Test Nikon AF-S 180–400 mm f/4E TC1.4 FL ED VR @ DX

Sport- en natuurfotografen kunnen niet zonder lange telelenzen. Vaak moet je namelijk flink wat afstand tussen jezelf en je onderwerp houden. Bij sportfotografie kan je immers niet het veld of de baan op en in de natuur slaan de dieren op de vlucht als de afstand te klein worden. Dat vraagt om een lange tele, en liefst een met een beetje lichtsterkte. Dat soort lenzen zijn zijn zonder uitzondering groot en zwaar, zodat je er zelden meer dan een van mee neemt. Om er toch flexibel mee te kunnen werken, kan je ze combineren met teleconverters. Zo kan je van een 300mm f/4 met een 1,4x en 2x converter een 420mm f/5.6 en een 600mm f/8 maken. Het wisselen van converter is echter niet altijd even praktisch. Als een sporter of een dier op je af komt rennen heb je er meestal geen tijd voor. Een zoom is dan veel handiger. Maar die hebben zelden de kwaliteit van vastbrandpunt telelenzen. Zelden, ja, maar niet altijd. De AF-S NIKKOR 180–400mm f/4E TC1.4 FL ED VR is een objectief dat wel die kwaliteit zou moeten halen. Hij is ook nog bijna even lichtsterk als veel vaste brandpunten in dit bereik. En omdat dit een objectief is waarmee je veel buiten zult fotograferen en is het natuurlijk ook voorzien van uitgebreide bescherming tegen stof en vocht.

Bouw

De AF-S NIKKOR 180–400mm f/4E TC1.4 FL ED VR is een opvallend objectief. Vanwege de grote afmetingen is het geen objectief waarmee je onopvallend over straat kan gaan. Het weegt ook best wel wat en dat voel je aan je armen aan het eind van de dag. Die afmetingen en het hoge gewicht zijn het gevolg van de flinke hoeveelheid glas die in dit objectief verwerkt is. Al dat glas is nodig om zowel een hoge beeldkwaliteit als een hoge lichtsterkte te halen. De AF-S NIKKOR 180–400mm is een zoomobjectief met een ingebouwde teleconverter. Zonder converter heb je een zoombereik van 180mm tot 400mm. Met teleconverter verlies je een stop lichtsterkte, maar kan je doorzoomen tot 560mm. Als je bedenkt dat dit objectief dus bijna zes grote tele-objectieven in een is, dan valt het gewicht en de afmetingen eigenlijk wel mee. De 180-400mm is voorzien van een aantal bijzondere mogelijkheden. De frontlens is niet alleen voorzien van Nikons nanocoating om schittering en verlies van contrast tegen te gaan, maar ook van een fluorcoating om ervoor te zorgen dat vocht en vuil zich niet kunnen hechten aan het glas. De frontlens is zo groot, dat er geen schroefdraad is aangebracht voor het bevestigen van filters. Wel kan er een grote zonnekap van lichtgewicht carbon aan de voorzijde worden bevestigd. Voor transport kan die ook omgekeerd op het objectief worden vastgezet. Iets naar achter vinden we verspreid rond het objectief vier knoppen waarvan je de functie in kan stellen. Daarachter zit de brede zoomring en nog iets verder naar achter een venster waarop je de ingestelde afstand kan aflezen en scherpstelring zelf. Net daarachter vindt je twee draagogen voor het bevestigen van een draagriem en aan de onderzijde zit een grote statiefvoet. Daar weer achter zit aan de ene kant een uitstulping op het objectief. Onder deze bult zit de teleconverter en daarachter, vrijwel tegen de bajonet van de lens, zit een schakelaar waarmee je de converter heel makkelijk in kan schakelen. Dat gaat zo licht dat Nikon de schakelaar heeft voorzien van een lock om onbedoeld verstellen te voorkomen. Bovenop de uitstulping van de converter zit nog een kleine drukknop om een ingestelde afstand in het geheugen van het objectief te zetten. Aan de bovenzijde van de lens zit de filterlade voor 40,5mm filters en aan de linkerzijkant vinden we een vijftal schuifschakelaars. De eerste drie knoppen spreken voor zich. Met de bovenste kies je tussen autofocus met de mogelijkheid om handmatig te corrigeren, handmatig scherpstellen met de mogelijkheid om de AF voor de fijninstelling te gebruiken of volledig handmatig scherpstellen. De knop daaronder is om het volledige scherpsteltraject van oneindig tot twee meter te gebruiken of alleen het gebied tussen oneindig en 6 meter. Daaronder zit de knop voor de verschillende standen van de beeldstabilisatie. Hierbij heb je de keuze tussen uit, gewoon of ‘sport’. Deze laatste stand gebruik je voor tracking. Bijzonder zijn de laatste twee schakelaars. Met de eerste daarvan kan je namelijk instellen welke functie je wilt toekennen aan de vier knoppen die vlak voor de zoomring zitten. Je kan kiezen uit Focus Lock, Focus On en Memory. Met de Memory Set knop die op de teleconverter zit, kan je een afstand programmeren en dan stelt het objectief op die afstand scherp zodra je een van de vier knoppen indrukt aan de voorzijde indrukt.

Optische prestaties 180-400mm

De AF-S NIKKOR 180–400mm f/4E TC1.4 FL ED VR is een kostbaar objectief en je mag dan ook verwachten dat de beeldkwaliteit bijzonder goed is. Zowel in de pratkijkopnames als de testopnames konden we zien dat dat zeker het geval is. Zonder de teleconverter is de scherpte op alle brandpuntsafstanden en diafragma’s heel hoog. Bij veel lange zoomlenzen is de langste stand (een stuk) minder goed dan de kortste zoomstand. Dat is bij deze Nikkor niet het geval. Hij presteert heel gelijkmatig met nauwelijks enig verloop van scherpte naar de hoeken. Chromatische aberraties zijn ook vrijwel afwezig, wat bijdraagt aan de hoge scherpte indruk van het objectief. Er is wel een spoortje vignettering te zien, maar uiteraard minder dan wanneer je dit objectief op een full frame FX body gebruikt en het wordt minder wanneer je diafragmeert. In de praktijk zal je er op f/8 eigenlijk niet veel meer van zien. Voor natuur, landschap en sportfotografie, waar dit objectief veel bij zal worden ingezet, is het niet van belang, maar het is ook goed om te weten dat de Nikkor niet helemaal vrij is van vertekening. In de kortste instelling is het een beetje tonvormig en dat verloopt naar kussenvormig op 400mm.

Optische prestaties 250-560mm

Teleconverters vergroten het beeld dat je vastlegt en daardoor vergroten ze ook eventuele fouten van het objectief waar ze achter geplaatst worden. Hoe groot het kwaliteitsverlies bij het gebruik van een teleconverter is, hangt dus af van hoe goed het objectief is waarmee de converter gebruikt wordt. De AF-S Nikkor 180-400mm is erg goed, met een hoge scherpte en weinig aberraties. Dat zorgt ervoor dat de prestaties met de converter ingeschakeld ook heel goed zijn. De centrumscherpte is bij het gebruik van de converter een fractie lager, maar het is zo weinig dat je dat in de praktijk nauwelijks zal zien. Op body’s met een hoge pixeldichtheid zoals bijvoorbeeld de 24 megapixel D7200 loopt de kwaliteit bij f/11 toch wel iets terug. Het beste kan je je dus beperken tot f/5.6 en f/8, tenzij je echt meer scherptediepte nodig hebt.

autofocus

De AF-S NIKKOR 180–400mm f/4 E stelt snel scherp, in ieder geval op onderwerpen die niet of weinig bewegen en de nauwkeurigheid is goed. Scherpstellen op bewegende onderwerpen vergt wat meer oefening, mede door het hoge gewicht van de lens. Uit de hand is dat niet altijd even makkelijk te controleren, en ga je trillen, dan krijgt de autofocus het uiteraard een stuk moeilijker. Een eenbeenstatief biedt dan uitkomst.
Hou er ook rekening mee dat de lichtsterkte met gebruik van de converter maar f/5.6 is en dat lang niet alle DX-body’s daarmee overweg kunnen. We gaan er natuurlijk van uit dat iemand die deze AF-S NIKKOR 180–400mm f/4 E koopt, over een moderne D500, D7500 of D7200 beschikt en de zoom niet op een D3400 of oudere D200 of D2 wil gebruiken.

Beeldstabilisatie

Je kan niet zonder beeldstabilisatie, of VR zoals Nikon het noemt, op een lange tele zoals dit. Tenminste, niet als je ermee uit de hand wilt werken. Volgens Nikon moet je ongeveer vier stops winst halen met de beeldstabilisatie aan. Zonder stabilisatie zie je al direct dat het moeilijk is om uit de hand je onderwerp goed in beeld te krijgen. Over het algemeen is het prettig als een objectief wat gewicht heeft. Daardoor houdt je het meestal beter stil. Maar met een gewicht van 3,5 kg krijg je het tegenovergestelde, namelijk dat je hand snel gaat trillen. Zodra je de VR aanzet, zie je ogenblik het resultaat: een rustig zoekerbeeld. En die vier stops is wel een redelijke claim. Zonder stabilisatie heb je, zeker op een DX-body, al gauw een sluitertijd nodig van 1/1000e seconde. En met 1/60e van een seconde hebben we nog wel een aantal scherpe opnames kunnen maken uit de hand.

Bokeh

De AF-S NIKKOR 180–400mm f/4E TC1.4 FL ED VR heeft een vaste lichtsterkte van f/4 op iedere zoomstand. Met de converter verlies je een stop en wordt de lichtsterkte f/5.6.
Een grootste opening van f/4 op 200mm is niet heel bijzonder, maar op 300mm is het al redelijk en op 400mm is het best lichtsterk. Het scheelt maar een stop met de allerlichtsterkste lenzen. Datzelfde geldt ook voor f/5.6 op 500mm. Voor de bokeh maakt die ene stop niet heel veel uit. De scherptediepte is namelijk ook op f/4 bij 400mm en f/5.6 op 550mm heel klein. Als je redelijk dichtbij staat is het zelfs maar enkele centimeters. De achtergrond lost dan bij volle opening behoorlijk op en het bokeh is erg mooi.

Conclusie Nikon AF-S 180–400mm f/4E TC1.4 FL ED VR @ D7200

VOORDELEN

• Groot bereik
• Ingebouwde teleconverter
• Beeldstabilisatie
• Stof- en vochtbestendig
• Degelijke bouw
• Vaste lichtsterkte

Nadelen

• Groot
• Zwaar
• Prijs