Iets meer dan een jaar geleden werd de Nikon D600, Nikon’s kleinste en lichtste digitale spiegelreflexcamera met een 24 megapixel FX sensor, aangekondigd als een game-changer. Een compacte full frame camera  met een bescheiden prijskaartje (“Full frame for all“). Over de sluiter van de Nikon D600 verschenen op internet verhalen, dat die olie of stof op de sensor afgaf. Roger Cicala van LensRentals beschreef het verschijnsel in zijn blog, en gaf aan dat het met de tijd afnam / verdween. Toch heeft Nikon het zekere voor het onzekere genomen en besloten om snel een opvolger van de Nikon D600, met een andere sluiter op de markt te brengen. Zou dit dan de game-changer worden?

De doelgroep voor deze camera bestaat uit gevorderde amateurfotografen die een compacte, lichte, betaalbare (met een adviesprijs onder de 2.000 euro) camera willen, met een – dankzij de grote FX sensor –  professionele beeldkwaliteit.

De Nikon D610 is een ideale camera voor bezitters van een Nikon D7000 of Nikon D7100, die willen overstappen op een volformaat sensor, of bezitters van een D800(E) die een back-up camera willen, zonder een al te grote investering in de camerabody te hoeven doen. Ook voor gebruikers die de geavanceerde Full HD video functies van een Nikon D800 willen, maar waarvoor de investering in een Pro body te hoog is, is de Nikon D610 een aantrekkelijke keuze.
Zijn de mogelijke stofproblemen verleden tijd? Onmiddellijk na het verschijnen van de Nikon D610 heeft Roger Cicala de sensor onderzocht en kwam tot de conclusie dat de sensor van de Nikon D610 erg schoon is en geen stof verzamelt.

Vormgeving

In veel opzichten lijken de Nikon D600 en D610 op de Nikon D800E / Nikon D800. Toch is het camerahuis van de Nikon D610 duidelijk kleiner en met 760 gram (zonder accu) ook aanzienlijk lichter dan de D800. De camera heeft dezelfde afdichting tegen vocht en stof als de D800. De Nikon D610 heeft naast de knoppen voor sluitertijd en diafragma ook aparte knoppen voor ISO, witbalans, beeldkwaliteit en bracketing. Daarmee kan je in vrijwel alle situaties fotograferen zonder het menu te hoeven gebruiken. De opnameknoppen voor video en fotografie boven op de camera liggen dicht bij elkaar rechtsboven op de camera. Ik vind dat prettiger dan een video-opnameknop achter op de camera body. De Nikon D610 heeft een ingebouwde flitser.

Het opstarten van de Nikon D610 gaat snel (ca. 0,13 seconde volgens Nikon) en ook de vertragingstijd voor het ontspannen van de sluiter is erg kort (circa. 0,05 seconde). De camera kan opnames maken met een continue snelheid van circa. 5,5 bps in FX- en DX-formaat. De nieuwe stille sluitermode is (met 3 bps) iets stiller dan normaal, maar het is – net als alle andere stille sluitermodes van spiegelreflexcamera’s van andere merken – geen vergelijking met de stille sluitermode van compacte ssyteemcamera’s zoals de Panasonic GH3, die vrijwel volledig stil is.

Nikon D610 versus Nikon D600

• Er zijn heel veel overeenkomsten van de D610 met de D800 (zie onze Nikon D600 review)
• De D610 is iets sneller ( 6 vs 5.5 bps)
• De D610 heeft een silent shutter mode van 3 beelden / per seconde

Nikon D610 versus Canon 6D

• Canon 6D gaat tot ISO 25.600 (boost tot 102.400), de Nikon tot 6.400 ISO (boost tot 25.600)
• Canon 6D heeft ingebouwde GPS
• Nikon D610 heeft ruimte voor 2 SD kaarten en biedt een ingebouwde flitser
• De Nikon D610 heeft een 10% groter scherm en biedt continu AF tijdens video
• Nikon D610 heeft meer AF punten (39 vs 11) en meer kruis-type AF sensoren (9  vs 1)

Zoeker, beeldscherm en menu

De heldere lcd-monitor is 8 cm groot en heeft 921.000 beeldpunten. Bij amateurcamera’s is een uitklapbare en zwenkbare monitor gemeengoed aan het worden. Maar voor de semiprofessionele camera’s geldt dat nog niet. De monitor van de Nikon D610 is niet draaibaar of uitklapbaar, maar heeft wel een grote kijkhoek en past automatisch de monitorhelderheid aan. Een elektronische virtuele horizon met dubbele as voorkomt scheve opnames als je die virtuele horizon laat weergeven in de lcd-monitor of de zoeker.De Nikon D610 heeft een optische zoeker met een glazen prisma, die een 100% beelddekking met een 0,7x vergroting (en met een cropfactor van 1 dus ook: totale zoekervergroting) biedt. Het zoekerbeeld is net zo mooi helder en overzichtelijk als van de Nikon D800E en dat werkt heel prettig. Ook bij weinig licht heb je nog een helder beeld en een groot zoekerbeeld maakt dat je het beeld goed overziet en nauwkeurig kunt kadreren. Zodra je eenmaal zo’n grote en heldere zoeker gewend bent, stelt de kleinere zoeker van een camera met een DX sensor teleur.
Het cameramenu is zoals we van Nikon gewend zijn: overzichtelijk, maar soms moet je ver naar beneden scrollen om te vinden wat je zoekt.{insertgrid ID = 336}

Scherpte: resolutie Nikon D610

De scherpte van jpg bestanden van de Nikon D610 komt overeen met de scherpte van jpg betstanden van de Canon 6D, de voornaamste concurrent met een volformaat sensor. De verschillen zijn echter zo ontzettend klein dat de invloed van het objectief, de gekozen beeldstijl en de nauwkeurigheid van het scherpstellen een enorme invloed hebben op de uiteindelijke scherpte. Een volformaat camera stelt hoge eisen aan een objectief, vooral aan de randen van het beeld. De overstap naar een Nikon D610 maakt de kans groot dat je ook aanschaf van een paar nieuwe objectieven overweegt, zodat je het beste uit je camera haalt. En daar heeft Nikon op geanticipeerd met de betaalbare Nikon 16-35mm f/4 en de Nikon 24-85mm f/3.5-4.5 objectieven.
Als het om resolutie gaat, is het volgens mij niet noodzakelijk om de overstap te maken van een D5300 of een D7100 naar een D610. De Nikon D7100 heeft eenzelfde aantal megapixels als de Nikon D610, maar scoorde in onze metingen voor jpg bestanden zelfs nog iets hoger in resolutie. De scherpteindruk van opnames gemaakt met een camera met een volformaat sensor is in praktijkopnames soms hoger door de mooiere achtergrondonscherpte van opnames gemaakt met een full-frame sensor. Door het grotere verschil in scherpte tussen het onderwerp en de achtergrond, krijg je een grotere scherpte-indruk van een opname met een onscherpe achtergrond, terwijl de resolutie van beide opnames gelijk kan zijn.
In de praktijkopnames viel het meer op dat de witbalans van de D610 iets warmer was dan van de D7100 en dat de D7100 met zijn kleinere APS-C sensor een grotere scherptediepte had bij eenzelfde diafragma, dan dat we konden vaststellen dat een van beide camera’s veel scherper was. Door de koelere witbalans en een iets hoger contrast leek de testopname van de D7100 scherper.

Dynamisch bereik Nikon D610

Het totale dynamische bereik dat we hebben gemeten voor een Nikon D610 RAW bestand zonder ruisonderdrukking is bij 100 ISO 12 stops. Een topprestatie, 2 stops hoger dan de Canon 6D, en een fractie lager dan we eerder gemeten hebben voor de Nikon D800E en de Nikon D600.
Hiernaast geven we een illustratie van het enorme bruikbare dynamische bereik van de Nikon D600 aan de hand van een praktijkopname.
De oorspronkelijke opname – gemaakt op 320 ISO – is bewust veel te donker genomen, ter voorkoming van overbelichting van de straatlantaarns in het beeld. In Lightroom hebben we het bestand ongestraft 5 stops lichter gemaakt, zonder dat er ruis of banding zichtbaar werd. Ook de kleuren ogen nog steeds natuurlijk, en dat is echt een topprestatie.Beweeg je muis over de rechter afbeelding.i

Ruis Nikon D610

Moderne camera’s zijn kwalitatief erg goed en dat maakt dat we het hebben over steeds kleiner wordende verschillen. Maak je testopnames onder standaard omstandigheden, dan is het op het oog bij lage ISO waarden (onder de 6400 ISO)  erg moeilijk om qua ruis nog verschillen te ontdekken tussen camera’s. Je moet dan gaat overgaan tot hele grote vergrotingen, groter dan A3, die de meeste fotografen niet of zelden zullen maken. Het is een bekend verschijnsel voor perfectionisten: 90% van het resultaat behaal je met een investering van 10%. Voor de laatste 10% verschil in kwaliteit betaal je veel meer. Maar als je er oog voor hebt, kan je er ook heel erg van genieten. En de professional die een opname uitvergroot tot billboard formaat zal de verschillen ook opmerken. We proberen daarom in onze testen – hoe klein de verschillen ook zijn – toch uit te zoeken welke camera beelden oplevert met de minste ruis.
De afwezigheid van ruis is een onderdeel waar camera’s met een volformaat sensor in uitblinken. En de Nikon D610 verslaat op dit onderdeel zelfs alle camera’s met een volformaat sensor. Bovenstaande praktijkvoorbeeld is daar een illustratie van: bij de meeste andere camera’s De Nikon D610 heeft een fantastische signaal-ruisverhouding: weinig ruis, een hoog bruikbaar dynamisch bereik en een mooie toonschaal. De allerbeste prestaties qua ruis behaal je bij een ISO bereik van 50 tot en met 200 ISO. Het zou mij niets verbazen dat een 50 ISO opname gemaakt met een Nikon D610 qua beeldkwaliteit een geduchte concurrent is voor grootformaat camera’s met een nog veel grotere sensor.

Ruis bij 6400 ISO; full frame vs APS-C: Nikon D610 vs Nikon D7100

Kleurweergave Nikon D610

Voor de beeldverwerking wordt, net als bij de Nikon D4, een EXPEED 3 processor toegepast. Deze processor werkt intern met 16-bit beeldverwerking, wat ook bij jpg bestanden resulteert in een mooiere toonschaal en dus betere beeldkwaliteit. Volgens Nikon is de witbalans van de Nikon D610 verbeterd ten opzichte van de Nikon D6100. Ik vond het verschil in onze testopnames moeilijk te zien. Bij daglicht geeft de Nikon D610 inderdaad een zeer nauwkeurige kleurweergave te zien. Prettig vond ik ook dat de kleuren niet zo verzadigd zijn als bij veel amateur spiegelreflexcamera’s. Het waren juist de verzadigde kleuren die bij de Nikon D610 nog nauwkeuriger weergegeven werden, terwijl de grijstinten even goed werden weergegeven. Soms was de witbalans iets te warm voor mijn gevoel, maar veel mensen vinden dat juist mooier.

Nikon D610 Autofocus

De Nikon D610 gebruikt hetzelfde 39-punts AF-systeem als de Nikon D4 en heeft 7 kruis sensoren waarmee AF mogelijk blijft voor objectieven met een open diafragma tot f/8 en met een gevoeligheid tot een ondergrens van -1 LW (ISO 100, 20°C). Bij het meten van de resolutie viel de autofocus van de Nikon D610 in positieve zin op met een heel kleine spreiding in de meetresultaten: de autofocus stelt zeer reproduceerbaar op het goede punt scherp.
Ten opzichte van micro-43 camera’s en andere spiegelloze systeemcamera’s zijn de AF punten minder gelijkmatig over het hele beeldveld verdeeld: aan de randen en in de hoeken van het beeld bevinden zich geen AF punten. Dit is niet specifiek voor de Nikon D610, maar geldt voor alle spiegelreflexcamera’s.

Video

Ook hier hebben we eigenlijk weinig toe te voegen aan wat we eerder schreven over de Nikon D600. We hebben de videokwaliteit van de Nikon D610 niet getest, maar vermelden toch een aantal features. De Nikon D610 biedt net zo veel mogelijkheden als de Nikon D800 als het om video gaat: de Nikon D610 video is gebaseerd op dezelfde technologie als die gebruikt is voor de D800. Het enige nadeel dat ik kan bedenken op basis van de specificaties is dat het diafragma niet is aan te passen tijdens het opnemen van een video.
De combinatie van filmtoepassingen, beeldsnelheden en handige, instelbare bedieningselementen maakt optimaal filmen in full HD mogelijk. In Full-HD (1080p) is opnemen mogelijk met op zowel FX als DX gebaseerde formaten. Full HD-films (1080p) kunnen worden opgenomen in 30p, 25p en 24p, met de opties 60p, 50p en 25p bij 720p.
De maximale lengte van deze films is vanwege EU regelgeving beperkt tot  29 minuten en 59 seconden. Als je een externe recorder toepast, kan je overigens wel langer dan een half uur aaneengesloten opnames maken.De Nikon D610 biedt een HDMI-uitgang waarmee je live videobeelden zonder compressie in 1080p naar een externe recorder kan sturen. Dit wordt vanzelf naar 1080i verlaagd als de camera constateert dat er een externe monitor wordt gebruikt. De niet-gecomprimeerde gegevens worden met het aangegeven beeldformaat en de juiste beeldsnelheid overgedragen, zonder de informatie-overlay die tegelijkertijd op de TFT-monitor van de camera wordt weergegeven. Er is ook een filmbewerkingsfunctie, waarmee het start- en eindpunt van een filmclip kan worden aangepast. Op deze manier worden filmclips efficiënter opgeslagen. Een microfoonaansluiting maakt het mogelijk een externe stereomicrofoon te gebruiken voor een betere geluidskwaliteit en er is een audio-uitgang voor een externe hoofdtelefoon.

Creatieve camerafuncties

Op dit punt is er niets veranderd ten opzichte van de Nikon D600. De Nikon D610 biedt bewerkingsmenu’s met vele functies, waaronder rode ogen en kleurbalans correctie, actieve D-lighting, RAW bewerken en formaat aanpassingen. Naast diverse beeldstijlen kan je gebruik maken van filtereffecten zoals skylight, ster, miniatuur, lijntekening, kleurenschets en selectieve kleur. Snel retoucheren omvat vertekeningscorrectie, perspectiefcorrectie, rechtzetten en fisheye. Aantrekkelijke functies die de creativiteit verder verhogen zijn:

Time-lapse: de sluiter wordt met vooraf ingestelde intervallen geactiveerd. Time-lapse fotografie slaat beelden als filmbestanden op, waardoor een langzame actie snel kan worden afgespeeld met snelheden die 24 tot 36.000 maal hoger zijn dan normaal.
Met de HDR (hoog dynamisch bereik) modus druk je de sluiter 1 keer in voor het maken van 3 opnames (goed belicht, overbelicht en onderbelicht)  die vervolgens in de camera tot één HDR opname gecombineerd worden. Het bereik kan verbreed worden tot + / – 3 stops voor verschillende effecten, waarbij de overgang waar de twee belichtingen elkaar raken, aangepast kan worden voor een natuurlijker resultaat.
Actieve D-Lighting: met Actieve D-Lighting van Nikon worden de details in zowel donkere als lichte delen van het beeld beter zichtbaar. Dit levert prachtige beelden op met een natuurlijk contrast, zowel bij video als bij fotograferen.

Nadelen

• Beeldkwaliteit (dynamisch bereik, ruis, resolutie) van topklasse
• Handzaam formaat en aangenaam gewicht voor een camera met een volformaat sensor
• Ruimte voor 2 SD-kaarten en Wifi mogelijk met WU-1b Wireless Mobile Adapter
• Goede video, inclusief clean HDMI uitgang
• Aantrekkelijk geprijsd voor een camera met een volformaat sensor

Voordelen

• LCD monitor is niet draaibaar of zwenkbaar
• Geen geïntegreerde GPS en Wifi
• Diafragma is niet aan te passen tijdens video-opnames
• tille modus niet echt stil

Is de Nikon D610 een game-changer? Mogelijk, maar de concurrenntie – ook in eigen huis – is hevig. De beeldkwaliteit van camera’s als de Nikon D7100 en de Nikon D5300 zijn erg goed. Met name de bokeh en een betere signaal-ruisverhouding zijn eigenschappen die hoger gewaardeerd worden bij camera’s met een volformaat sensor. Til je daar niet zo zwaar aan, dan is een overstap naar een camera met een grotere sensor misschien een minder goede investering dan de aanschaf van een modern objectief.

En voor wie gaat voor de allerhoogste kwaliteit zal nog een besluit moeten maken of hij/zij gaat voor een Nikon D800E of voor een Nikon D610. Als je naar de beeldkwaliteit kijkt, is de Nikon D610 net zo goed als de Nikon D600 en moet de Nikon D610 zijn meerdere erkennen in de Nikon D800E. Maar dat is de beste camera die we tot op heden getest hebben. Beide camera’s zijn min of meer elkaars gelijke qua dynamisch bereik, kleurweergave bij daglicht en signaal/ruis verhouding. De Nikon D800E overtroeft de Nikon D610 eigenlijk alleen echt bij de automatische witbalans bij kunstlicht en qua resolutie. Dat laatste is natuurlijk geen verrassing, want de Nikon D800E heeft anderhalf keer zo veel megapixels. De D800E heeft dan ook een hoger prijskaartje dan de D610.

Je krijgt met de Nikon D610 heel veel waar voor minder dan 2000 euro, waardoor de overstap naar een volformaat camera makkelijker is te maken. Misschien is het verstandig om wat extra budget vrij te maken voor nieuwe objectieven, want alleen daarmee haal je het beste uit een moderne spiegelreflexcamera met een volformaat sensor, zoals de Nikon D610. Je zal er heel veel plezier aan beleven, daarvan ben ik overtuigd.