De Olympus 17 mm 1.8 werd tijdens de Photokina in 2012 aangekondigd en was binnen een paar maanden echt te koop. In december ontvingen wij een exemplaar voor een Olympus 17 mm 1.8 test. De beeldhoek van dit micro-43 objectief komt overeen met de beeldhoek van een 35 mm objectief op een camera met een volformaat sensor. Dat is een populaire brandpuntafstand, onder andere voor straatfotografie. Het beeld dat je krijgt, komt ongeveer overeen met dat van je eigen ogen. En de beeldhoek van een 35 mm lens is wezenlijk groter dan de beeldhoek van een 50 mm standaardlens. Tegenwoordig zijn er zo veel micro-43 lenzen te koop, dat je zelfs bij een 35 mm brandpuntafstand al de keuze hebt tussen meerdere objectieven. Naast de Olympus 17 mm 1.8 is er bijvoorbeeld een Olympus 17 mm 2.8, Panasonic 20 mm 1.7 en een Sigma 19 mm 2.8. Ten opzichte van de Olympus 17 mm 2.8 is de 1.8 versie lichtsterker, maar ook groter. De Olympus 17 mm 1.8 is in vergelijking met de Panasonic 20 mm ongeveer even lichtsterk, maar heeft een grotere beeldhoek.

Olympus 17mm 1.8 MF @ f/1.8Op dit Olympus 17 mm 1.8 objectief zit een ring, die werkt als een AF/MF schakelaar. Als je de ring naar de camerabody toe schuift, wordt er een afstandsschaal zichtbaar. Zie de onderstaande afbeelding. Tevens stopt de scherpstelring dan bij 25 cm of oneindig en heeft de scherpstelring een aangename weerstand bij scherpstellen. Dit neemt de bezwaren weg die sommige fotografen hebben tegen het elektronische focus-by-wire systeem.
Op de testcamera (Olympus OMD-EM5) heb je meerdere scherpstelmodi. Als je kiest voor de stand single AF +MF, maak je in principe gebruik van de autofocus. Maar op ieder gewenst moment kan je de AF handmatig (focus by wire) overrulen om een creatief effect te bereiken, zoals in de bovenstaande opnames van dezelfde kerstboom. Dit is een functie die je bij andere merken alleen aantreft bij objectieven met een USM of HSM AF motor.

Bouw

Qua uiterlijk doet het Olympus 17mm 1.8 objectief sterk denken aan het Olympus 45 mm 1.8 objectief. Maar de 17 mm heeft een volledig metalen behuizing. Opvallend aan dit objectief is dat de frontlens volledig vlak is. Dit levert mogelijk een bijdrage aan het voorkomen van nevenbeelden.
Het ontwerp van de Olympus 17mm 1.8 is redelijk complex voor een lens met een vaste brandpuntafstand. In totaal zijn 9 elementen in 6 groepen toegepast, waaronder 1 DSA (Dual Super Aspherical)-lenselement, 2 Asferische glazen elementen en 1 Super HR-element. Het grote 1:1.8 diafragma maakt het niet alleen mogelijk om zonder statief scherpe opnames te  maken in het donker, maar dit grote diafragma maakt de Olympus 17 mm 1.8 1 van de weinige micro-43 objectieven waarmee je kan spelen met de scherptediepte.

Autofocus

Het Olympus 17 mm 1.8 objectief is voorzien van een high-speed AF met MSC technologie (‘Movie & Still Compatible’-autofocusing). De aandrijving van de autofocus verloopt mede dankzij het interne focus “met screw-drive” mechanisme razendsnel. AF is volledig stil, wat met name voor video een belangrijk pluspunt is. De reproduceerbaarheid van de AF s zeer hoog en er is geen sprake van frontfocus of backfocus. Ook bij weinig licht stelt de Olympus 17 mm 1.8 op een Olympus OM-D E-M5 snel scherp.

Beeldstabilisatie

Bij Olympus is de beeldstabilisatie niet ingebouwd in het objectief, maar in de camerabody. Deze IBIS (in-body image stabilization) is zeer effectief, hebben we gemerkt in eerdere testen van Olympus lenzen. Sinds de opkomst van de digitale fotografie worden fotografen zich steeds meer bewust van bewegingsonscherpte. Als vuistregel bij hoge resolutie digitale camera’s kan je uitgaan van een sluitertijd die korter is dan 1 / (2* brandpuntafstand * cropfactor) als je zonder statief wilt fotograferen. Bij de Olympus 17 mm 1.8 is een sluitertijd korter dan 1/60 aan te bevelen voor een scherpe opname die uit de hand wordt geschoten. De opname hiernaast is gemaakt met een sluitertijd van 1/10 seconde. In de opname zijn restjes kleurbokeh te zien: de lampjes van de Kerstboom die achter het scherpstelvlak worden weerspiegeld in de Kerstbal, vertonen een groene rand. Kleurbokeh kom je in de praktijk alleen tegen bij lenzen met een hogere lichtsterkte dan f/2.8 en verdwijnt bij kleinere diafragma’s (f/2.8 en hoger).

Lichtafval

De lichtafval is hoog voor een standaard lens op een camera met een relatief kleine sensor. Bij volle opening is de lichtafval meer dan 1 stop. Diafragmeren helpt maar met mate; bij geen enkel diafragma is het lichtafval lager dan 0,3 stops. In de onderstaande voorbeelden kan je zien dat zelfs bij diafragma 11 nog enig lichtafval zichtbaar is als je een egaal belicht onderwerp fotografeert.
De lichtafval van RAW bestanden is over de hele range ongeveer een kwart stop hoger dan de lichtafval van jpg bestanden. Mogelijk is dat het gevolg van de in-camera correctie op vervorming van de jpg bestanden, waarbij de uiterste hoeken verdwijnen na bijsnijden door de camera.

Vervorming Olympus 17mm 1.8

De jpg opnames van de Olympus 17 mm 1.8 die zijn opgeslagen in de Olympus OM-D E-M5 testcamera, zijn volledig vrij van vervorming. Hetzelfde geldt voor RAW bestanden die je opent in Lightroom of Photoshop. Heel anders wordt het verhaal echter, als je een andere RAW converter gebruikt. Een niet gecorrigeerd RAW bestand blijkt 5% tonvormige vervorming te vertonen. Dat is heel hoog.

Bokeh

Zelfs bij volle opening is de bokeh niet volledig rond, zoals je hiernaast kan zien. Wat je ziet zijn de hoeken van het diafragma. En hoe verder je diafragmeert, des te duidelijker worden de hoeken zichtbaar. Wat ook opvalt in de bokeh, zijn de ringvormige patronen. Door de lichtafval krijgt de bokeh van een puntvormige lichtbron in de hoeken en aan de randen het uiterlijk van een kattenoog, in plaats van de cirkel die het zou moeten zijn. Deze kattenoog bokeh verdwijnt als je diafragmeert. Boven diafragma 2.8 is er geen kattenoog bokeh meer aanwezig.

Overstraling

De Olympus 17 mm 1.8 lens elementen zijn voorzien van ZERO-coating (Zuiko Extralow Reflection Optical) voor verminderde interne reflecties. En dat werkt heel goed. Zelfs bij een felle lichtbron die recht in de lens schijnt, zijn we geen nevenbeelden tegengekomen. Er is alleen wat overstraling te zien in de directe omgeving van de lichtbron, zoals je in de deelvergroting hiernaast kan zien. Als een lens zo goed bestand is tegen overstraling, is het bezwaar dat de zonnekap gekocht moet worden, niet zo groot. Met dit objectief kan je met een gerust hart op stap zonder zonnekap.

Scherpte Olympus 17mm 1.8

Bij diafragma 1.8 is de scherpte lager dan bij de overige diafragma’s en zijn ook de randen en hoeken iets minder scherp dan het centrum. Vanaf diafragma 2.8 zie je geen verschil in scherpte in het centrum, aan de randen of in de hoeken. Het beeld is scherp van hoek tot hoek. Toch haalt dit objectief niet de scherpte die een Olympus 45 mm 1.8 of een Olympus 75 mm 1.8 laten zien.

Ter illustratie van het verschil in scherpte van het Olympus 17 mm objectief bij diafragma 1.8 en diafragma 4.5, hebben we twee beelduitsnedes gemaakt van het gebied dat in de foto hiernaast met rode lijnen is omkaderd. De opnames zijn gemaakt met diafragmavoorkeuze bij 200 ISO en een sluitertijd van 1/1600 sec (f/1.8) en 1/250 sec (f/4.5). Als je alleen de opname bekijkt die is gemaakt met f/1.8 dan is die redelijk scherp, maar de opname gemaakt bij f/4.5 laat duidelijk zien dat het scherper kan.

Chromatische aberratie

Chromatische aberratie in jpg bestanden is redelijk laag, zodat je er in de praktijk weinig last van zal hebben. Bij uitvergroten tot 100% kan je in sommige opnames laterale chromatische aberratie herkennen in de beeldhoeken, in de vorm van groene en paarse randen bij scherpe contrastovergangen. RAW bestanden hebben daar nog wat meer last van dan jpg bestanden.
Onder diafragma 2.8 kan je ook longitudinale chromatische aberratie (kleurbokeh) tegenkomen, in de vorm van groene randen achter het scherpstelpunt of rode randen voor het scherpstelpunt. Hiernaast zie je een 100% beelduitsnede van de takken aan de rechterkant naast het huis van de foto hierboven die is gemaakt bij f/1.8. We zijn beter gewend van Olympus micro-43 objectieven met een vaste brandpuntafstand.

Kijk eens naar de Olympus 17 mm 1.8 reviews van Robin Wong, Ming Thein of PekkaPotka. Aan hun praktijkopnames zie je het plezier dat je hebt bij het fotograferen met een 35 mm ([email protected]) vast brandpunt objectief.

Conclusie Olympus 17mm 1.8 test

Voordelen

• Hoge lichtsterkte
• Hoge scherpte van hoek tot hoek
• Lage vervorming jpg bestanden
• Geen interne reflecties door overstraling
• Prettig handmatig scherpstellen

Nadelen

• Hoge (5%) vervorming ongecorrigeerde RAW bestanden
• Lichtafval, vooral bij diafragma < 2.8
• Ringen in bokeh

De Olympus 17 mm 1.8 is een mooi gebouwd objectief waarmee je snel en nauwkeurig, automatisch of handmatig, scherpstelt. Op dit Olympus 17 mm 1.8 objectief zit een ring, die werkt als een AF/MF schakelaar. De scherpstelring stopt bij 25 cm of oneindig en de scherpstelring heeft een aangename weerstand bij scherpstellen. Dit neemt de bezwaren weg die sommige fotografen hebben tegen het elektronische focus-by-wire systeem. De AF is ook volledig stil, wat dit objectief zeer geschikt maakt voor video. Bij volle opening tekent dit objectief in het centrum al redelijk scherp. Vanaf diafragma 1,8 neemt de centrumscherpte verder toe tot bij diafragma 2.8 en blijft vanaf diafragma 4 scherp van hoek tot hoek. De lichtafval is hoog voor een standaardlens op een camera met een relatief kleine sensor. Chromatische aberratie in jpg bestanden is redelijk laag en alleen bij grote vergrotingen zichtbaar. Toch zijn we op dit onderdeel beter gewend van Olympus micro-43 objectieven met een vaste brandpuntafstand.

Als het je te doen is om een hoge lichtsterkte en een mooie achtergrondscherpte, dan ligt een keuze voor de optisch beter presterende Olympus 45 mm of Olympus 75 mm objectieven meer voor de hand dan een Olympus 17 mm 1.8. Heb je geen bezwaar tegen een iets mindere lichtsterkte, dan is de Olympus 9-18 mm qua bereik veelzijdiger en optisch even goed.