De verpakking van de Nikon AF-S 200-500mm f/5.6E ED VR zie je niet gauw over het hoofd. Dat is een kolossale, goudkleurige doos van meer dan een halve meter hoog – met bovendien een forse omvang –  waar het hart van menig fotograaf sneller zal gaan kloppen. Want in die enorme doos zit een betaalbare (adviesprijs van €1599), lichtsterke (f/5.6) Nikon supertelezoom (500mm!) voor buitensport, actie- of natuurfotografie Een redelijk compacte zoomlens die is ontworpen voor camera’s met een FX sensor, maar minstens net zo goed te gebruiken is op camera’s met een DX sensor. De Nikon 200-500mm is aanzienlijk goedkoper dan de Nikon 200-400mm f/4G ED VR II en Nikon 80-400mm f/4.5-5.6G ED VR en lijkt een geduchte concurrent te worden voor de Tamron 150-600mm en beide Sigma 150-600mm (Sports en Contemporary) supertelezooms. Nadat we eerder de Nikon 200-500 op een Nikon D7200 hebben getest, kijken we dit keer naar de prestaties in combinatie met een Nikon D810.

Nikon AF-S 200-500mm: Hoogwaardig glas

Niet alleen de verpakking, ook de 95 mm filtermaat is indrukwekkend. De grote frontlens is voorzien van een innovatieve fluor coating, die extra bescherming tegen vet en vocht biedt. De werking van deze coating, die momenteel nog op heel weinig, en meestal ook duurdere, objectieven is toegepast, wordt in dit filmpje van Nikon Europe gedemonstreerd.{youtube}eDJkDq-bxUw{/youtube}Leuker nog dan deze beelduitsnede van een opname van een hert tijdens de bronsttijd op de hoge Veluwe gemaakt met een Nikon D810 @ 500mm f/5.6, zou een opname geweest zijn gemaakt met een groothoeklens van de tientallen fotografen die zich iedere avond op de parkeerplaats verzamelen om dit mooie schouwspel vast te leggen.

Bouw en autofocus

Het complexe lensontwerp van de Nikon 200-500mm bestaat uit 19 elementen, waarvan 3 extra dispersie ED elementen (in geel weergeggeven), om kleurscheiding (chromatische aberratie) te voorkomen, in 12 groepen. Het objectief wordt geleverd inclusief statiefgondel, waar je de amera oriëntatievan liggend naar horiozntaal kan draaien zonder de gondel van het statief te halen –  en een zachte lenshoes.

De AF werkt – niet verbazingwekkend voor een supertelelens – sneller bij de kortste brandpuntsafstand (in 375 ms van oneindig naar 4 meter) dan bij de langste brandpuntsafstand (meer dan een seconde van oneindig naar 4 meter). De AF doet het bij kortere brandpuntsafstanden ook beter bij weinig licht: Bij de langste brandpuntsafstand en weinig licht stelde de camera met de Nikon 200-500mm scherp op oneindig in plaats van de ijsvogel die zich op 3 meter voor mijn lens bevond. Toen stopte de camera met scherpstellen. Als ik vervolgens handmatig scherpstelde op bijvoorbeeld 10 meter, dan ging de AF richting oneindig (om daar te stoppen met scherpstellen), in plaats van naar de kortste afstand. Alleen als ik handmatig de AF overrulede en de scherpstelring helemaal doordraaide naar de kortste scherpstelafstand, stelde de AF op het onderwerp scherp.

In de naam van de Nikon AF-S 200-500mm f/5.6E ED VR zit een ingrijpende verandering opgesloten, die je herkent aan de E achter f/5.6. Een elektromagnetisch diafragma is beter reproduceerbaar snel te openen en te sluiten dan het mechanische diafragma dat Nikon tot op heden toepaste. Tijdens snelle continu-opnamen wordt hierdoor een nauwkeuriger belichting mogelijk. Het nadeel van een elektromagnetisch diafragma is, dat dit alleen werkt op moderne Nikon camera’s. Op een oudere camera staat alleen f/5.6 tot je beschikking. Zelfs dat is voor een extreme telelens met een zeer goede scherpte bij volle opening geen onoverkomelijk bezwaar.

Vibratiereductie: zeer effectief

De nieuwste generatie van Nikons technologie voor vibratiereductie (VR) maakt het volgens de specificaties mogelijk scherp te fotograferen met sluitertijden die tot 4,5 stops langer zijn. Nikons nieuwe vibratiereductie is zeer effectief. Een opname gemaakt bij 300mm met een sluitertijd van 1/125 sec en beeldstabilisatie is even scherp als een opname gemaakt met een sluitertijd 1/1000 seconde zonder beeldstabilisatie. Dat is een winst van 3 stops en lijkt in tegenspraak met de 4,5 stops die Nikon claimt. De opnames gemaakt bij een sluitertijd van 1/60 seconde met beeldstabilisatie zijn meetbaar minder scherp dan een opname gemaakt zonder beeldstabilisatie met een sluitertijd van 1/1000. Toch zullen veel fotografen de opname met beeldstabilisatie nog steeds als scherp beoordelen als ze de opname gemaakt met een veel snellere sluitertijd er niet meteen naast zien.

De VR-stand SPORT is een uitkomst bij het volgen van je onderwerp tijdens snelle acties. Juist bij lange brandpuntsafstanden wil je geen beeldstabilisatie bij het maken van opnames met een snelle sluitertijd. Dan kan beeldstabilisatie zelfs tot minder scherpe opnames leiden. Toch wil je wel beeldstabilisatie hebben als je een onderwerp volgt. Dat is precies wat de VR-stand SPORT biedt. De SPORT VR stand gaat niet ten koste van het aantal opnames dat je per seconde maakt en heeft een beeldsnelheid bij continu-opnamen, die vergelijkbaar is met wanneer VR is uitgeschakeld.

Lichtafval

De Nikon 200-500mm heeft niet voor niets een grote filterdiameter (105mm): lichtafval is mede danzij het grote lensoppervlak van de frontlens bij volle opening opvallend laag: alleen tussen 400mm en 500mm zal de halve stop lichtafval zichtbaar zijn. Na 1 stop diafragmeren is alleen bij 500mm iets minder dan een halve stop lichtafval aanwezig. Dat is gewoon erg goed. We komen regelmatig meer dan twee stops lichtafval tregen bij testen van objectieven op een camera met een FX sensor.

Overstraling, vervorming en chromatische aberratie

Bij direct tegenlicht, of als je de zonnekap niet gebruikt, kan je bij sterk tegenlicht in de praktijk groene nevenbeelden en een afname van het contrast zien. Vergelijk je de Nikon 200-500mm met Nikon zooms die zijn voorzien van Nano Crystal Coat, zoals de Nikon 200-400mm, dan merk je dat de Super Integrated Coating die is toegepast in de Nikon 200-500mm minder effectief is dan de Nano Crystal Coat. Gebruik bij tegenlicht altijd de meegeleverde zonnekap.
Vervorming is – zoals bij zo veel telelenzen – kussenvormig en over het hele bereik ongeveer 1%. Laterale chromatische aberratie, gekleurde randen bij scherpe contrastovergangen in de hoeken van het beeld, en longitudinale chromatische aberratie (“kleurbokeh”) ben ik niet tegengekomen. Niet in de praktijk en niet bij de Imatest metingen.

Scherpte

De optische prestaties van de Nikon 200-500mm zijn, kortom, uitstekend.

Contrast en centrumscherpte zijn vanaf volle opening hoog. In vergelijking met de prestaties van de Nikon 200-500mm op een camera met een DX sensor, is de scherpte wat minder gelijkmatig verdeeld. Niet verwonderlijk gezien de hoge resolutie van de Nikon D810 36 megapixel sensor zonder anti-aliasing filter, is de scherpte in de uiterste hoeken lager dan in het centrum, Toch is de scherpte in de uitesrte hoeken nog steeds goed: altijd meer dan 1500 lijnen per per beeldhoogte (MTF50 van een onbewerkt en niet verscherpt RAW bestand). Dat is net zo goed als veel andere objectieven  in eerdere tests voor centrumscherpte realiseerden. Met 1 stop diafragmeren wordt de hoogste centrumscherpte bereikt en neemt de scherpte in de uiterste hoeken zichtbaar toe.

Beelduitsnede van een hoek uit opname (@ 200mm) van een onderwerp op een paar km afstand: f/5.6 vs f/8.

Beelduitsnede van een hoek uit opname (@ 500mm) van een onderwerp op een paar km afstand: f/5.6 vs f/8.

Bokeh Nikon AF-S 200-500mm @ D810

Het is niet eerlijk om de Nikon AF-S 200-500mm f/5.6E te vergelijken met – veel duurdere – bokeh toppers als de Nikon 300mm f/2.8, Nikon 400mm f/4 of Nikon 200-400mm. De lange brandpuntsafstand, de 9 afgeronde diafragmabladen en een goed lensontwerp leveren de 200-500mm mooie bokeh en een vloeiende overgang van scherp naar onscherp. Een scherp lichtpuntje op de achtergrond zorgt soms voor een bokeh met een rand.

Conclusie test Nikon AF-S 200-500mm @ D810

Voordelen

• Hoge beeldkwaliteit (lichtafval, vervorming, chromatische aberratie, centrumscherpte) over het hele zoombereik
• Hoge bouwkwaliteit
• 500mm bij een hoge lichtsterkte (f/5.6)
• Effectieve beeldstabilisatie met handige sports mode voor gebruik bij snelle sluitertijden

Nadelen

• 2,5 x zoombereik beperkt t.o.v. bijv. de Nikon 80-400mm
• 2 kg

De Nikon 200-500mm is een betaalbare, lichtsterke Nikon supertelezoom voor buitensport, actie- of natuurfotografie die uitstekende prestaties neerzet in onze test.

Een objectief van twee kilo en een winkelprijs van meer dan duizend euro is niet voor iedereen weggelegd. Toch krijg je er veel voor terug als je voor dit objectief kiest. Dit is een van de eerste Nikon objectieven met een vuilafstotende fluor coating op de frontlens en een elektromagnetisch diafragma. De beeldstabilisatie/vibratiereductie werkt perfect en ook de Sports VR is een uitkomst. Bouw en beeldkwaliteit bieden een fantastische prijs/kwaliteitsverhouding: voor een klein beetje meer kwaliteit zal je heel veel geld uit moeten geven.