Review: Canon EOS R5

Als we kijken we naar de videomogelijkheden, dan is wel duidelijk waarom er tenminste 1 CFexpress moest komen. De EOS R5 biedt namelijk 8K raw video.

Na maanden van toenemende spanning, haalde Canon begin juli de sluier van de EOS R5. Deze systeemcamera wordt het nieuwe topmodel in de EOS R-familie. Samen met de EOS R5 kondigt Canon ook de EOS R6 aan, een model met lagere resolutie.
Voldoet de EOS R5 aan de hoge verwachtingen?

De EOS R5 is na de EOS R (september 2018) en de EOS RP (februari 2019) de derde camera in het EOS R-systeem (de voor astrofotografie bedoelde EOS Ra tel ik niet mee: dat is een aangepaste versie van de EOS R). Waar de ontwikkeling van de EOS R en RP in het grootste geheim gebeurde, gaf Canon al sinds februari van dit jaar druppelsgewijs informatie over de EOS R5 vrij. Dat zorgde voor veel belangstelling voor de nieuwe camera in een nieuwsarme periode waar grote fotobeurzen als CP+ en de Photokina door covid-19 niet konden doorgaan. Vooral het nieuws dat de EOS R5 in 8K zou kunnen filmen trok de aandacht.

Tweede start voor het EOS R-systeem

Om die aandacht was het Canon natuurlijk te doen, want de EOS R5 is niet zomaar een camera. Het persbericht heeft het over ‘de belangrijkste productlancering in de geschiedenis van Canon’. Deze formulering is opvallend, want bij de onthulling van het EOS R-systeem in september 2018 sprak Canon over ‘de belangrijkste aankondiging sinds de introductie van het EOS-systeem in 1987’. Hoe kan de aankondiging van een enkele camera belangrijker zijn dan die van een gloednieuw camerasysteem?

Met de EOS R5 zet Canon een scheefgegroeide situatie weer recht. Bij de start van het EOS R-systeem stonden uitmuntende objectieven zoals de RF 28-70mm F2L USM en de RF 50mm F1.2L USM klaar. Ook met de RF 85mm F1.2L en de ‘heilige drie-eenheid’ van professionele zoomlenzen – RF 15-35mm F2.8L IS USM, RF 24-70mm F2.8 L IS USM en RF 70-200mm F2.8L IS USM – hebben de Canon-ingenieurs grenzen verlegd. Die optische excellentie stond in schril contrast met de nogal bescheiden specificaties van de EOS R. Met een sensor van ‘slechts’ 30 megapixel, 4K-video met een hinderlijke 1,7x crop, het ontbreken van beeldstabilisatie in de body en experimenten met ongewone bedieningselementen zoals de aanraakgevoelige Touch Bar leek de EOS R een divisie lager te spelen dan de RF-objectieven, ook al bood de EOS R op zich een goede beeldkwaliteit (zie de test in Focus 11-2018). Met de EOS R5 wil Canon aantonen dat het even excellente camera’s als objectieven kan maken, en krijgt het EOS R-systeem een tweede kans.

Het is een strategie die Canon eerder heeft toegepast. Voor de komst van de Canon EOS 5DS en 5DS R, modellen met een veeleisende 50 megapixel sensor, vernieuwde Canon een aantal objectieven die tot dan toe meer dan goed genoeg leken. Op die manier waren er voor de nieuwe camera’s direct een groot aantal objectieven beschikbaar die goed presteerden met de nieuwe sensor.

Stabiel beeld

Bij de introductie van de EOS R ontweek Canon vragen van journalisten over de afwezigheid van in-body image stabilisation (IBIS) door erop te wijzen dat heel wat RF-objectieven beeldstabilisatie (IS) hadden. De full-frame systeemcamera’s van Nikon en Sony hebben wel IBIS. Maar beeldstabilisatie in een objectief is minder veelzijdig dan IBIS, omdat het niet alle vormen van beweging kan compenseren. Voor de EOS R5 ontwikkelde Canon wel een IBIS-systeem en neemt daarmee meteen een voorsprong op de concurrentie. De grote diameter van de RF-lensvatting zorgt ervoor dat de sensor erg ver horizontaal en verticaal kan verschuiven en toch binnen de beeldcirkel blijft. Daardoor levert het IBIS-systeem volgens de CIPA testmethode een maximale winst van maar liefst 8 stops in combinatie met bepaalde RF-objectieven; met andere objectieven bedraagt de winst 7,5 tot 6 stops. De IBIS werkt ook met Canon EF-lenzen – al dan niet met beeldstabilisatie – die je via een adapter op de EOS R5 gebruikt.
Doordat zelfs de RF 15-35mm f/2.8L IS USM over beeldstabilisatie beschikte, is dit toch een verrassing. Maar wel een hele prettige. Hierdoor zijn nu ook de lichtsterke RF 28-70mm f/2 en RF 50mm f/1.2 gestabiliseerd. De beeldstabilisatie is een belangrijk voordeel bij video, en dat is het tweede terrein waarop de EOS R5 de EOS R moet doen vergeten.
De camera is ook snel, met een mechanische sluiter tot 12 beelden per seconde en een elektronische sluiter tot 20 beelden per seconde. Om al die beelden snel weg te kunnen schrijven heeft de camera twee snelle kaartsleuven. De ene is een UHS-II SD kaartsleuf, de andere een CFexpress. Jammer dat Canon niet voor twee dezelfde sleuven heeft gekozen. Als we kijken we naar de videomogelijkheden, dan is wel duidelijk waarom er tenminste 1 CFexpress moest komen. De EOS R5 biedt namelijk 8K raw video. En dat is heel veel data.

Bouw en bediening

De Canon EOS R heeft de typische vormgeving van de R-serie, die ook weer een voortzetting is van de spiegelreflexmodellen. De EOS R5 zit in een weersbestendige aluminium behuizing. Hij heeft een grote grip die zorgt voor een goede ergonomie en veel van de knoppen zitten op vrijwel dezelfde plaatsen waar ze op de spiegelreflexmodellen ook zitten. Hierdoor voelt de camera voor Canon gebruikers vertrouwd aan en zal de gewenning minimaal zijn. Net als eerder op de EOS RP ontbreekt op de EOS R5 de touchbar van de EOS R. Het was een te prijzen stap van Canon om een echt nieuwe manier van bedienen te introduceren, maar in de praktijk bleek de touchbar voor veel gebruikers toch niet handig genoeg. De camera heeft een AF-joystick en de bekende grote draaischijf op de achterzijde. Het scherm is draai- en kantelbaar waardoor selfies ook tot de mogelijkheden behoren. De EOS R5 is groter en zwaarder dan de EOS R, vanwege de toevoeging van de ingebouwde beeldstabilisatie.

De elektronische zoeker heeft een resolutie van 3,69 miljoen dots EVF en werkt met een verversingssnelheid van 120 fps. Daardoor is de weergavevertraging minimaal, wat erg belangrijk is bij sport- en actiefotografie. Het 3 inch variangle lcd-scherm met een resolutie van 1,62 miljoen dots is uitklapbaar en draaibaar, wat fotograferen vanuit creatieve hoeken mogelijk maakt.

Autofocus

De EOS R5 beschikt uiteraard over Dual Pixel AF, met een sensor van 45 megapixel met een gevoeligheid van ISO 100 tot 51.200 en biedt 5940 selecteerbare autofocuspunten. Die werkt niet alleen voor stills, maar ook voor video en zelfs in 8K. En dat is bijzonder. Het maakt duidelijk dat 8K er niet alleen maar op zit om de aandacht te trekken, maar dat het een echt volledig functioneel, goed bruikbaar filmformaat is. Een andere bijzondere optie is de mogelijkheid om scherp te stellen op de ogen van honden, katten en vogels. En dat niet alleen in de enkelvoudige S-AF autofocusstand, maar juist ook in tracking AF.

De EOS R5 kan in volle resolutie fotograferen aan 12 beelden per seconde met gebruik van de mechanische sluiter. Met de elektronische sluiter wordt dat nog meer: tot 20 beelden per seconde.

Het iTR AF X autofocussysteem werd door Canon getraind om gezichten en ogen te herkennen en de scherpstelling daarop te behouden, ook als iemand zijn gezicht even van de camera afwendt. Ditzelfde systeem zit in de EOS-1D X Mark III, en daar werkt het uiterst snel en betrouwbaar. Nieuw is dat deze oog- en gezichtsherkenning op de R5 ook voor dieren werkt: niet alleen katten en honden, zoals bij Sony, maar ook voor vogels.

Video

De EOS R5 wordt de eerste consumenten-camera met verwisselbare objectieven die kan filmen in 8K-resolutie. Waar Sony nog altijd niet verder komt dan 4K in 8 bit en Panasonic net een update heeft aangekondigd voor 6K raw op de Panasonic S1H met een Atomos recorder, biedt de EOS R5 8K raw tot 29,97 beelden per seconde. Hij gebruikt daarbij de volledige breedte van de sensor, voor een beeld van 8.192 x 4.320 pixels, met 30, 25 of 24 frames per seconde. Nog opmerkelijker is dat de EOS R5 deze video-output intern op een geheugenkaart kan vastleggen, zodat je dus geen externe recorder nodig hebt. Je hebt daarbij de keuze tussen 8K raw (ongeveer 2.600 megabit per seconde), 8K IPB (680 Mbps) en 8K ALL-I (1.300 Mbps). De specificaties in 4K-resolutie zijn ook prima. Hier gebruikt de EOS R5 ook de volledige sensorbreedte, dus zonder de vervelende crop van de EOS R. Op 24, 25 en 30 fps biedt de EOS R4 een 4K HQ-optie, waarbij het 4K-beeld via oversampling gecreëerd wordt uit een full-frame 8K-opname.

Domper op de feestvreugde is dat filmen in hoge kwaliteit en met hoge framerates veel hitte genereert. De maximale opnameduur in 8K is daarom beperkt tot 20 minuten bij een omgevingstemperatuur van 23°C. Daarna moet de camera 10 tot 20 minuten afkoelen, waarna je weer voor een korte periode van een vijftal minuten kunt filmen. Ook in 4K 60/100/120 fps en in 4K HQ is de opnameduur beperkt. Canon had dat kunnen vermijden door een ventilator in te bouwen, zoals in de Panasonic Lumix DC-S1H, maar dat had de EOS R5 groter, zwaarder en duurder gemaakt. Een begrijpelijke keuze, maar het maakt de R5 minder goed inzetbaar voor professionele videoproducties.

De menu’s voor foto en video zijn onafhankelijk van elkaar in te stellen, wat een groot voordeel is. Zo kun je wisselen tussen stilstaand en bewegend beeld zonder dat je bijvoorbeeld de focusinstellingen telkens weer moet aanpassen. Je moet wel kiezen; het is niet mogelijk om een foto te maken terwijl de camera ingesteld staat op video.

Snel voor foto

Bij al die aandacht voor 8K zou je haast vergeten dat de EOS R5 ook voor fotografie gemaakt is. De nieuwe full-frame sensor legt opnames van maximaal 8.192 x 5.464 pixels vast (45 megapixel). Veel details zijn er niet over bekend, maar volgens Canon is de sensor ontworpen om een hoge resolutie te combineren met een snelle uitleestijd. In combinatie met de Digic X-beeldproces­sor legt de sensor beelden in volle resolutie vast met maximaal 20 bps met de elektronische sluiter of 12 bps met de mechanische sluiter. De EOS R5 houdt dit tempo aan tot 180 opnames in raw-formaat of 350 opnames in jpeg-formaat. De gevoeligheid gaat standaard van ISO 100 tot 51.200 en is uitbreidbaar tot ISO 50 en 102.400. De sensor gebruikt Dual Pixel CMOS AF II, waarbij elke pixel in tweeën gesplitst is om bij te dragen tot fasegebaseerde autofocus-detectie. Bij automatische AF-selectie gebruikt de EOS R5 1.053 autofocuspunten, plus gezichtsherkenning en -tracking. Bij manuele bepaling van het scherpstelpunt heb je de keuze uit 5.940 AF-posities die de volledige breedte en 90% van de hoogte van de sensor afdekken. Net als bij de EOS-1D X Mark III blijft de camera scherpstellen op gezichten, zelfs wanneer je onderwerp zich even van de camera afwendt. De gezichtsherkenning werkt ook bij dieren: niet alleen voor katten en honden, maar ook vogels.

Op de EOS 5D Mark IV introduceerde Canon Dual Pixel RAW (DPRAW ). Als je deze voor de opname had ingesteld, kon je in Canons DPP-software na de opname het scherpstelpunt op raw-opnames nog wat verschuiven. Met de Canon EOS R5 krijgt DPRAW een tweede functie: portretbelichting. Deze functie gebruikt de gezichtsherkenningsfunctie van het focussysteem om een invullicht op een gezicht te simuleren. Als je een opname met DPRAW bekijkt, kun je de positie, spreiding en intensiteit van het invullicht via het cameramenu aanpassen. Het resultaat oogt niet zo natuurlijk als wanneer je een echte reflector gebruikt, en je bestanden worden er dubbel zo zwaar door. Een leuke gimmick, maar volgens mij niet iets waar fotografen op zaten te wachten.

Net als de EOS-1D X Mark III kan de EOS R5 foto’s in 10 bit HEIF-formaat bewaren. Deze hebben een groter dynamisch bereik dan standaard jpeg-foto’s, maar om ze te delen moet je ze toch converteren.

Vertrouwd gevoel

Aan de buitenkant lijkt de EOS R5 op een gemoderniseerde en verkleinde versie van de full-frame 5D Mark IV. De talrijke fysieke bedieningselementen en knoppen zitten daar waar je ze op een Canon-camera verwacht. Dat zal geen toeval zijn; een punt van kritiek op de EOS R was de nogal verregaande expe­rimenteerdrift met bedieningselementen, met de vermaledijde Touch Bar als hoogtepunt. Canon heeft naar de feedback van gebruikers geluisterd, de EOS R5 zal voor de Canon-gebruiker veel vertrouwder aanvoelen.

Bepaalde elementen van de EOS R zijn wel behouden. Zo staat op de bovenplaat de mode-knop waarmee je de verschillende opnamestanden selecteert. Anders dan de EOS R en de EOS RP kreeg de EOS R5 ook een joystick om het focuspunt te selecteren. Jammer dat Canon er niet voor koos om zoals op de EOS-1D X Mark III de AF-ON toets aanraakgevoelig te maken, zodat je er ook een focuspunt mee kunt kiezen. Je kunt het focuspunt wel kiezen via de touchpad-functie van het aanraakgevoelige 3,2 inch lcd-scherm. Dat vari-angle scherm kan volledig uitklappen en ronddraaien, en kan net als op de EOS R gebruikt worden om het menu in te stellen. De elektronische zoeker (EVF) kreeg een fraaie upgrade, dankzij een oled-paneel met 5,7 miljoen beeldpunten. Dat zorgt voor een veel scherper beeld dan bij de zoeker in de EOS R. Standaard staat de EVF ingesteld op een frequentie van 60 fps. Voor een nog vloeiender weergave kun je deze verhogen tot 120 fps, maar dat kost wel meer stroom.

De R5 gebruikt een nieuwe type accu, de LP-E6NH. Deze heeft dezelfde afmetingen als de oudere LP-E6N, maar beschikt over een hogere capaciteit. Volgens de CIPA-norm is een volle lading goed voor 490 opnames met gebruik van het lcd-scherm en 320 met de zoeker, en dat komt overeen met mijn bevin­dingen. De camera wordt geleverd met een externe acculader, maar kan ook over usb opgeladen worden mits de lader voldoende vermogen levert. De EOS R5 kan ook gebruikt worden terwijl hij opgeladen wordt, zodat je in een studio geen tweede accu nodig hebt.

Als opslagmedia koos Canon voor UHS-II SD en CFexpress Type B. Voor video in 8K Raw, 8K met ALL-I en 4K met hoge framerates of kwaliteitsinstellingen is echter een CFexpress-kaart vereist; zelfs met de snelste SD-geheugenkaart weigert de EOS R5 te filmen. Ik had liever gezien dat Canon twee CFexpress-slots bood, want nu moet je met twee verschillende soorten kaarten werken als je beide slots wil gebruiken. Last but not least heeft de EOS R5 dezelfde weersbestendige afwerking als de EOS 5D Mark IV.

De EOS R5 in de praktijk

Bij het debuut van het EOS R-systeem staken de 30 megapixels van de EOS R pover af bij de 42 en 46 megapixels die Sony en Nikon toen al konden bieden. De 45 megapixels van de EOS R5 zijn een welgekomen verbetering en doen de uitmuntende RF objectieven alle eer aan. Ik gebruikte voor deze test de RF 28-70mm F2L USM en RF 70-200mm F2.8L IS USM. De combinatie van de camera en deze objectieven levert opnames vol detail en met een fraai dynamisch bereik. Net als bij de EOS-1D X Mark III zorgt een nieuw type laagdoorlaatfilter (low pass-filter) dat de kans op moiré verkleint zonder dat dat ten koste van de scherpte gaat.

De kleurweergave is typisch Canon, met neutrale huidtinten en heldere rode en blauwe kleuren. De camera houdt ruis goed onder controle: tot ISO 3.200 is er geen ruis zichtbaar en blijft de scherpte zeer goed. Bij hogere gevoeligheden treedt lichte luminantieruis op.

Het indrukwekkendste aan de EOS R5 is zonder meer de autofocus. Die deelt zoals gezegd heel wat technologie met de EOS-1D X Mark III, en dat is te merken. De scherpstelling is razendsnel en trefzeker. De oogherkenning werkt fenomenaal goed en de camera blijft een persoon op wie je hebt scherpgesteld perfect volgen. In een dierenpark kon ik vaststellen dat de oogherkenning ook voor dieren goed functioneert. Ook de beeldstabilisatie werkt zeer goed; ik kon met de RF 28-70mm F2L USM uit de hand fotograferen met sluitertijden tot een halve seconde.

Specificaties Canon EOS R5

Conclusie test camera Canon EOS R5