Full Review NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S – Beste macro voor Z-camera’s

De NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S is zowel een goede macro als een prima portretlens als een korte tele. Allround dus.

Introductie NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S

De NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S is samen met de NIKKOR Z MC 50mm F2.8 de eerste macro van Nikon voor het Z-systeem. De 105 mm F2.8 VR S  is ongeveer een ons lichter dan de Nikkor 105mm F2.8 macro voor het F systeem en je hebt met dit objectief ook geen FTZ-adapter nodig. Het is een 105mm macro-objectief en tegelijk een korte tele. Zo’n objectief is voor heel veel doeleinden inzetbaar. Natuurlijk is het een ideaal objectief om kleine dingen te fotograferen. Door het wat langere brandpunt heb je bij het fotograferen in het macrobereik nog redelijk wat afstand tussen je onderwerp en de frontlens. Dat maakt uitlichten makkelijker en vergroot ook de kans dat dat levende onderwerpen zoals insecten blijven zitten. Een 105mm brandpunt is tegelijk ook heel mooi voor portretten. Je afstand tot je model is net iets groter dan bij een 85mm en het perspectief wordt net iets vlakker. Als korte tele voor bijvoorbeeld landschapsfoto’s is een 105mm door dat vlakkere perspectief en de iets kleinere beeldhoek interessanter dan een 85mm. Het is dus heel allround.

AF-S versus Z

Sinds 2006 is voor de spiegelreflexcamera’s de AF-S 105mm F2.8 Micro Nikkor beschikbaar. Met de FTZ-adapter past deze ook op de Z-body’s. De vraag ligt dus voor de hand welk objectief de betere keus is? Dat objectief of de nieuwe Nikkor Z MC 105mm F2.8 VR S? 

Het nieuwe S-line model heeft een deels metalen, deels kunststof behuizing. Hij is 140 mm lang, weegt 630 gram en hij is geschikt voor de fullframe en APS-C body’s. Net als bij de andere S-line objectieven zijn er een functietoets, een oled-display en een functiering aanwezig. Op dat display kun je verschillende zaken naar keuze aflezen; de instelafstand in meters met scherptediepte-indicatie. De tweede optie is de vergrotingsmaatstaf, bijvoorbeeld 1:4. Als derde is er het effectieve F-getal. Bij 1:1 is de maximale lichtsterkte als gevolg van inwendige lensuittrek verlaagd naar F4.5. Fotografeer je handmatig, bijvoorbeeld in een studio, dan heeft dat consequenties voor het licht en/of de sluitertijd of ISO-instelling. Zulke informatie is zinvol en daarom is deze mogelijkheid een voordeel ten opzichte van oudere Nikkor-objectieven.

Bouw

Macro-objectieven als de NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S worden niet alleen in de studio maar ook veel in de natuur gebruikt.  Natuurlijk is de 105 mm F2.8 VR S daarom afgedicht tegen vocht en vuil en is het voorstel lenselement voorzien van een fluorcoating om water, stof en vuil af te stoten. Het objectief heeft een brede scherpstelring en een smallere control-ring dicht bij de body die geprogrammeerd kan worden. Je kan deze ring hierdoor bijvoorbeeld gebruiken als diafragmaring of voor het instellen van de belichtingscompensatie. Het objectief heeft ook een display dat de ingestelde afstand kan weergeven, een AF/MF schakelaar, een Fn-knop en een schakelaar voor het begrenzen van het autofocusbereik, van volledig tot een macrobereik van 50 tot 29 cm. De L.Fn functietoets is toewijsbaar; standaard werkt deze als scherpstel-vergrendeltoets. Prettig zijn de zeer brede scherpstelring en de functieloze geribbelde ring vooraan die een fijn houvast biedt. Er is helaas geen VR-schakelaar. Wil je deze plus de IBIS uit- of aanzetten, dan moet dat via het cameramenu. Natuurlijk kun je daar een Fn-toets voor reserveren.

2 of 5 assen

De optische constructie bestaat uit maar liefst 16 elementen in 11 groepen. Het achterste lensdeel is asferisch en het objectief bevat drie elementen van ED glas. De lenzen zijn voorzien van Nikons Nano Crystal coatings en de nieuwe ARNEO coatings om schittering en nevenbeelden tegen te gaan. Het diafragma bestaat uit 9 lamellen die voor een ronde diafragmaopening zorgen. De NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S heeft beeldstabilisatie die zelfs op de Nikon Z50 (die geen ingebouwde stabilisatie in de body heeft) goed moet zijn voor 4,5 stops winst. Je hebt dan alleen stabilisatie over twee assen. In combinatie met beeldstabilisatie in de Z-camera’s krijg je volledige stabilisatie over vijf assen. De filtermaat is weer 62 mm, de meegeleverde zonnekap is 68 mm lang en uitgevoerd met ribbels en een ontgrendeling.

Scherpstelling

De NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S maakt gebruik van een dubbele STM motor voor de scherpstelling. Hiermee worden twee groepen lenzen aangestuurd. Het objectief heeft dus zwevende lenselementen en het doel daarvan is om ook bij korte scherpstelafstanden een hoge beeldkwaliteit te krijgen. De scherpstelling is volledig intern. Het objectief wordt dus niet langer bij het scherpstellen. De NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S heeft ook nauwelijks last heeft van focus breathing in het reportagegebied van ongeveer 2 meter tot oneindig. Hierdoor is het ook goed te gebruiken als macro voor videowerk. De AF werkt stil en precies, zonder hunting, maar is wel wat traag in het dichtbijgebied. De precisie is hoog, ook bij gezichts-/oogdetectie op de Z 7II. In het gebied 1:4 tot en met 1:1 wordt de scherptediepte uiteraard steeds korter, precisie is dan heel belangrijk. Staat de camera op AF-C met Dynamisch veld-AF, dan kun je succesvol insecten op bloemen volgen. Heb je meer scherptediepte nodig (F22 is nog goed te gebruiken, F32 krijgt diffractie mee), dan zul je over moeten gaan op focus stacking. Opnemen met de functie focus shift helpt je daar prima bij, met alle relevante, vooraf in te stellen parameters. De autofocussnelheid hebben we ook op de Nikon Z 9 getest bij de presentatie van die supersnelle camera. Daar ging het volgen van een hiphopdanser probleemloos. Ook om die reden krijgt de autofocus de volle vijf punten.

1:1

Handmatig scherpstellen gaat by wire, dat wil zeggen door middel van elektronica in samenwerking met de cameracomputer. Dat gebeurt heel precies maar wel met enige ‘gevoelsvertraging’. De AF-S Nikkor 105mm doet dit puur mechanisch en dat voelt directer. De ingebouwde VR geeft samen met de beeldstabilisatie in de camera 4,5 stops zekerheid tegen bewegingsonscherpte. De kortste scherpstelafstand is 29cm en de vergrotingsmaatstaf is hiermee 1:1. Dat maakt van de NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S dus een echte macro. Met een eigen lengte van het objectief van 14 cm. en de afstand van het objectief tot de sensor erbij, zal je nog altijd zo’n 13 cm. over houden van de frontlens tot het onderwerp, zelfs op de kortste opnameafstand. Dat is heel redelijk.

Beeldkwaliteit

De NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S corrigeert met drie ED-lenzen en een asferische lens op alle mogelijke lensfouten. Dan is er ook de als firmware meegegeven lenscorrecties-functie, waardoor niets afleidt van de opname-inhoud. Vanaf volle lensopening zorgt dit voor opnames die scherp en briljant zijn tot in de hoeken. Het bokeh is tot en met F5,6 mooi zacht. Daarna kunnen onscherpe lichtbronnen ‘een randje’ meekrijgen, ondanks de negen afgeronde lamellen.

Vergelijken we de NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S met het AF-S model dan zien we dat de  opnames van de testwand laten zien dat het AF-S model iets achterblijft: de volle lensopening van de oudere AF-S 105mm F2.8 voor de spiegelreflexcamera’s geeft wolliger weer, er is meer vignettering aan te wijzen, maar andere fouten zijn wonderwel goed gecorrigeerd, mede dankzij de lenscorrecties. De autofocus van de AF-S heeft wat last van hunting en is hoorbaar en trager bij macro. Beide objectieven zijn weerbestendig uitgevoerd met metalen bajonetten en afdichtringen. Je kunt het AF-S model gebruiken met close-up (tussen-)ringen en AF-S 1,4x en 2,0x  teleconverters. Het Z-model biedt die mogelijkheden helaas niet.

Conclusie test NIKKOR Z MC 105 mm F2.8 VR S op Nikon Z7 II