De Olympus OM-D E-M5 is erg goed. De Olympus OM-D E-M1 is nòg beter. Alles wat er aan de E-M5 te verbeteren viel, is daadwerkelijk beter bij de Olympus OM-D E-M1. Verschillen in beeldkwaliteit zijn klein, maar nog wel (soms) zichtbaar en meetbaar. De verschillen in veelzijdigheid en gebruiksgemak zijn groter.
De Olympus OM-D EM-1 body heeft meer knoppen, een betere ergonomie en een grotere, scherpere zoeker. Continu AF is heel veel sneller dankzij een nieuw dual AF (contrast + fasedetectie) systeem, waardoor bovendien de bruikbaarheid van  four-thirds objectieven enorm is toegenomen.
De Olympus OM-D E-M1 biedt gebruiksmogelijkheden en een beeldkwaliteit die weinig onderdoen voor professionele spiegelreflexcamera’s met een volformaat sensor. Is deze spiegelloze systeemcamera dus “the best of both worlds“?

Vormgeving

De Olympus OM-D E-M1 ziet er uit als een professionele spiegelreflexcamera en voelt voor fotografen die een spiegelreflexcamera gewend zijn, vertrouwd aan. Het lijkt op het eerste gezicht misschien vreemd om een relatief grote micro-43 camera te bouwen die op een spiegelreflexcamera lijkt. Toch is het een ontwerp dat veel fotografen prettig vinden om mee te werken.
Waarom zou je niet voor een spiegelreflexcamera kiezen? Een professionele fotograaf zeult vaak een groter gewicht aan objectieven met zich mee dan het al niet onaanzienlijke gewicht van zijn professionele camera. Kies je voor micro-43, dan scheelt dat niet alleen meer dan een kilo op de camera, maar ook nog een paar kilo aan objectieven.De ergonomie van de camera is verbeterd ten opzichte van de Olympus OM-D E-M5. De knoppen op de camera zijn groter, robuuster en liggen iets verder uit elkaar dan op de Olympus OM-D E-M5. De Olympus OM-D E-M1 heeft een goed vormgegeven handgreep, waardoor deze camera – ook met wat grotere four-thirds objectieven – erg goed in de hand ligt. Op professionele camera’s kom je steeds meer een vergrendeling van de PASM knop tegen. Bij andere merken moet je om de knop te ontgrendelen tegelijkertijd een klein knopje indrukken en aan de PASM knop draaien. Een dergelijke vergrendeling zit ook op de Olympus OM-D E-M1, maar wel veel gebruiksvriendelijker. In het midden van de PASM knop zit een kleiner knopje (zie plaatje rechts), waarmee je de PASM knop kunt vergrendelen door het kleine knopje in te drukken. Druk je het kleine knopje nog eens in, dan is de PASM knop weer ontgrendeld.Hoe langer je met deze camera werkt, des te meer je er achter komt hoeveel mogelijkheden je tot je beschikking hebt zonder het menu te hoeven gebruiken. Naast het oculair zit achter op de body bijvoorbeeld een tuimelschakelaar (beweeg je muis over de afbeelding rechtsboven), waarmee je de functie van de draaiwielen bij je duim en wijsvinger kunt veranderen. Normaal gebruik je deze draaiwielen voor het aanpassen van diafragma en sluitertijd. In positie 2 kan je er de ISO waarde en de witbalans instellingen mee aanpassen.{insertgrid ID = 336}De Olympus OM-D E-M1 ziet er misschien uit als een spiegelreflexcamera, toch is de EM-1 compacter dan de meeste spiegelreflexcamera’s. Links naast het objectief zie je in dit plaatje aan de voorkant van de camera twee knoppen: 1 knop is te gebruiken voor het instellen van een custom witbalans. Dit vervelende klusje (“Hoe zat het ook al weer?”) wordt door weinig fotografen veelvuldig uitgevoerd. Het cameramenu van de OM-D EM-1 helpt je door de procedure heen met aanwijzingen. Dit zal professionele fotografen aanspreken.
De andere knop is voor het controleren van de scherptediepte. Op een spiegelreflexcamera met een optische zoeker wordt het beeld heel erg donker als je de scherptedieptecontrole knop gebruikt. Voor mij is dat een reden om de scherptediepte controle op een traditionele spiegelreflexcamera niet te gebruiken. Bij een elektronische zoeker heb je geen donkerder wordende zoeker, wat het veel eenvoudiger en plezieriger maakt om de scherptediepte te controleren.

Olympus OM-D E-M1 versus de Olympus OM-D E-M5

• De OM-D E-M1 heeft een grotere zoeker (vergelijkbaar met professionele volformaat spiegelreflexcamera’s) met een hogere resolutie dan de OM-D E-M5 (vergelijkbaar met APS-C camera’s)
• De OM-D E-M1 heeft fase-detectie AF, waardoor continu AF en het gebruik van four-thirds objectieven enorm veel beter is dan bij de OM-D E-M5
• De OM-D E-M1 werkt gegarandeerd ook bij vrieskou (-10)
• De OM-D E-M5 is beter geschikt voor video (full HD @ 60 bps vs 30 bps)
• De sensor van de OM-D E-M1 heeft geen anti-alias filter
• De OM-D E-M1 is bijna twee keer zo duur

Livebulb met de Olympus OM-D E-M1 @ 100 ISO, f/20, 53 sec

Livebulb Bij langere belichtingstijden dan 1 minuut maak je gebruik van de Bulb stand. Een handige feature van de Olympus OM-D E-M1 is (net als bij de OM-D E-M5) Livebulb. In deze stand wordt het beeld op het LCD scherm regelmatig ververst, waardoor je de opname ziet ontstaan. Het is vergelijkbaar met het ontwikkelen van een foto in de donkere kamer. Je stopt met belichten op het moment dat de opname jou bevalt. Zonder Livebulb (lees: bij alle andere cameramerken) krijg je het resultaat pas te zien nadat de opname mislukt of gelukt is: er valt niet bij te sturen. Livebulb werkt niet eindeloos: de langste tijd dat je Livebulb kunt toepassen is ongeveer twee minuten. De opname gaat dan wel door, maar het scherm wordt daarna niet meer ververst.

Olympus OM-D E-M1 versus Panasonic GH3

• Beide camera’s zijn geschikte alternatieven voor high-end spiegelreflexcamera’s. De Panasonic GH3 is een fantastische camera voor video. De Olympus OM-D E-M1 is een camera voor fotografen. Er zit wel video op, maar dat is niet de reden waarom je voor deze camera zou kiezen.
• De OM-D E-M1 heeft fase-detectie AF, waardoor continu AF en het gebruik van four-thirds objectieven enorm veel beter is dan bij de GH3
• De Panasonic GH3 is 10% lichter en 30% goedkoper dan de Olympus
• De Olympus OM-D heeft een zeer effectieve ingebouwde beeldstabilisatie

Zoeker, beeldscherm en menu

De Olympus OM-D E-M1 heeft een elektronische zoeker. Niet iedereen vindt een elektronische zoeker even prettig werken als een optische zoeker. Aan de andere kant bieden elektronische zoekers veel extra mogelijkheden die je niet hebt bij een optische zoeker. Zo kan je in de zoeker van de OM-D E-M1 zien hoe de uiteindelijk opname zal worden als je een HDR opname maakt, een Art filter gebruikt of als je overbelicht of onderbelicht (WYSIWYG). Ook kan je een histogram in je zoeker weergeven.
De zoekernauwkeurigheid bedraagt 100%, de vergroting bedraagt 1.39 en door de cropfactor van 2 bedraagt de totale vergroting 0.7. Daarmee is het zoekerbeeld groter dan het zoekerbeeld van alle APS-C spiegelreflexcamera’s met een optische zoeker. Het zoekerbeeld van de OM-D E-M1 is net zo groot als het zoekerbeeld van de volformaat Nikon D800E.

Het cameramenu van de Olympus O-D is niet veranderd ten opzichte van het cameramenu van de Olympus OM-D E-M5. In het hoofdmenu heb je enorm veel mogelijkheden voor het instellen van de camera (ruisonderdrukking, bestandstype, bestandsgrootte, wat je te zien krijgt op het beeldscherm of in je zoeker en nog veel meer). Dit is een proces dat je waarschijnlijk meerdere keren zal doorlopen, voordat je de camera zodanig hebt ingesteld, dat jij er prettig mee kan werken.

Wat heel prettig werkt, is het supersnelmenu dat je tevoorschijn tovert door op de “OK” knop te drukken. Het supersnelmenu bevat alle meest gebruikte camera-instellingen. Tegenwoordig hebben alle cameramerken een dergelijk menu.

Het beeldscherm achter op de camera is groot, helder en te gebruiken als touch-screen. Zet je de camera in Liveview, dan kan je opnames maken door het beeldscherm aan te raken op het punt waar jij de scherpte wilt hebben. De camera stelt scherp en maakt een opname. Ideaal voor wie onopvallend straatfotografie wil bedrijven.

Live waarschuwing voor overbelichting en onderbelichting in je zoeker

Wat je te zien krijgt op het beeldscherm of in de zoeker, kan je in het hoofdmenu afzonderlijk instellen. Je kunt onder andere een waterpas, een histogram of een live waarschuwing voor over-/onderbelichting van de hooglichten/schaduwen instellen. Schaduwpartijen die volkomen zwart dreigen te worden, worden net als in Lightroom in de zoeker of op het beeldscherm blauw weergegeven. Hooglichten die uitgebleekt dreigen te worden, zijn oranje (beweeg je muis over de afbeelding hiernaast). Het unieke aan deze optie is, dat je deze waarschuwingen in je zoeker of op je beeldscherm te zien krijgt vóórdat je een opname hebt gemaakt èn dat je de drempel waarbij de waarschuwing zichtbaar wordt, kunt instellen (zie afbeelding hiernaast).Deze waarschuwingsfunctie gaat volgens ons uit van een sRGB jpg bestand. Fotografeer je in jpg, dan worden de oranje en blauw gemarkeerde gebieden daadwerkelijk onderbelicht en overbelicht. Een RAW bestand heeft meer bijna 1 stop extra belichtingsspeelruimte. Voor RAW bestanden staat de waarschuwingsfunctie iets te gevoelig afgesteld en hoef je dus niet altijd in te grijpen als je de waarschuwing in beeld ziet.

Scherpte: resolutie Olympus OM-D E-M1

De Olympus OM-D E-M1 heeft een sensor zonder een laagdoorlaat filter. Het voordeel van een dergelijk filter is dat je minder last hebt van moiré. Het nadeel is dat het ten koste gaat van de resolutie. Net als bij de vergelijking van de Nikon D7100 (zonder filter) met de Nikon D5200 (met filter), zagen we bij de praktijkopnames geen verschil in scherpte tussen de Olympus OM-D E-M1 (zonder filter) en de Olympus OM-D E-M5 (met filter). Daarnaast hebben we Imatest metingen gedaan van zowel jpg als RAW bestanden. Ook daar hebben we geen significant verschil in scherpte gevonden tussen beide camera’s.

Om de meetresultaten van een micro-43 camera rechtstreeks te kunnen vergelijken met objectieven op (APS-C/volformaat) camera’s van andere merken, hebben we de Olympus OM-D E-M1 op beeldverhouding 2:3 gezet. Fotografeer je in het reguliere micro-43 formaat, dan is de resolutie, uitgedrukt in lijnen per beeldhoogte, nog iets hoger. De Olympus OM-D E-M1 levert beelden op die minstens net zo scherp zijn als opnames gemaakt met welke andere 15-20 megapixel camera met een micro-43, APS-C of volformaat sensor. Alleen het beste glas is goed genoeg als je optimaal wilt profiteren van deze camera. Want de scherpte van een opname wordt tegenwoordig meer bepaald door de lens en door de verscherping door de camera of door een fotobewerkingsprogramma, dan door de keuze van de camera.

Dynamisch bereik Olympus OM-D E-M1

Op een grotere sensor heb je de ruimte voor grotere pixels. En hoe groter de pixels, des te groter het dynamisch bereik kan zijn. Toch doet het dynamisch bereik van een micro-43 camera, zoals de Olympus OM-D E-M1, niet onder voor het dynamisch bereik van een spiegelreflexcamera met een volformaat sensor, zoals de Canon 5D MK3.

In onze praktijkopnames zien we geen verschil tussen opnames gemaakt met een Canon 5D Mk3 of met de Olympus OM-D E-M1. Dat geldt voor RAW èn jpg bestanden van 200 ISO tot en met 6400 ISO. In onze meetresultaten is het dynamisch bereik van de Canon 5D MK3 0,3 stops hoger over het ISO bereik van 100 tot en met 6400 ISO. Dat verschil zie je (vrijwel) niet in praktijkopnames.

Onze resultaten komen overeen met de bevindingen op andere websites: DxO Mark meet het dynamisch bereik alleen van RAW bestanden. Op DxoMark overtreft het dynamisch bereik van de Olympus OM-D E-M1 micro-43 sensor het dynamisch bereik van de Canon 5D Mk3 volformaat sensor van de laagste ISO waarde tot en met 400 ISO. Bij 6400 ISO is het dynamisch bereik van de volformaat sensor 0,1 hoger dan van de micro-43 sensor. Bij 25.600 ISO is het verschil nog steeds onzichtbaar klein (6.46 vs 6.32 stops).

Dpreview meet het dynamisch bereik van camera’s alleen in jpg bestanden bij 100 (of in het geval van de OM-D E-M1 bij 200) ISO. Onderaan op pagina 19 van hun Olympus OM-D EM-1 review, zit een module waarmee je het dynamisch bereik van de OM-D E-M1 rechtstreeks kan vergelijken met dat van de Canon 5D MK3 (en/of de Canon 70D). Ook daar is het dynamisch bereik van de Olympus OM-D E-M1 het grootst.

Ruis Olympus OM-D E-M1

De bovengrens waarbij iemand de resultaten nog acceptabel vindt, is persoonsgebonden en hangt ook af van de grootte waarin je foto’s afdrukt of op het internet toont. Verder zijn de lichtomstandigheden waarbij je de opname maakt, sterk van invloed op de ruis die je ziet. Een studio-opname gemaakt bij 6400 ISO toont minder ruis dan een buitenopname gemaakt in het donker of op een druilerige dag bij 1600 ISO.

Fotografeer je zelden bij een gevoeligheid van ISO 3200 of hoger, dan heb je geen grotere sensor nodig dan een micro-43 sensor. Dat gold ook al voor de Olympus OM-D E-M5. Als we ruis in praktijkopnames gemaakt met de Olympus OM-D E-M1 en OM-D E-M5 met elkaar vergelijken, dan valt het niet mee om verschillen in te ontdekken. Voor mij persoonlijk, maar ik ben misschien wat conservatief, ligt de grens bij 1600 ISO voor de Olympus OM-D E-M5 en bij 3200 ISO voor de Olympus OM-D E-M1.

Hieronder zie je een standaard 1600 ISO jpg bestand. Klik (2x) op onderstaande foto voor een grotere versie. Er is geen ruis te zien. Hierboven zie je een opname van korstmos gemaakt bij 6400 ISO. In RAW bestanden zonder ruisonderdrukking is bij 6400 ISO ruis te zien, maar die is in het standaard jpg bestand goed onderdrukt. Als je 200 ISO jpg bestanden vergelijkt met 6400 ISO bestanden, dan zie je wel dat de resolutie lager is geworden door de ruisonderdrukking. Het beeld is gladder. Toch zal dat niet opvallen als je een A3 print maakt van een 6400 ISO jpg bestand.

Olympus OM-D E-M1 @ 1600 ISO, standaard jpg

Kleurweergave Olympus OM-D E-M1

Qua kleurweergave bij daglicht is de Olympus OM-D E-M1 (net als de E-M5) een van de beste camera’s die er nu op de markt is. Dat geldt voor zowel RAW als jpg opnames met beeldstijl: natuurlijk. De rode en oranje kleuren zijn iets meer verzadigd dan de referentiekleuren, wat mooie huidtonen oplevert.
Bij kunstlicht is er een zichtbare, licht oranje zweem te zien in de opnames. Wie in RAW fotografeert kan de witbalans bij kunstlicht aanzienlijk verbeteren ten opzichte van de automatische witbalans.
Qua kleurweergave liggen de moderne camera’s heel dicht bij elkaar en lang niet iedereen prefereert een volkomen natuurlijke kleurweergave. Daarom biedt ieder merk verschillende voorkeuzes / beeldstijlen (Natuurlijk, Levendig….), waarmee je nuances in de kleurweergave kan aanbrengen. De verschillen in kleurweergave van de verschillende beeldstijlen van de Olympus OM-D E-M1 zijn subtiel, maar groter dan de kleurverschillen met opnames gemaakt met professionele camera’s van andere merken.Kleurweergave bij daglichtKleurweergave bij kunstlicht

Olympus OM-D E-M1 + Olympus 300 mm f/2.8 @ f/4, 800 ISO, 1/1250 sec

Olympus OM-D E-M1 Autofocus

De Olympus OM-D E-M5 heeft een snelle contrast-AF, gebaseerd op het sensor signaal. Een nadeel van contrast-AF is dat het niet kan anticiperen op de bewegingsrichting. Dat merk je bij het maken van foto’s van snel bewegende onderwerpen, waarbij je continu-AF gebruikt. Het aantal scherpe opnames is dan laag.
De autofocus van de Olympus OM-D E-M1 is een hybride AF, waarbij naast het contrast AF ook fase-detectie AF wordt toegepast bij AF-tracking. Hiernaast zie je een afbeelding van Olympus, waarin het principe van de Dual Fast AF wordt getoond. Dit principe lijkt op de nieuwe on-sensor fase detectie van de Canon 70D bij het opnemen van video. Een verschil is, dat Olympus een aantal pixels opoffert voor de fase-detectie (waarvan je niets terugziet in de opnames), terwijl de Canon 70D fase-detectie werkt zonder dat er pixels opgeoffered hoeven te worden. Een ander verschil is, dat de on-sensor fase-detectie van Canon alleen wordt toegepast bij video. Bij het maken van foto-opnames maakt de Canon 70D gebruik van de reguliere AF-module, waarbij de kans bestaat op front- en backfocus.Opvallend is dat het AF-gebied voor micro-43 lenzen een andere vorm heeft dan het AF-gebied voor four-thirds lenzen. Voor de four-thirds AF heb je in het cameramenu een optie om per AF-sensor te corrigeren voor eventuele front- of backfocus. Bij de micro-43 fase-detectie heb je die mogelijkheid niet.

Four-thirds objectieven

De Olympus OM-D E-M1 is de eerste micro-43 camera waarop de AF ook snel is in combinatie met four-thirds objectieven. Dat geldt zowel voor single AF als continu AF. Continu AF van een bewegend onderwerp levert een serie van scherpe opnames op. Klik (2x) op de afbeeldinhg hiernaast. Positief in vergelijking met andere Olympus camera’s  is de grote buffer van de OM-D E-M1, waardoor je ook in RAW lange series kan schieten zonder dat de camera stopt omdat de buffer vol is.
Olympus heeft voor het four-thirds systeem een groot aantal (23), waaronder een aantal topklasse / professionele, objectieven op de markt gezet. De gelukkige bezitters van een Olympus telelens zoals de Olympus 300mm f/2.8 kunnen hun toplens nu combineren met een moderne camera.Bovenstaande opname van een galopperende ruiter is afkomstig uit een serie van louter scherpe opnames, gemaakt met de Olympus 300 mm f/2.8. Met die objectief heb je een hele kleine beeldhoek (overeenkomend met een 600 mm objectief op een camera met een volformaat sensor) en een beperkte scherptediepte. Op een afstand van 30 meter heb je minder dan een meter scherptediepte. In dergelijke situaties vallen onscherpe opnames onmiddellijk door de mand. De contrast AF van de OM-D E-M1 is snel, maar het is nog niet vergelijkbaar met de Canon 1Dx of een Nikon D4.

WiFi, NFC, ingebouwde beeldstabilisatie en nog veel meer

Olympus gaf bij de presentatie van de Olympus OM-D E-M1 aan dat de in-body beeldstabilisatie nog verder was verbeterd. Dat zou een spectaculaire prestatie zijn, want de beeldstabilisatie van de OM-D E-M5 behoort al tot de beste van wat er op dit moment te koop is. De effectiviteit van de beeldstabilisatie publiceren we, zelfs al vind de beeldstabilisatie in de camera plaats, altijd bij onze lenstesten. Binnenkort publiceren we een test van de Olympus 12-40 mm f/2.8 en dan weten we meer over de vernieuwde beeldstabilisatie.
In een relatief beknopte test kunnen we helaas niet alles aan bod laten komen. Daarom komen de verschillende creatieve mogelijkheden en alle mogelijkheden die de ingebouwde WiFi biedt hier niet verder aan bod. Mogelijk komen we daar later nog eens op terug.

Conclusie Olympus OM-D E-M1 review

Voordelen

• Goede beeldkwaliteit en perfecte beeldstabilisatie
• Snelle continu AF
• Heerlijk vormgegeven camera met alle eigenschappen van een professionele camera, maar dan lichter en kleiner
• Heldere, grote zoeker
• Geschikt voor 43-lenzen dankzij dubbel AF systeem
• Ingebouwde WiFi

Nadelen

• Niet goedkoop
• Ingewikkeld menu

Met de Olympus OM-D E-M1 heeft Olympus haar beste en meest veelzijdige camera tot op heden geleverd. Qua beeldkwaliteit (en prijs) doet de Olympus Om-D E-M1 niet onder voor spiegelreflexcamera’s met een APS-C sensor. Vaak zal je niet eens verschil in beeldkwaliteit zien ten opzichte van een spiegelreflexcamera met een volformaat sensor. Wat bouwkwaliteit en gebruiksmogelijkheden betreft, is dit een volwaardige professionele camera met een heldere, grote zoeker. Dit is, kortom, een professionele camera met de afmetingen en het gewicht van een kleine spiegelreflexcamera.
Dankzij de contrast AF zijn, met name de tele-, lenzen uit het four-thirds tijdperk een perfecte aanvulling op het micro-43 lenzen aanbod. Ik ken verschillende professionele fotografen die liever op stap gaan met een OM-D E-M5 dan met een veel zwaardere professionele camera (en bijbehorende gewichtige objectieven). Dat is verleden tijd. Voortaan gaan ze liever op stap met een OM-D E-M1. Waarschijnlijk zal hun voorbeeld worden gevolgd door een grote groep ambitieuze amateurfotografen, zodra de prijs van de OM-D E-M1 wat is gedaald. De toekomst van micro-43 ziet er zonnig uit.