Full frame HIGH reS hybride: Panasonic LUMIX S1R

Panasonic Lumix S1R versus Nikon Z7

De Nikon Z-serie was voor sommige fotografen een welkom antwoord op de A7 modellen van Sony vanwege de betere ergonomie. De Nikon Z7 heeft een grotere grip en grotere knoppen zodat de camera beter in de hand ligt en makkelijker in het gebruik is. De Panasonic Lumix LUMIX S1R is nog een slag groter. De Lumix LUMIX S1R is hierdoor de ideale camera voor fotografen die de afmetingen van een moderne spiegelreflex juist waarderen, maar die toch de voordelen van een systeemcamera en een elektronische zoeker willen. De Lumix LUMIX S1R is flink forser en zwaarder dan de Z7. Ook de objectieven lijken die verschillen te weerspiegelen. Nikon kiest in eerste instante voor zooms die extra ingeschoven kunnen worden voor transport, Panasonic voor forsere modellen die vooral heel robuust aanvoelen. De beeldkwaliteit van beide camera’s ontloopt elkaar niet veel. Ze hebben beide vrijwel evenveel megapixels. De Panasonic scoort wel iets beter met zijn high res stand waarmee je opnames kan maken van meer dan 180 megapixel en ook de kwaliteit van de video is iets beter. De LUMIX S1R heeft verder een betere zoeker, terwijl de Nikon Z7 een fractie sneller is. Het grote verschil tussen beide camera’s, naast de bouwwijze, is het autofocussysteem. Nikon heeft een fasedetectie syseem waar Panasonic nog steeds vasthoudt aan contrastdetectie met DFD. Dat systeem is heel trefzeker, maar moet wel wat meer zoeken naar de scherpte dan een fasedetectie AF. En dat zie je in Continue AF. Dat maakt de C-AF op de LUMIX S1R minder geschikt voor video. Daar staat tegenover dat de Panasonic een instelling heeft voor lineaire scherpstelling voor video (zie hieronder bij video). Dat laatste is voor serieuze filmers misschien wel belangrijker dan de minder goede C-AF.

De Panasonic LUMIX S1R is een indrukwekkende camera. Hij is groot, stevig en weegt best wat. Wie graag een moderne full frame spiegelreflex in handen heeft, kan zijn hart ophalen. De LUMIX S1R voelt hetzelfde als een full frame spiegelreflex, alleen zit er geen spiegel meer in. Indrukwekkend is de aandacht voor detail en de verfijning van de camera. Dit is een echte camera voor high end fotografen en filmers en het is duidelijk dat Panasonic goed luistert naar zijn eigen gebruikers en ambassadeurs. Door de ruime hoeveelheid fysieke knoppen, de logische plaatsing er van en het overzichtelijke menu heb je de camera redelijk snel door. Helemaal doorgronden is natuurlijk niet in een half uurtje mogelijk, omdat de mogelijkheden daarvoor te uitgebreid zijn, maar alle basismogelijkheden en instellingen zijn heel snel toegankelijk. Heel fijn is de mogelijkheid om al je settings op een SD-kaart te kunnen zetten zodat je ze gemakkelijk op een tweede body kan overzetten en de scheiding tussen de filmsettings en de instellingen die je als fotograaf wilt gebruiken. Hierdoor kan je heel snel schakelen tussen de ene en andere functie en kan je de camera echt als hybride gebruiken voor het maken van foto’s en bewegend beeld.

Panasonic S1R: Bouw

De camera heeft wel wat weg van een overmaatse LUMIX G9, inclusief de rode ring rond de instelknop op de linkerschouder. Maar de Lumix LUMIX S1R is wel een stuk forser. Hierdoor heeft de Panasonic Lumix LUMIX S1R nog meer ruimte voor grote knoppen en ook ruimte voor een grote accu. De camera voelt heel robuust aan en is uitgebreid voorzien van pakkingen om hem stof- en (spat)waterdicht te maken. Panasonic heeft op dit punt met modellen als de LUMIX GH5 en de G9 zijn sporen al ruimschoots verdiend. De S-series camera’s hebben zowel een XQD als SD kaartsleuf en zullen in de toekomst ook bruikbaar zijn met snellere kaarten. Op de achterzijde veel fysieke instelknoppen, waaronder een joystick voor de autofocus die lekker snel is en bijvoorbeeld een keuzeknop voor het schakelen tussen diverse AF-standen. Bovenop zitten op de rechterzijde naast de ontspanknop twee draaiwielen en een/uit schakelaar en knoppen voor de ISO-waarde, belichtingscorrectie en witbalans. Op de linkerkant zit de mode-knop die we kennen van de G9, met een extra draaischijf eronder voor de transportselectie. Op de voorzijde zit verrassend de bajonetontgrendel knop linksonder de bajonet in plaats van – meer gebruikelijk – rechts ernaast. Tussen het objectief en de grip zitten verder ook nog twee programmeerbare knoppen. Panasonic heeft ook de menustructuur verder verfijnd, waardoor je geen eindeloze reeksen meer onder een tab hebt zitten. In combinatie met de touchmogelijkheid zorgt dat voor een hele gebruiksvriendelijke menustructuur.

Beeldscherm en zoekeR van de Panasonic Lumix S1R

De zoeker heeft de hoogste resolutie die er beschikbaar is: 5,7 miljoen pixels. De hoeveelheid detail die je hierdoor kan zien is fenomenaal. De zoekervergroting is niet alleen fors, met 0,78x, maar ook instelbaar. Brildragers kunnen de vergroting iets verlagen zodat je ook met je oog op iets grotere afstand van de zoeker alles goed kan overzien. Op de rechterschouder vinden we ook nog een LCD met alle informatie over de instellingen van de camera. Het beeldscherm achterop is 3,2 inch en heeft 2,1 miljoen beeldpunten. Het scherm is zowel horizontaal als vertikaal kantelbaar en uiteraard aanraakgevoelig. Het scherm kan niet omgeklapt worden voor seflies maar blijft altijd achter de camera. Veel fotografen vinden dat prettiger en het werkt heel snel. Ook claimt Panasonic dat deze oplossing sterker is dan een scherm dat draaibaar is. Door het ontbreken van een scharnierconstructie voor het draaibaar maken kan het scherm ook iets groter zijn. Zelf vinden we de camera sowieso wat aan de zware kant om langdurig op armlengte te dragen. Een LUMIX GH5 is in dat opzicht een fijnere camera voor vloggen.

Autofocus snelheid en nauwkeurigheid Panasonic LUMIX S1R

De autofocus maakt gebruik van Panasonics laatste generatie DFD technologie. Het is dus een contrastdetectie systeem, maar dankzij DFD kan de camera de onscherpte interpreteren en weet het systeem in welke richting het moet scherpstellen en hoeveel. Het lijkt in dit opzicht dus een beetje op een fasedetectiesysteem, al blijf je af en toe het typerende heen-en-weer zoeken zien als de camera probeert de laatste correcties toe te passen. Het systeem werkt snel en heel nauwkeurig en met de meest lichtsterke objectieven kan het scherpstellen tot -6EV, wat ineens de nieuwe norm lijkt te worden, met camera’s als de Canon EOS R en de Olympus OM-D E-M1X die dat ook kunnen. Net als de nieuwe Olympus beschikt de Panasonic LUMIX S1R over op AI gebaseerde algoritmes die mensen en dieren kunnen herkennen, waardoor de camera zelf in staat is om de juiste AF-velden te selecteren en de grootte ervan aan te passen. Dat laatste is bijzonder en je ziet tijdens het fotograferen het groene vlak dat het scherpstelgebied aangeeft groter en kleiner worden. De camera beschikt uiteraard ook over de mogelijkheid om scherp te stellen op een menselijk oog en dat maakt portretfotografie met weinig scherptediepte een stuk makkelijker.

Sensor

Panasonic geeft hoog op van de nieuwe sensoren met asferische microlenzen. Ruis en dynamisch bereik moeten van topniveau zijn. Panasonic gebruikt echter nog geen BSI sensor zoals Sony dat wel doet vanaf de A7R II. De pixels op de Panasonic sensor moeten dus de ruimte delen met de elektronische circuits. Bij Sony zitten de pixels op een kant en de overige elektronika op de andere kant. Om mogelijke nadelen van deze opstelling te ondervangen heeft Panasonic extra maatregelen genomen die het licht beter naar de pixels moet leiden en die moeten voorkomen dat lichtbundels overlopen naar de verkeerde pixels. Samen met een verbeterde kleurtechnologie zorgt dit voor prima prestaties en een hele goede kleurweergave, zowel in de foto’s als in video. Net als bij de S1 zien opnames op 6400 ISO er met de LUMIX S1R nog prachtig uit, met weinig ruis. De scherpte van de opnames is natuurlijk wel een stuk hoger dan bij de ‘gewone’ S. Dat heeft natuurlijk ook te maken met de kwaliteit van de objectieven.

Beeldkwaliteit

De 47 megapixel sensor van de Panasonic Lumix LUMIX S1R is goed en doet niet onder voor die van andere volformaat sensoren met zo’n 40 megapixel. De LUMIX S1R heeft net als de Sony A7R III en IV geen anti-alias filter. De Canon EOS R heeft zo’n filter wel. Zonder antialias filter loop je iets meer risico op moire (behalve als je in de High Res mode schiet) maar haal je ook het maximale aan scherpte uit de sensor. En dat is natuurlijk de hele reden dat je een camera als deze koopt.

Dynamisch bereik en ruis

De Panasonic LUMIX S1R presteert ook bij hogere gevoeligheden goed en is redelijk vergelijkbaar met de beste camera’s van de concurrentie, zoals de Sony A7R III en de Nikon Z7. Zelfs op ISO 6400 zien de beelden er nog nagenoeg ruisvrij uit. Op hogere ISO-waardes neemt het dynamisch bereik wel zichtbaar af en krijg je meer ruis, maar dat laatste is met zorgvuldige nabewerking ook nog wel onder controle te houden. Omdat Nikon en Sony een deel van de pixels gebruiken voor de fasedetectie autofocus kan je bij extreme nabewerking hier iets van gaan zien in de beelden in de vorm van strepen door het beeld. De Panasonic LUMIX S1R heeft geen speciale fasedetectiepixels op de sensor omdat Panasonic geen gebruik maakt van fasedetectie. Dat zorgt ervoor dat de LUMIX S1R op dit gebied een klein voordeel heeft als je schaduwen (of onderbelichte opnames) heel sterk moet ophelderen.

beeldstabilisatie

Een van de sterke punten van de Panasonic LUMIX S1R is de uitstekende beeldstabilisatie. Panasonic is een van de pioniers van ingebouwde beeldstabilisatie en heeft er al jarenlang ervaring mee in Micro Four Thirds camera’s. De in de body ingebouwde beeldstabilisatie werkt over vijf assen en stabiliseert ieder objectief dat je er op zet, hoe oud ook. Zet je er een Panasonic lens op die ook beeldstabilisatie heeft, dan werken beide systemen samen voor een nog beter effect en kan je meer dan vijf stops correctie krijgen. Hierdoor kan je langer met lage ISO-waardes werken waardoor je een hogere beeldkwaliteit uit de camera kan krijgen. Ook bij weinig licht. De LUMIX S1R maakt gebruik van die Dual Image Stabilisation. Het is volgens Panasonic het enige systeem voor full frame camera’s waarbij de stabilisatie van de lens en die van de camera ook daadwerkelijk samenwerken en elkaar versterken. Het resultaat is volgens Panasonic een winst van 6EV en voor full frame camera’s is dat veel. In de praktijk hebben we moeiteloos scherpe opnames kunnen maken met de 70-200mm f/4 op 200mm en 1/20e seconde. De beeldstabilisatie is dus goed. Een groot verschil met andere camera’s van andere merken hebben we echter ook weer niet kunnen constateren. Wat je wel merkt, is dat een 47 megapixel hogere eisen aan het hanteren van de camera stelt dan een model met maar 24 megapixel. Op de S1R zouden we zelf daarom liever iets kortere sluitertijden gebruiken dan op de LUMIX S1.

Video Panasonic S1R

Panasonic maakt met de Micro Four Thirds GH-modellen al jaren misschien wel de beste hybride camera’s. De LUMIX S1R heeft gelukkig veel van de mogelijkheden van het huidige topmodel in de GH-serie, de GH5, overgenomen. De LUMIX S1R kan filmen in 4K tot 60 beelden per seconde. In full HD kan de camera filmen in snelheden tot 180 beelden per seconde, met 50 of 60 beelden per seconde output. Je kan dus in full HD makkelijk een 3x slowmotion maken. De LUMIX S1R kan ook filmen in 10 bit en samen met de mogelijkheid om in 4K-60p te filmen, zijn dat wel twee grote verschillen met de bijvoorbeeld de A7 III van Sony. De hoge resolutie sensor van de S1R zorgt er wel voor dat je een kleine crop krijgt als je full frame in 4K wilt filmen. Ook moet de S1R in full frame 4K pixels combineren en dat zorgt voor een klein verlies aan scherpte. In APS-C zijn de beelden hierdoor iets scherper dan in full frame. In full HD is het omgekeerd en is juist de full frame versie iets scherper dan de APS-C variant. Ga je de beelden toch editen, dan is het echter altijd beter om in 4K te filmen en deze – indien nodig – om te zetten naar full HD. Hierdoor krijg je ook in full HD de hoogste kwaliteit. Een bijzondere mogelijkheid die Panasonic biedt is de linear focus response. Voor fotografie kan een niet-lineaire scherpstelling fijn zijn, omdat de scherpstelling dan nauwkeuriger wordt naarmate je langzamer aan de scherpstelring draait. Voor video is dat onwerkbaar. Je kan daarmee onmogelijjk de scherpstelling trefzeker van het ene punt naar het andere verleggen tijdens een opname. Om dat toch mogelijk te maken kan je instellen hoe groot de instelslag van de Panasonic lenzen moet zijn. Je krijgt dan een lineaire scherpstelling zodat je bijvoorbeeld met een stukje tape en een potlood zelfs aan kan geven van waar naar waar je de lens moet draaien om een bepaalde focus pull te maken. Hierdoor is het makkelijker om je Lumix lenzen ook voor video te gebruiken.

HLG EN HIGH RESOLUTION

De nieuwe S-modellen van Panasonic beschikken over HLG en de mogelijkheid om High Resolution fotostanden te maken. Beide mogelijkheden kennen we van een aantal Micro Four Thirds modellen, al is de HLG-mode daar voor video gebruik. Het is mooi om te zien dat de LUMIX S1 en LUMIX S1R deze geavanceerde mogelijkheden ook krijgen en dat HLG er ook is voor het maken van 4K foto’s. Voor veel fotografen is HLG nog een onbekende mogelijkheid. Dat zal wel gauw gaan veranderen nu het aanbod in 4K beeldschermen met een hoog dynamisch bereik snel toeneemt. Het mooie van HLG is dat je er in kan fotograferen en dat de beelden net zo goed kunnen worden bekeken op een conventioneel scherm met een standaard dynamisch bereik als op een nieuw HDR scherm. Dankzij HLG wordt de contrastomvang van het getoonde bestand aangepast aan de mogelijkheden van het scherm. Op een gewoon scherm zie je dus een normale foto en op het HDR scherm zie je een beeld met een extra groot dynamisch bereik met veel meer details in de hoge lichten en de diepe schaduwen en brilliantere kleuren. Heb je het verschil nog nooit gezien, ga dan eens naar een goede elektronicazaak en vergelijk een 4K HDR scherm eens met een gewoon scherm en je begrijpt direct dat dit echt de techniek van de toekomst is. De HLG-opnames worden in een speciaal HSP bestandsformaat bewaard en kunnen met een HDMI kabel direct vanuit de camera op een televisie of monitor worden vertoond.

 Een andere functie die de Panasonic Lumix S1R heeft, is High Resolution. In deze stand neemt de camera snel achter elkaar acht opnames. Hierbij wordt de sensor via de ingebouwde beeldstabilisatie steeds een halve pixel verschoven. De processor in de camera voegt vervolgens de acht beelden samen tot een opname met een hogere resolutie dan je met een enkele opname kan krijgen. Vooral dit laatste maakt de stand extra zinvol. Waar je bij de Sony A7R IV de losse bestanden nog moet exporteren en in externe software moet samenvoegen, kan dat bij Panasonic dus al in de camera en dat zorgt voor een veel fijnere workflow. De resolutie in de HR-stand is vier keer zo hoog als normaal. We praten dan voer 186 megapixel voor de LUMIX S1R. De High Resolution stand werkt inderdaad goed en levert een zichtbare toename van de scherpte op. Denk echter niet dat de scherpte vier keer of zelfs twee keer zo hoog is omdat de bestanden vier keer zoveel pixels hebben, ofwel 2x lineair. Maar ieder zichtbaar verschil is winst. De mate van succes hangt zowel af van het onderwerp als van de gebruikte opname techniek. Iedere trilling tussen de opnames in is dodelijk voor het eindresultaat. Zorg dus voor een heel goed statief, draai alles goed vast en probeer de hele set uit de wind te houden als je buiten werkt. Verder is natuurlijk van belang dat het onderwerp al even stil staat. Voor landschappen ligt daar al meteen een beperking omdat een zuchtje wind al zorgt voor beweging in blaadjes en grassprietjes. En dat zorgt voor lelijke artefacten. Dat zie je niet op een instagram plaatje, maar we gaan er van uit dat je daar ook niet de High res mode voor wil benutten. Zodra je groot gaat printen, ga dit soort foutjes in het beeld wel zien. Voor productfotografie in de studio is de High Res stand wel een goede manier om nog betere bestanden te krijgen en het kan ook een uitkomst zijn als je af en toe een groter bestand nodig hebt. Het onderstaande voorbeeld is het verschil tussen een high res opname en een 2x vergrote gewone opname. Beide hebben dan dezelfde afmetingen, maar natuurlijk niet dezelfde scherpte.

Objectieven

Voorlopig zijn er van Panasonic drie objectieven: een Panasonic S 50mm f/1.4, een Panasonic S 24-105mm f/4 en een Panasonic S 70-200mm f/4. De Panasonic S-modellen hebben de L-bajonet die we ook al aantreffen in de full frame en APS-C modellen systeemcamera’s van Leica. De objectieven die Leica hiervoor maakt kunnen dus ook op de Panasonic worden gebruikt. Verder zal het aantal beschikbare objectieven door het partnerschap met Sigma snel toenemen. Sigma brengt zijn Art objectieven al uit in Sony FE-vatting en een L-versie is dus niet meer dan logisch. Voor de Sigma objectieven met de eigen Sigma SA vatting is er inmiddels ook een adapter naar L-mount. Daarnaast zal de interesse in het uitbrengen van meer objectieven voor systeemcamera’s bij objectievenfabrikanten wel toenemen nu ook Canon en Nikon met spiegelloze camera’s op de markt zijn gekomen. Lichtsterkte en specificaties volgen later. Panasonic belooft in ieder geval voor 2020 nog 7 objectieven uit te brengen en twee teleconverters. We mogen dus verwachten dat binnen twee jaar de meeste behoeften van fotografen en filmers gedekt zullen zijn.

We zijn tevreden over de kwaliteit van de opnames die we met de drie  huidige drie objectieven hebben kunnen maken. Het bokeh van de objectieven is prachtig, met name van de 50mm en de 70-200mm, en ook de scherpte van de objectieven is hoog. De 70-200mm en de 50mm beschikken over een scherpstelring die je naar achter kan trekken waardoor je direct over kan schakelen op handmatig scherpstellen en de 50mm heeft nog een ring voor het instellen van het diafragma. 

Panasonic Lumix S1R In de praktijk

Benieuwd naar de prestaties van de Panasonic Lumix S1R in de praktijk? Klik op de button hieronder en bezoek onze vernieuwde webgallery met praktijkopnames. 

Conclusie Panasonic Lumix S1R test

De Panasonic LUMIX S1R is een uitstekende full frame camera en een waarmee Panasonic ook echt een onderscheidend model heeft neergezet. De LUMIX S1R is groot, zwaar en degelijk. Het is de ideale camera voor fotografen voor wie spiegelloos niet perse kleiner hoeft te zijn. Hij voelt aan als een spiegelreflexcamera, maar dan een met een elektronische zoeker. De grip is groot, de accu is groot, de zoeker is groot. Alles aan de camera is gemakkelijk te bedienen, zelfs met handschoenen. Panasonic kan die keuze ook maken.