Test Panasonic 100-300mm f/4-5.6 II

Panasonic 100-300 mm/4.0-5.6 II ASPH MEGA OIS LUMIX G VARIO @ GH5

De Panasonic 100-300 mm zoomlens is eind 2010 op de markt gekomen. In 2015 is er een versie 2 uitgekomen, met dezelfde optische elementen, een moderner zwart uiterlijk, stof- en spatwaterdichte afwerking en een verbeterde beeldstabilisatie. In het lenzenpakket voor micro-43 had dit dit objectief – samen met de Olympus M 75-300 mm – tot de komst van de Panasonic 100-400mm de langste brandpuntsafstand. Het unieke aan deze lens is een zoombereik van 200 mm tot 600 mm (omgerekend naar een volformaat sensor) inclusief beeldstabilisatie, stof- en spatwaterdichte afwerking (alleen versie 2) gekoppeld aan een bescheiden lengte (12,6 cm), een relatief laag gewicht (520 gram) en een schappelijke prijs. Deze supertelelens is klein en licht genoeg om altijd in je fototas mee te nemen. De goede optische prestaties van de Panasonic 100-300 mm lens  kunnen een extra reden zijn om deze lens mee te nemen.

Het testen van een supertelelens brengt een aantal praktische problemen met zich mee. Om een lens met een brandpuntsafstand van 300 mm op een micro-43 camera te kunnen testen, heb je een testomgeving nodig waar je met de camera 20 meter van de testopstelling verwijderd moet zijn. Gelukkig hebben wij zo’n opstelling.

Het 3x zoombereik van de Panasonic 100-300 mm lijkt misschien bescheiden, maar in de praktijk is het een flink bereik.  De testresultaten zijn verkregen op basis van standaard jpg bestanden uit de camera. De scherpte is getest door de sensor-verhouding van de testcamera (Panasonic GH2) op 2:3 te zetten, waardoor de meetresultaten rechtstreeks te vergelijken zijn met de meetresultaten van lenzen op een camera met een APS-C of volformaat sensor. Als je de camera gebruikt in de standaardverhouding 4:3 is het aantal lijnen per beeldhoogte nog hoger. Voor verdere informatie over de testmethode, zie de FAQ.

Bouw en autofocus

De zoomlens is degelijk gebouwd. Een voordeel van een micro-43 camera t.o.v. een APS-C camera of een volformaat camera is dat de lenzen bij gelijke beeldhoek veel kleiner zijn. De Panasonic 100-300 mm wordt bij uitzoomen echter wel bijna 2 keer zo lang.

De aandrijving van de autofocus is stil, nauwkeurig en verloopt snel. Omdat micro-43 camera’s geen aparte fase autofocus module hebben, maar ze scherpstellen op basis van contrastdetectie op de sensor, verloopt scherpstellen in het donker iets moeizamer dan bij spiegelreflexcamera’s. Van zoeken bij weinig licht (lees: bij een laag contrast) is soms sprake, maar eigenlijk valt het – zeker voor een micro-43 lens – mee.

Beeldstabilisatie

Het maken van scherpe opnames zonder statief is met iedere supertelelens een uitdaging. Op volformaat moet je bij een brandpuntsafstand van 400 mm – omgerekend naar volformaat – minimaal uitgaan van een sluitertijd die kleiner is dan 1/800 sec. Beeldstabilisatie is dus een welkome aanvulling op deze lens. We hebben de beeldstabilisatie van de originele Panasonic 100-300mm getest bij een brandpuntsafstand van 200 mm (400 mm op volformaat). Je wint ongeveer 1 stop bij gebruik van beeldstabilisatie. Dat is misschien iets minder dan verwacht, maar aan de andere kant leverde ongeveer een derde van de opnames bij extreem langzame sluitertijden (1/50 en 1/25 bij 400 mm @ volformaat) nog steeds bruikbare opnames op. De beeldstabilisatie van de nieuwe versie is aanmerkelijk beter.

Lichtafval

Vignettering is al bij volle opening acceptabel. Na twee stops diafragmeren is er geen enkele vignettering meer zichtbaar. In de praktijk is vignettering bij 300 mm en diafragma 6.7 waarneembaar. Gelukkig is dat eenvoudig met software te corrigeren.

Vervorming

Vervorming is over het hele zoombereik laag, zoals je voor een telelens ook mag verwachten.

Bokeh

Qua bokeh is dit objectief geen hoogvlieger. Je komt minder vaak een mooie bokeh tegen bij het gebruik van de Panasonic 100-300 mm, dan je van een telelens zou verwachten. Vergelijk deze afbeelding maar eens met de bokeh afbeelding in de Panasonic 14 mm 2.5 test. De achtergrondonscherpte van de Panasonic 100-300 mm is onrustiger dan van de Panasonic 14 mm 2.5, terwijl je dat misschien niet zou verwachten. De relatief kleine lensopening (5.6 bij 300 mm) van de Panasonic 100-300 mm is hier mede debet aan.

De beste resultaten voor Bokeh krijg je als het onderwerp zich dichtbij bevindt en de achtergrond juist ver verwijderd.

Overstraling

 Panasonic geeft aan dat de lenzen in dit objectief zijn voorzien van een multi-coating ter voorkoming van ghosting en overstraling. Op dit punt scoort de Panasonic 100-300 mm erg goed in onze lenstest. De Panasonic 100-300 mm lens vertoont in de praktijk vrijwel nooit overstraling. Maar het is ons toch nog gelukt om, door bij een specifieke hoek recht tegen de zon in te fotograferen, ghosting te veroorzaken, zoals je in het plaatje hiernaast kan zien.

Scherpte

Bij telelenzen met een brandpuntsafstand boven de 300 mm wordt de scherpte flink beïnvloed door het weer: mist, smog, hitte en regen hebben een veel grotere invloed op de scherpte en het contrast dan bij lagere brandpuntsafstanden. Door een lange brandpuntsafstand te gebruiken, kan je ook bij minder helder weer, spelen met perspectief: de boten in een baai worden dichter bij elkaar gehaald.

Voor de Panasonic 100-300 mm geldt: Hoe lager de brandpuntsafstand, des te hoger de scherpte. Bij 100 mm is de scherpte in de praktijk zichtbaar beter dan bij 300 mm. Ter illustratie een 100% crop uit de rechterbovenhoek van een opname gemaakt bij 100 mm @ 5.6 (resolutie van 1600 LW/PH) en 300 mm @ 5.6 (800 LW/PH).

De scherpte van de Panasonic 100-300 mm zoomlens is met meer dan 1500 LW/PH in het centrum voor een jpg bestand bij een brandpuntsafstand van 100 of 150 mm erg hoog en bij 200 en 250 mm hoog. Bij 300 mm zakken de prestaties qua scherpte door het ijs. In alle gevallen blijft de scherpte in de hoeken achter op het centrum. Voor een telelens, waar veelvuldig alleen een beelduitsnede uit het centrum wordt gebruikt, is dat minder erg dan voor een groothoeklens.
Voor de beste prestaties in het uiterste telebereik, is 250 mm bij  diafragma 8 (incl. beeldstabilisatie) de beste keuze.

Chromatische aberratie

 Mede door de in-camera correctie is de chromatische aberratie laag over het hele bereik. Sporadisch kan je in een hoek chromatische aberratie tegenkomen, zo blijkt uit onze metingen. Tijdens de praktijktest zijn we het niet tegengekomen. Dat is een goed prestatie, omdat juist telelenzen en groothoeklenzen het meest gevoelig zijn voor chromatische aberratie.

Conclusie test Panasonic 100-300mm 4-5.6 II ASPH MEGA OIS LUMIX G VARIO

Voordelen

• Zeer hoge scherpte van 100 tot 150 mm en hoge scherpte van 150 tot 250 mm
• Lage vervorming, lichtafal en chromatische aberratie
• Licht in gewicht, klein van formaat (“maar zijn daden benne groot“)
• Degelijk gebouwd
• Groot zoombereik
• Goede AF
• Bescheiden prijs

Nadelen

• Lage scherpte bij 300 mm
• Verschil in scherpte tussen centrum en hoeken
• Zoomring draait te licht

De Panasonic 100-300 mm verrast met hoge optische prestaties over bijna het hele zoombereik. Boven de 250 mm (500 mm @ volformaat) worden de prestaties snel minder. Maar ingesteld op 100 mm kan deze lens zich meten met de allerbesten. De autofocus is nauwkeurig, snel en stil, wat ook videofanaten zal aanspreken. Gezien het bescheiden prijskaartje van deze lens is dat een niet geringe prestatie. Het recept voor mooie foto’s met de Panasonic 100-300 mm lens is simpel:

• kies een hogere ISO waarde (800 of 1600 ISO op de Panasonic GH2 of Panasonic G3) om bewegingsonscherpte te voorkomen
• stel de camera in op diafragma 8
• kies de laagst mogelijk brandpuntsafstand
• gebruik bij voorkeur een statief of schakel de optische stabilisatie in  

Zolang je een brandpuntsafstand kiest onder de 250 mm, zal de Panasonic 100-300 mm lens je belonen met opnames die hoge ogen gooien qua scherpte, vervorming, chromatische aberratie en lichtafval. Als fotograaf kan je je richten op het vinden van een fotogeniek onderwerp, het bepalen van de juiste kadrering en afdrukken op het juiste moment.