF motor van Fuji is een aanwinst. De aandrijving van de autofocus is stil en verloopt heel snel: veel sneller dan de AF van de Fujinon XF 60 mm macro.

Beeldstabilisatie Fujinon 18-55mm

Het Fujinon 18-55 mm objectief heeft een ingebouwde beeldstabilisatie, die je aan of uitzet via een schakelaar op het objectief. Dat vind ik prettiger werken dan een beeldstabilisatie keuze in een menu. Fuji geeft aan dat er een winst van 4 f-stops behaald kan worden bij het gebruik van de beeldstabilisatie. We hebben de beeldstabilisatie getest bij een 55 mm brandpuntsafstand. Bij onze Imatest metingen realiseerden we een winst van 3 stops. Als je zonder beeldstabilisatie een opname maakt bij een sluitertijd van 1/125 seconde, dan is die even scherp als een opname gemaakt met beeldstabilisatie bij een sluitertijd van 1/15 seconde. Erg goed.

Bij een 55mm brandpuntsafstand heeft het zin om de beeldstabilisatie aan te schakelen bij sluitertijden van 1/100 seconde of langzamer. Bij het gebruik van de Fujinon XF 18-55mm met de beeldstabilisatie aan, kregen we scherpere opnames bij een sluitertijd van 1/60 seconde dan bij een sluitertijd van 1/125 seconde. Een dergelijk verschijnsel zijn we vaker tegengekomen bij het testen van beeldstabilisatie. Kennelijk kan de beeldstabilisatie zijn werk beter doen bij langzame sluitertijden dan bij snelle sluitertijden.

De Fujinon XF 18-55 mm vormt dankzij de ingebouwde beeldstabilisatie met een winst van 3 stops een geduchte concurrent voor de circa 1 a 2 stops lichtsterkere Fujinon lenzen met een vaste brandpuntsafstand. Bij gebruik van de beeldstabilisatie is het langer mogelijk om nog uit de hand te blijven fotograferen, dan de vast brandpuntsafstand Fujinon lenzen zonder ingebouwde beeldstabilisatie.

Scherpte Fujinon 18-55mm

Bij de meeste brandpuntsafstanden is de scherpte heel constant van volle opening tot en met diafragma 11 en dat is een hele mooie prestatie. Bij een brandpuntsafstand van 55 mm presteert deze zoomlens net zo goed als de Fujinon XF 60mm macro, Bij een brandpuntsafstand van 18 mm blijft de scherpte in jpg bestanden aan de randen bij alle diafragma’s (op f/2.8 na!) achter op de scherpte in het centrum. Dat is bij onbewerkte RAW bestanden niet het geval: daar is de scherpte aan de randen bij alle diafragma’s vrijwel net zo hoog als in het centrum. Mogelijk wordt dit verschil veroorzaakt door de correctie van vervorming die Fufi automatisch toepast op jpg bestanden en RAW bestanden die worden geopend met Silkypix, Lightroom of Photoshop.

Bij een brandpuntsafstand van 18mm is het verschil in centrumscherpte tussen f/2.8 en f/5.6 zichtbaar. De scherpte bij diafragma 2.8 is goed, maar bij f/5.6 nog beter, zoals je in het voorbeeld hiernaast kan zien. De scherpte is maximaal bij diafragma 8, maar de scherpte in het centrum is al heel hoog bij diafragma 4.

Zie ook de Fujinon 18-55 mm sample images op Fuji’s website, met onder andere een nachtopname van de Atheneum boekhandel en Cafe Hoppe in Amsterdam.

Lichtafval

Fujifilm heeft er voor gekozen om, net als Nikon, Olympus en Panasonic, lensfouten al in de camera te corrigeren, zonder dat je dat als gebruiker uit kan zetten. Zo wordt lichtafval automatisch in de camera gecorrigeerd bij het opslaan van jpg bestanden. De correctie is erg goed uitgevoerd: over het hele zoombereik is de lichtafval te verwaarlozen. De correctie wordt ook opgeslagen in RAW bestanden, zodat ook RAW bestanden die geopend worden met Lightroom, Photoshop’s Adobe RAW converter of Silkypix (dat bij Fujinon X camera’s wordt meegeleverd) over het hele zoombereik vrij van lichtafval zijn.
Als je een RAW bestand met een andere RAW-converter opent, zie je dat dit objectief in werkelijkheid meer – bij volle opening zelfs meer dan 1 stop – lichtafval vertoont.

Vervorming

Ook vervorming wordt in de camera gecorrigeerd bij het opslaan van jpg bestanden. De correctie is erg goed uitgevoerd: over het hele zoombereik zijn de jpg bestanden vervormingsvrij. De correctie wordt ook opgeslagen in RAW bestanden, zodat ook RAW bestanden die geopend worden met Lightroom, Photoshop’s Adobe RAW converter of Silkypix (dat bij Fujinon X camera’s wordt meegeleverd) over het hele zoombereik vervormingsvrij zijn.
Als je een RAW bestand met een andere RAW-converter opent, krijg je te maken met de voor een standaardzoom gebruikelijke vervorming van duidelijk tonvormig bij een brandpuntsafstand van 18 mm tot duidelijk tonvormig bij een brandpuntsafstand boven de 30 mm.

Bokeh

Voor een zoomobjectief op een camera met een APS-C sensor heeft de Fujinon XF 18-55 mm, mede dankzij de hoge lichtsterkte, geen onverdienstelijke bokeh. Wel vertoont de bokeh van een onscherp afgebeelde lichtbron duidelijk ringen.

Overstraling

De afkorting EBC in de naam van de lens, staat voor: Electron Beam Coating. Andere lensfabrikanten noemen dat multicoating. EBC is aangebracht om overstraling zo veel mogelijk te minimaliseren. Daar is Fuji niet helemaal in geslaagd. Met de meegeleverde zonnekap kan je tegenklicht in veel gevallen voorkomen. Gebruik van de zonnekap is dus echt aan te raden. Als een felle lichtbron recht in beeld schijnt, neemt het contrast af en zijn er ook nevenbeelden in de vorm van een diafragma waarneembaar. In deze opname is mooi te zien dat het diafragma met 7 lamellen soms tot 14 armige sterren kan leiden.

Chromatische aberratie

Drie aspherische en 1 extra low dispersion lens-elementen zorgen voor een zo laag mogelijke chromatische aberratie. Zowel in jpg bestanden als in ongecorrigeerde RAW bestanden zal je totaal geen last hebben van zichtbare chromatische aberratie. Dat is een goede prestatie voor een zoomlens met een 3xz zoombereik. Als je een opnname op het scherm uitvergroot tot 300%, kan je in de hoeken blauwe en gele randen zien bij scherpe contrastovergangen. Deze vorm van laterale chromatische aberatie komen we niet vaak tegen. De meeste objectieven vertonen in dergelijke gevallen rood-paarse en groen-blauwe randen. De prestaties voor chromatische aberratie voor de Fujinon XF 18-55mm is iets hoger voor jpg bestanden dan voor onbewerkte RAW bestanden, wat suggereert dat ook hier een in-camera correctie wordt toegepast.

Conclusie Fujinon XF18-55mmF2.8-4 R LM OIS

Voordelen

• Zeer hoge beeldkwaliteit op vrijwel alle onderdelen (resolutie, vervorming, chromatische aberratie)
• Zeer degelijk uitgevoerd
• Mooie bokeh
• Effectieve ingebouwde beeldstabilisatie

Nadelen

• Enigzins gevoelig voor overstraling

De eerste zoomlens voor de Fujifilm X camera’s, heeft een zeer snelle linaire AF motor en een zeer efficiente ingebouwde beedstabilisatie. Fujifilm heeft er voor gekozen om, net als Nikon, Olympus en Panasonic, lensfouten al in de camera te corrigeren, zonder dat je dat als gebruiker uit kan zetten. Wat mij betreft een goede keuze: qua beeldkwaliteit kan deze zoomlens zich meten met de allerbeste lenzen. Zowel op camera’s met een APS-C sensor als met een volformaat sensor. Als het je alleen gaat om de beeldkwaliteit (scherpte, lichtafval, vervorming), dan heb je geen lenzen met een vast brandpuntsafstand tussen de 18 en 60 mm nodig, als je de Fujinon XF 18-55 mm bezit. Dankzij de 3 stops winst van de effectieve ingebouwde beeldstabilisatie is de Fujinon XF 18-55 mm, hoef je bij weinig licht niet uit te wijken naar een lichtsterker Fujinon objectief met een vaste brandpuntsafstand, die zonder beeldstabilisatie zijn uitgevoerd.  Wat dat betreft vormt de kit van een Fujifilm X-E1 met een Fujinon XF 18-55mm een combinatie met een hele hoge prijs / kwaliteitsverhouding.