Full review Hasselbad X2D 100C – Sneller en stabieler

De Hasselblad X2D 100C is een grote stap vooruit ten opzichte van de X1D-serie

Introductie Hasselbad X2D 100C

De middenformaat Hasselblad X2D is meer dan een upgrade van de X1D-serie. De camera heeft een nieuw ontworpen body en een iets gewijzigde bediening en een kantelbaar scherm, maar de grootste vernieuwingen zitten in de body en eraan vast. In de body zit nu een 33x44mm 100 megapixel sensor en daarmee kan de Hasselblad de concurrentie met de topmodellen van Fujifilm weer aan. De camera heeft ook – eindelijk – ingebouwde beeldstabilisatie en fasedetectie autofocus gekregen. Anno 2022 zijn dat eigenlijk onmisbare zaken. Zeker ook voor een compacte middenformaatcamera die er om vraagt op locatie en uit de hand te worden gebruikt. 

Een andere belangrijke vernieuwing is de objectievenlijn.Voor de X2D zijn een drietal nieuwe objectieven beschikbaar, een XCD F2.5 38mm, een XCD F2.5 55mm en een XCD F2.5 90mm. Die objectieven hebben nu interne scherpstelling gekregen waarbij maar een deel van de lenselementen beweegt. Hierdoor stellen ze sneller scherp, niet alleen op de nieuwe X2D, maar ook op de X1D-modellen.

Bij die drie objectieven blijft het overigens niet. De lijn zal snel worden uitgebreid zodat het X-platform van Hasselblad een volledig systeem gaat worden. Ook nieuw, en vrij uniek, is het enorme ingebouwde geheugen van de X2D. De Hasselblad heeft een 1 Tb intern geheugen met een hoge lees- en schrijfsnelheid. Hierdoor kunnen de grote bestanden die de camera maakt snel worden weggeschreven. Je kan hierdoor de geheugenkaarten gebruiken als overflow of backup van het interne geheugen, of omgekeerd, als je dat wil.

Bouw en bediening

De Hasselblad X2D 100C heeft dezelfde vormgeving als de X1D, maar kijk je goed dan zie je toch een aantal subtiele verschillen. De X2D is net een beetje groter dan de X1-modellen. Dat is het gevolg van alle extra techniek zoals de beeldstabilisatie en het opklapbare scherm. Dat scherm is dus ook anders. Bijzonder is dat bij het opklappen de bedieningsknoppen ernaast meegaan. Met de camera op borst of buikhoogte, alsof het scherm een ouderwetse opzichtzoeker is, kan je de knoppen dus nog steeds goed bedienen. Het scherm klapt dus alleen naar horizontale stand op, maar is niet draaibaar. Een klein nadeel waar we in de praktijk soms last van hadden, is dat het scherm direct aan de body scharniert en daar niet iets los van komt. Hierdoor dekt de zoeker een deel van het scherm af als je er recht van boven op kijkt.

Verder heeft de X2D een extra LCD-scherm op de rechterschouder gekregen waardoor je altijd zicht hebt op je instellingen, tenzij de camera uit staat. Het is namelijk geen E-ink scherm. De knop voor het instellen van de belichtingsprogramma’s is hierdoor komen te vervallen. De grip is een beetje ronder en groter geworden. De camera heeft 1 CFexpress kaartsleuf en 1 USB-C aansluiting voor data-overdracht en laden. De camera heeft geen aansluiting meer voor externe draadontspanners. Wel kan je X2D draadloos of bekabeld via USB-C met de Phocus app van Hasselblad bedienen. Het scherm heeft een resolutie van 2,36 megapixel, de zoeker heeft een resolutie van 5,7 megapixel. Met dat pixelaantal is de X2D weer helemaal bij de tijd en kan je de scherpte van de beelden in de zoeker goed beoordelen. Bijzonder aan de zoeker is dat er geen knop op de camera zit om de dioptrie aan te passen. Het aanpassen van de dioptrie doe je in het menu.

Beeldkwaliteit

Met een nieuwe sensor met twee keer zoveel pixels als de oude plus de vijfassige beeldstabilisatie die volgens Hasselblad goed moet zijn voor 7 stops winst, moet het mogelijk zijn om ook zonder statief nog scherpere opnames met meer details te maken dan met de X1-serie camera’s. We nemen aan dat de sensor ook bij Sony vandaag komt en dat deze in grote lijnen overeenkomt met de sensor die Fujifilm in de GFX-modellen heeft zitten.

In de praktijk komen de resultaten inderdaad grotendeels overeen. De scherpte en detaillering die je met de X2D kan halen zijn bijzonder hoog en het dynamisch bereik is goed. Bij hogere ISO’s ga je wat ruis zien, maar ISO 3200 en 6400 zijn nog best bruikbaar. In de jpeg-bestanden zie je dan zelfs nog geen ruis, al verlies je door de ruisonderdrukking natuurlijk al wel de fijne details. Het dynamisch bereik, de prestaties bij hoge gevoeligheden en de ruis verschillen niet veel van die van de 50 megapixel modellen en de hogere resolutie is dus ook echt winst. De laagste ISO waarde is 64 en de camera legt bestanden in 16 bit vast en ook dat helpt om echt het maximale uit de sensor halen.

Video

Over video op de Hasselblad kunnen we heel kort zijn. Dat zit er niet op. Anders dan bij Fujifilm heeft Hasselblad ervoor gekozen om de X2D als pure fotocamera neer te zetten. En wie ervaart hoe eenvoudig de camera in gebruik is, kan die keuze vermoedelijk wel waarderen.

Scherpstelling

De Hasselblad X2D heeft een nieuw hybride autofocus systeem gekregen. Het is de eerste X-camera met fasedetectie voor snelle autofocus. Die wordt gecombineerd met contrastdetectie voor de finetuning van de scherpstelling. De fasedetectie heeft 294 scherpstelzones en bedekt 97% van het beeldveld. De autofocus is merkbaar sneller en zorgt ervoor dat je de camera meer voor reportagewerk kan gebruiken, waar de X1D-modellen toch meer geschikt waren voor wat statische onderwerpen. Verwacht echter geen kleinbeeldsnelheden. De X2D is natuurlijk geen camera voor actiesporten. De snellere autofocus in de camera wordt ondersteund door de nieuwe, intern scherpstellende objectieven. X1D-fotografen zullen met die nieuwe objectieven ook wel een winst in de autofocussnelheid ervaren. Hoewel we de autofocus in zijn geheel duidelijk verbeterd vinden, is het systeem nog niet perfect. Bij scherpstellen op met name kleine onderwerpen in de voorgrond, heeft de autofocus nog vaak de neiging de scherpstelling naar de achtergrond te verleggen.

Wellicht zou een (nog) kleiner autofocusveld kunnen helpen, zodat je nog preciezer aan kan geven waar de camera op moet scherpstellen. De nieuwe objectieven hebben overigens ook een scherpstelring gekregen die je naar voor en naar achter kan schuiven. Hierdoor kan je snel wisselen tussen autofocus en handmatige scherpstelling.

Bijzondere functies

Natuurlijk zijn de nieuwe sensor, de beeldstabilisatie en de verbeterde autofocus allemaal belangrijk. Maar uniek is het ingebouwde geheugen van maar liefst 1 Tb. Er zijn geen camera’s die over zoveel geheugen beschikken. Zeiss was met de ZX1 de eerste fabrikant die dit op de markt bracht en op die camera hebben we na de aankondiging 6 jaar moeten wachten en de ZX1 heeft maar de helft van wat de X2D aan geheugen heeft en moet het doen zonder kaartsleuf als backup. In de Hasselblad zit het nieuwste M2 geheugen dat hogere snelheden kan halen dan zelfs met CFexpress mogelijk is.

Ten opzichte van de concurrentie

De logische concurrent van de Hasselblad X2D is de Fujifilm GFX100S. Die heeft net als de X2D een 100 megapixel sensor, ingebouwde beeldstabilisatie en een compacte body. De Fujifilm GFX100S heeft een scherm dat zowel horizontaal als verticaal kan opklappen en je kan er ook nog eens mee filmen. Verder is de keus aan objectieven in het GFX-systeem veel groter. Op papier zou je dus denken dat de Fujifilm de duidelijke winnaar is. De Hasselblad zet daar eenvoud tegenover en dat is iets dat je eigenlijk zelf moet ervaren om het op waarde te kunnen schatten. Bij de Hasselblad heb je eigenlijk geen handleiding nodig, waar het doorgronden van de Fujifilm voor nieuwe gebruikers wel wat studie vergt. De gebruikersinterface van de Hasselblad is, deels ook door het ontbreken van een aantal keuzemogelijkheden, meer gestroomlijnd en wie een pure fotocamera zoekt voor de hoogste kwaliteit beelden, moet toch ook minstens een dag met de Hasselblad hebben gewerkt.

Voor fotografen die graag flits combineren met daglicht, is de centraalsluiter tot 1/2000e seconde van de nieuwe Hasselblad objectieven ook een niet te onderschatten voordeel. De Sony A1 heeft de snelste synchronisatietijd van alle camera’s met een  spleetsluiter en die haalt 1/400^e van een seconde. De Sony A7R V haalt 1/250^e seconde en de Fujifilm GFX100S 1/125^e. Daardoor zal je bij fotograferen op open diafragma al snel met ND-filters moeten werken om de achtergrond donkerder te maken en dat moet je dan weer compenseren met (veel) meer flitsvermogen en dus een zwaardere flitsset. De Hasselblad stelt je in staat om met relatief lichte flitsers op volle opening te werken en toch de achtergrond donkerder te maken dan het onderwerp, zelfs bij volle zon.

Conclusie test Hasselbad X2D 100C