Review Sony A1

De Sony A1 biedt een ongekende combinatie van resolutie en snelheid: 30 opnames per seconde in volle resolutie.

Tot voor kort bestond het gamma full-framecamera’s van Sony uit vier reeksen. Je had de instapmodellen (A7), modellen met hoge resolutie (A7R), modellen met hoge gevoeligheid A7S en modellen met hoge reekssnelheid (A9). Met enige regelmaat volgden binnen elke reeks graduele upgrades elkaar op, aangeduid met de benaming Mark II, III, IV,… Sony had zo nog een tijd door kunnen gaan. Vanwaar dan de nood aan een nieuw topmodel?

De verklaring is niet ver te zoeken. Tweeënhalf jaar geleden brachten Canon en Nikon hun eerste full-frame systeemcamera uit, en sindsdien zijn beide merken hun achterstand op Sony aan het inhalen. Ook Panasonic met de Lumix S-familie wil een deel van deze lucratieve markt. Het was dus tijd dat Sony nog eens uitpakte met een camera die de aandacht zou trekken.
Dat doet de Sony Alpha 1 (A1) zeker. Hij biedt het beste van twee werelden: een hoge resolutie van 50 megapixel en een zeer hoge reekssnelheid van 30 opnames per seconde in volle resolutie. De Sony A7R IV blijft de resolutiekampioen met 61 megapixel, maar in de realiteit is dat verschil erg beperkt; de A7R IV heeft 10% meer pixels in horizontale en verticale dimensie. De Sony A9 II, met zijn topsnelheid van 20 beelden per seconde in 24 megapixel, wordt nu voorbijgestoken door een camera die anderhalf keer zo snel is bij een resolutie die dubbel zo hoog is. Dat alles is mogelijk dankzij een door Sony zelf ontwikkelde full-frame beeldsensor met geïntegreerd geheugen. De output van de sensor wordt verwerkt door een dubbele BIONZ XR-beeldverwerkingsprocessor. Deze levert de rekenkracht die nodig is voor het verwerken van de beelden, zowel voor foto als video in 8K resolutie.
De snelle uitlezing van de 50 megapixel beeldsensor en een groot buffergeheugen maken het mogelijk om tot 155 gecomprimeerde RAW-opnames of 165 JPEG-opnames vast te leggen in het verbluffend hoge tempo van 30 beelden per seconde met de elektronische sluiter, met behoud van volledige autofocusprestaties.

Bouw en bediening

De vormgeving van de Sony A1 verschilt weinig van de andere recente full-frame Alpha-modellen. Het blijft een compacte camera die dankzij een grote handgrip goed te hanteren is, al zullen fotografen met erg grote handen wellicht wel de optionele batterijgrip willen gebruiken. De plaatsing en functie van de bedieningselementen is nagenoeg identiek aan die van de A9 II. Op de bovenplaat links zit een dubbel wiel om de transportmodus en de autofocusmodus te selecteren. Rechts staan een keuzewiel voor de opnamestand en voor belichtingscompensatie, de ontspanknop, een instelwiel vooraan en achteraan, en twee programmeerbare functietoetsen. Aan de achterzijde vinden we een derde programmeerbare functietoets, de Menu-toets, de AF-ON en AEL-knoppen, een joystick om het focuspunt te verplaatsen, een functietoets die snel toegang geeft tot veel gebruikte beeldinstellingen, een draaiwiel om het menu te bedienen, en de weergave- en wissen-toets. In totaal zijn meer dan 10 toetsen configureerbaar, zodat je de bediening volledig naar je hand kan zetten.

Het menu heeft dezelfde nieuwe, overzichtelijke structuur als de A7S III, en is een hele verbetering vergeleken met het ingewikkelde doolhof van oudere Sony-menu’s. Perfect is het nog niet, omdat Sony in de Nederlandse menu’s te weinig karakters per regel heeft en daarom met cryptische afkortingen zoals “O.w.hrk.schk.inst” of “Ger.AF-geb.verw.” moet werken. Gelukkig kun je via de helpfunctie te weten komen wat bedoeld is, met name ‘onderwerpherkenning schakeling instellen op mens, dier en/of vogel’ of ‘geregistreerde scherpstelgebied verwijderen’. Het menu kan ook via het aanraakgevoelig scherm bediend worden, wat voor mij sneller gaat dan met de toetsen. Het scherm is kantelbaar, maar kan niet uitklappen en roteren zoals dat van de A7S III.

De elektronische zoeker van de Sony A1 is dezelfde als die in de A7S III, en wat een plezier voor het oog. Met 9,4 miljoen beeldpunten en een vergroting van 0,9x is de EVF scherp en luxueus groot. De zoeker werkt met drie beeldverversingsfrequenties: 60 fps (standaard), 120 fps (Hoog) en 240 fps (Hoog+). Bij 120 fps gaat de resolutie achteruit en bij 240 fps wordt het zoekerbeeld ook wat kleiner, maar dankzij de hoge framerate is het bij 240 fps makkelijker om snelle actie te volgen. Net als op de A9 is de zoeker ‘black out free’, wat wil zeggen dat het beeld niet zwart wordt tussen opnames.

De Sony A1 bevat twee slots voor geheugenkaarten. Hierin passen zowel SDHC/SDXC UHS-II als de nieuwere CFexpress Type A kaarten. Met deze laatste zijn schrijfsnelheden tot 700 megabyte per seconde mogelijk. Verder vinden we een uiterst complete set inputs en outputs: koptelefoon, microfoon, HDMI type A, USB-C, Ethernet, micro-USB en flitssynchronisatie. Ook Wi-Fi, Bluetooth en NFC zijn aanwezig. Vermelden we nog goed nieuws voor flits-liefhebbers: de flitssynchronisatiesnelheid bedraagt 1/400 seconde met de mechanische sluiter, waardoor gemakkelijker wordt om dynamische actie vast te leggen met flitslicht. Bij gebruik van de elektronische sluiter is de flitssynchronisatiesnelheid 1/200 s.

Sony A1 gaat tot 199 megapixel

Ondanks de hogere resolutie biedt de Sony A1 volgens Sony 15+ stops dynamisch bereik voor video en 15 stops voor foto’s. Het ISO-gevoeligheidsbereik gaat van 100 tot 32.000 (uitbreidbaar tot 50-102.400 bij het maken van foto’s). Als 50 megapixel niet genoeg is, voegt de Pixel Shift Multi Shooting-modus 16 beelden met volledige resolutie samen tot een beeld met 199 megapixel (17.280 x 11.520 pixels ) via de Imaging Edge desktop-app van Sony: ideaal voor het fotograferen van architectuur, kunst of stilleven. De Pixel Shift Multi Shooting is gebaseerd op de ingebouwde beeldstabilisatie; die biedt bij fotograferen en filmen uit de hand een winst van 5,5 stops.

Net als de Canon R5 kan de Sony A1 filmen in 8K-resolutie. De camera gebruikt daarbij de volledige breedte van de sensor om 8,6K beeldmateriaal vast te leggen, en verkleint dit naar 8K. In het XAVC HS-formaat kunnen 8K-opnamen worden gemaakt in maximaal 10-bits 4:2:0 kleurdiepte. De bandbreedte blijft daarmee beperkt tot 400 megabit per seconde, waardoor je ook op een SD-kaart kan opnemen. De camera heeft een vergelijkbaar warmteafvoerend ontwerp als de a7S III, waardoor hij tot 30 minuten lang 8K kan opnemen. In 4K-resolutie filmt de A1 met een hogere kleurdiepte van 4:2:2, en met framerates tot 100/120 fps. Via de HDMI-output kun je opnemen in 16-bit Raw-formaat en 4K-resolutie. Hij bevat de S-Cinetone kleurmatrix uit de professionele FX9 en FX6 camcorders.

Snelheid en autofocus

De reekssnelheid van 30 bps is een van de hoogste op de markt. Recente Fujifilm X-camera’s halen deze ook, maar dan met een crop van de APS-C sensor. Er zijn wel wat zaken om rekening mee te houden. Wanneer je de mechanische sluiter gebruikt, is de reekssnelheid beperkt tot 10 bps. Met de elektronische sluiter stijgt de snelheid naar 20 bps als je ongecomprimeerde raw-bestanden wil gebruiken. De 30 bps is alleen haalbaar met ‘lossy’ gecomprimeerde raw-bestanden of met jpeg.

De Sony A1 houdt dit snelle tempo vol gedurende 155 (gecomprimeerde raw) of 165 (jpeg) opnames, dus een goede vijf seconden. Daarna zit het buffergeheugen vol en vertraagt het tempo terwijl beelden naar de geheugenkaart worden weggeschreven. Het is dus niet zoals bij de Canon EOS1-D X Mark III, waar je kan blijven schieten tot de kaart vol is. Is dat in de praktijk een probleem? Als je de hele 100 meter sprint per se aan 30 fps wil schieten wel, voor de meeste fotografen wellicht niet.

De sensor bevat 759 fasedetectiepunten die ongeveer 92% van het beeldgebied beslaan. In de recente systeemcamera’s van Sony zorgen de Real-Time Tracking en Real-time Eye AF algoritmes voor een zeer snelle, accurate en betrouwbare autofocus, en dat is op de A1 niet anders. Bij skatefotografie kon de A1 met een gerust hart ingesteld laten op het scherpstelgebied ‘Breed’; de camera stelde bijna steeds scherp op de skater die ik in beeld wou nemen en bleef deze volgen. Kwam hij dicht genoeg, dan werden gezichts- en oogherkenning actief. Naast oogherkenning voor mensen en (huis-)dieren biedt de Sony A1 nu ook oogherkenning voor vogels. Deze bleek alvast op eenden, duiven en eksters goed te werken.

Het beeld in de nieuwe OLED Quad-XGA elektronische zoeker telt 9,4 miljoen beeldpunten en wordt 240 keer per seconde ververst, zodat er geen black-out tussen opnames is.

Ook voor flits-liefhebbers is er goed nieuw: de flitssynchronisatiesnelheid bedraagt 1/400 seconde met de mechanische sluiter, waardoor gemakkelijker wordt om dynamische actie vast te leggen met flitslicht. Bij gebruik van de elektronische sluiter is de flitssynchronisatiesnelheid 1/200 s.

Beeldkwaliteit

Ondanks de hogere resolutie biedt de Sony A1 volgens Sony 15+ stops dynamisch bereik voor video en 15 stops voor foto’s. Het ISO-gevoeligheidsbereik gaat van 100 tot 32.000 (uitbreidbaar tot 50-102.400 bij het maken van foto’s). Tot ISO 800 is er op testopnames geen ruis te bespeuren, en tot ISO 6.400 blijft de ruis goed onder controle. ISO 12.800 is nog bruikbaar, maar bij hogere gevoeligheden gaat de scherpte achteruit. Wie echt bij extreem weinig licht wil filmen of fotograferen, blijft dus aangewezen op de A7S III. (ik testte in jpeg; ten tijde van de test werden de raw-bestanden van de A1 nog niet herkend door Lightroom).

Voor de test gebruikte ik de Sony FE 35mm F1.4 GM en Sony FE 70-200mm F2.8 GM objectieven. Dit hoogwaardig glas doet de 50 megapixel recht; je koopt geen camera van 7.800 euro om daar een goedkoop consumentenlensje op te zetten. De ingebouwde beeldstabilisatie zorgt voor een winst van 5,5 stops, waardoor ik met langere sluitertijden uit de hand kon werken. De Pixel Shift Multi Shooting-modus bouwt daarop voort om 16 beelden met volledige resolutie te maken, die in de Sony Imaging Edge desktop-app samengevoegd worden tot een opname van 199 megapixel (17.280 x 11.520 pixels ).

Sony A1 in de praktijk

Uiterlijk is de A1 op een paar details na te vergelijken met andere recente Alpha-camera’s. Hij heeft twee mediasleuven die beide UHS-I en UHS-II SDXC / SDHC-kaarten ondersteunen, evenals nieuwe CFexpress Type A-kaarten. De camera heeft een stevige body uit een magnesiumlegering, gebruikt de Sony Z accu die aangevuld kan worden door de  optionele VG-C4EM verticale grip. Dankzij USB PD (Power Delivery) ondersteuning kan de camera stroom uit een externe bron zoals een powerbank gebruiken.

https://web.archive.org/web/20230504215414/https://www.youtube.com/watch?v=H0om2qHS1o4

Conclusie test Sony A1