Op 21 september 2011 kondigde Nikon de Nikon 10-100 mm Nikkor VR zoomlens aan. Deze zoomlens is voorzien van een CX vatting en past alleen op de Nikon 1 camera’s: Nikon V1 en Nikon J1. De Nikon 10-100 mm zoomlens verschilt van de andere Nikon 1 lenzen, zoals de Nikon 10 mm, Nikon 10-30 mm en de Nikon 30-100 mm, door zijn het enorme 10x zoombereik en de ingebouwde zoommotor. Dat maakt dit objectief bij uitstek geschikt voor videofilmers. Wij hebben in een beknopte test de optische kwaliteiten van deze lens getest: hoe verhoudt de beeldkwaliteit van de Nikon 10-100 mm zich ten opzichte van de andere Nikon 1 lenzen?.De Nikon 10-100 mm heeft een enorm groot (10x) zoombereik, dat overeenkomt met het zoombereik van een 27-270 mm zoomlens op een camera met een volformaat sensor. Zonder van lens te verwisselen kan je een brandpuntsafstand kiezen die varieert van groothoek tot tele.

Bouw en autofocus Nikon 10-100 mm

De Nikon 10-100 mm is de grootste en zwaarste lens van de Nikon 1 serie. De Nikon J1 body valt in het niet ten opzichte van de lens. Niet iedereen zal van een dergelijke verhouding gecharmeerd zijn.
Bij het aanzetten van de camera wordt de lens langer. Op de lens zit een Powerzoom knop en een Lock knopje, waarmee de lens in de kortste lengte blijft tijdens transport.De aandrijving van de autofocus gaat snel. De zoomlens wordt bediend met een schuifje op de lens en zowel in- als uitzoomen verloopt geruisloos. Op de lens zit geen zoomring om handmatig de brandpuntsafstand aan te passen. Je kan wel de brandpuntsafstand aanpassen via de camerabody, maar dat werkt minder prettig dan de Powerzoom op de lens.

Beeldstabilisatie Nikon 10-100 mm

De Nikon 10-100 mm zoomlens is voorzien van een effectieve ingebouwde beeldstabilisatie. SLR gear kwam tot de conclusie dat je bij een brandpuntsafstand van 10 mm 2 stops kon winnen door beeldstabilisatie en 3,5 stops bij een brandpuntsafstand van 100 mm. Wij hebben de beeldstabilisatie getest bij een brandpuntsafstand van 27 mm (overeenkomend met ~75 mm op een camera met een volformaat sensor). Opvallend genoeg blijkt de beeldstabilisatie al bij een sluitertijd van 1/100 seconde tot scherpere foto’s te leiden. Bij langere sluitertijden is de winst circa 3 stops. Dat is heel goed. In de testen van de beeldstabilisatie van de Nikon 10-30 mm en de Nikon 30-110 mm realiseerden we een winst van 2 stops.

Lichtafval Nikon 10-100 mm

Over het hele zoombereik is de mate van lichtafval redelijk in orde. Toch geldt voor alle brandpuntsafstanden dat je bij de grootste diafragma opening je sporadisch lichtafval zal tegenkomen in egaal blauwe luchten. Bij een brandpuntsafstand van 10 mm is het lichtafval bijna twee keer zo groot als op de andere brandpuntsafstanden die we hebben getest. Gelukkig is lichtafval eenvoudig softwarematig te corrigeren, al vragen we ons af of de doelgroep van de Nikon 1 serie dat zal gaan doen. Mooier zou het geweest zijn als de lichtafval in de camera gecorrigeerd zou zijn door Nikon.

Vervorming

In de camera opgeslagen jpg bestanden vertonen een duidelijk zichtbare tonvormige vervorming bij een brandpuntsafstand van 10 mm, terwijl bij brandpuntsafstanden boven de 30 mm 1% kussen-vormige vervorming optreedt.
Dit zijn niet zulke goede resultaten, terwijl Nikon in de camera al corrigeert op vervorming. We hebben een aantal NEF files op vervorming geanalyseerd met Imatest, en daar is de gemeten vervorming nog een half procent hoger.

Bokeh

Camera’s met een kleine sensoren zijn niet bij uitstek geschikt voor het verkrijgen van een mooie bokeh. Toch kan het meevallen als je besluit om langere brandpuntsafstanden toe te passen. Bij opnames gemaakt een brandpuntsafstand van 100 mm, zoals hiernaast, is de bokeh mooi rond.

Scherpte

In het centrum is de scherpte meestal al maximaal bij volle opening. Hoe verder je diafragmeert, des te minder de scherp de opnames worden. Je krijgt de beste resultaten door een diafragma groter dan 11 te kiezen. Bij een brandpuntsafstand boven de 75 mm worden de uiterste hoeken minder scherp dan het centrum. Maar voor de overige brandpuntsafstanden is de scherpte in het centrum en in de hoeken aan elkaar gelijk.

Chromatische aberratie

Net als bij de overige Nikon 1 lenzen, is de chromatische aberratie relatief hoog. In de praktijk zal je, opmerkelijk genoeg met name juist bij langere brandpuntsafstanden, aan de randen en in de hoeken soms groene en paarse randen tegenkomen bij scherpe contrastovergangen. Dit is eenvoudig softwarematig te herstellen. Verbazingwekkend dat Nikon er niet voor gekozen heeft om chromatische aberratie al in de camera te corrigeren.

Conclusie test Nikon 1 10-100mm f/4.5-5.6 PD-Zoom Nikkor VR

Voordelen

• Groot zoombereik
• Goede optische kwaliteit, met name scherpte en lichtafval
• Effectieve beeldstabilisatie
• Zeer geschikt voor video door stille zoom en AF

Nadelen

• Vervorming
• Lens is te groot ten opzichte van een Nikon J1 of Nikon V1 body
• Hoger prijskaartje dan de andere Nikon 1 lenzen

Meestal luidt de conclusie van een zoomlens met een extreem zoombereik dat de beeldkwaliteit noodgedwongen wat minder is om het ontwerp met een extreem zoombereik mogelijk te maken. Maar de beeldkwaliteit van de Nikon 10-100 mm is eigenlijk best goed, blijkt uit onze test. Deze lens is zo groot, dat die beter op een spiegelreflexcamera past dan op een Nikon J1 of een Nikon V1.
Daarom zou ik als fotograaf de voorkeur geven aan de combinatie van de Nikon 10-30 mm en de Nikon 30-110 mm , die we allebei al eerder hebben getest. Niet alleen zijn deze lenzen net zo goed en goedkoper dan de Nikon 10-100 mm. Mijn belangrijkste overweging is dat de grootte van deze beide lenzen veel beter in overeenstemming is met een Nikon J1 body of een Nikon V1 body. Maar de videograaf die gehecht is aan zijn Nikon J1 of Nikon V1, zal zich vast over deze bezwaren heen kunnen zetten en genieten van de stille zoom van de Nikon 10-100 mm.