De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift is heel handig voor architectuur, interieur en landschapsfotografie.

Introductie

Shiftobjectieven zijn eigenlijk onmisbaar in de architectuurfotografie en ook heel bruikbaar in landschapsfotografie. Je kan er omhoog of omlaag mee fotograferen zonder dat parallelle verticale lijnen gaan wijken en naar elkaar toe gaan lopen. Voorwaarde is dan wel dat het objectief zelf geen vertekening heeft. Dat is het geval met de Laowa 20mm F4 Zero-D Shift. De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift is eigenlijk niet eens het tweede, maar het derde shift-objectief van Laowa. Het eerste shiftobjectief was de 12mm F2.8 Zero-D. Voor dat objectief is een Magic Shift Converter verkrijgbaar. Dat is een adapter waardoor de 12mm een 17mm F4 shiftobjectief voor Sony camera’s wordt.

Het tweede en eerste echte shiftobjectief was de Loawa 15mm F4 Zero-D Shift.  Net als deze Laowa 20mm F4 Zero-D Shift is dat objectief zowel geschikt voor spiegelreflexcamera’s als spiegelloze camera’s. Daarmee is Laowa na Canon en Nikon de objectievenfabrikant met de meeste keus in shiftobjectieven.

Verstelbaar en verdraagbaar

Van de drie shiftobjectieven van Laowa heeft deze 20mm het langste brandpunt. Een 15mm shift is ideaal als je echt niet verder achteruit kan. Maar als je niet al teveel perspectivische vertekening wilt hebben, dan is een 20mm beter. Wie een eerste shiftobjectief wil aanschaffen voor architectuur- of interieurfotografie heeft daarom meer aan deze 20mm dan aan de 15mm van Loawa. De 20mm F4 Zero-D Shift kan je met een brede draairing tot 11 mm verstellen en 360 graden roteren. Hierdoor is het objectief in iedere richting verstelbaar. Dat opent de weg voor het maken van panorama’s waarbij horizontale rechte lijnen ook mooi recht blijven en niet rond gaan lopen. Dat gebeurt namelijk wel als je een panorama maakt door de camera te verdraaien.

De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift heeft echter geen tilt-mogelijkheid. Je kan met dit objectief dus niet het scherptevlak verleggen. Dat kan wel bij de 19mm en 24mm  tilt-shift van Nikon, of de 17mm en 24mm van Canon. Het instellen van zo’n tiltverstelling op een groothoek let heel nauw en is dus lastig en je zal het bij groothoeken niet vaak nodig hebben. Maar koop je een objectief als dit voor bijvoorbeeld landschapsfotografie waarbij je de scherpte van het voorste bloemetje tot de achterste boom wilt laten lopen, dan is dit misschien niet het ideale objectief. De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift kost iets minder dan de 15mm F4 Shift, maar is daarmee nog niet goedkoop. Dat kan ook niet bij een specialistisch objectief als dit met een heel complex mechanisch en optisch ontwerp. Het is wel heel scherp geprijsd als we kijken naar bijvoorbeeld de Nikon PC 19mm F4E ED.  Die kost ruim 2.5x zoveel. Concurrentie voor de Loawa komt wel van de Samyang 24mm TS F3.5 ED AS UMC. Die biedt wel een tiltverstelling en is bovendien nog iets gunstiger geprijsd, maar heeft iets minder groothoek.

Ongekoppeld

De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift heeft geen chip die informatie doorgeeft aan de camera. Hierdoor registreert de camera geen EXIF-informatie en kan je later niet zien met welk diafragma je hebt gewerkt of – als je bijvoorbeeld ook de 15mm Shift hebt of een ander objectief zonder elektronische koppeling – welk objectief je voor een bepaalde opname hebt gebruikt. Bij camera’s met ingebouwde beeldstabilisatie is het dan even extra opletten. Bij Sony camera’s wordt dan namelijk een handmatig ingesteld brandpunt voor de beeldstabilisatie gebruikt. Als dat veel afwijkt van het werkelijke brandpunt, is de stabilisatie niet erg effectief. Zorg dus dat de stabilisatie bij gebruik van dit objectief op 20mm staat ingesteld. Nog beter bij dit soort objectieven is natuurlijk om met een statief te werken, en dat hoort ook helemaal bij het soort fotografie waar shiftobjectieven voor zijn ontworpen. Een voordeel van het ontbreken van een elektronische koppeling is wel dat je het objectief eindeloos kan roteren. Bij de tiltshiftobjectieven van Canon kan dat niet, omdat de bekabeling van de elektronica dat niet toestaat. 

Bouw

De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift is een bijna ouderwets degelijk, puur mechanisch objectief. De scherpstelling gaat dus niet via een motortje, maar via een schroefgang en is hierdoor handmatig, maar ook heel direct. De scherpstelring draait soepel, maar wel redelijk zwaar. Het objectief heeft ook al even ouderwets een afstandsschaal op de scherpstelring en een scherptediepteindicatie. Achter de scherptstelring zit een smalle diafragmaring. Die klikt in op hele stops, maar net als bij de 15mm F4 Shift is de afstand tussen de stops niet gelijk. Voor tussen F4 en F5.6 zit een behoorlijke slag. Je voelt hierdoor op den duur wel zonder te kijken welk diafragma je instelt. Daarachter zit weer een brede ring voor de shiftverstelling. Dit is een ander systeem dan bijvoorbeeld Canon en Nikon hanteren. Bij die beide merken verstel je het objectief door aan een knop te draaien en de verstelling te borgen met een extra knopje. Schade aan die knoppen komt weleens voor en reparatie is niet goedkoop. De grote draairing van Laowa is wat dat betreft robuuster en makkelijker te bediening met handschoenen. Achter de verstelring zit een knop die je in moet drukken om het objectief te roteren. Die knop draait mee met de rotatie, waardoor je soms even moet zoeken waar hij zit. 

Draaibare zonnekap

Het optisch ontwerp bestaat uit 16 elementen in 11 groepen. 2 elementen zijn asferisch en het objectief heeft 3 ED elementen. Het diafragma heeft 14 bladen en dat is bijzonder, omdat de 15mm F4 Shift er maar 5 had. Daarmee krijg je al snel hele fraaie zonnesterren met 10 punten. Met deze 20mm zal dat vermoedelijk iets moeilijker zijn. De filtermaat is 82mm. Dat is ook de filtermaat van de Canon 24mm TSE, maar de 19mm Tilt-Shift van 19 heeft een bolle frontlens waardoor schroeffilters niet mogelijk zijn. Dat is dus een dikke plus voor deze Loawa. Het objectief wordt geleverd met een draaibare zonnekap, wat handig is om bij verstellingen de kap uit beeld te kunnen draaien. De kap zelf kan je goed vast op het objectief zetten met een draaiknop, maar het gedeelte dat voor de afscherming zorgt, is vervolgens weer draaibaar. Vergeet je dat, dan kan bij sommige verstellingen een deel van de kap in beeld komen. Dat is soms even lastig, maar dit systeem is wel beter dan een zonnekap die zo wijd is, dat hij ook bij verstellingen het beeld niet afschermt. Zo’n kap schermt dan namelijk nooit optimaal af.

Lens Support

Als accessoire is er een ring verkrijgbaar waarmee je het optisch gedeelte op een statief kan plaatsen. Laowa noemt het de Lens Support. De Laowa Lens Support past zowel op de 15mm Shift als de 20mm Shift. Met deze ring zet je in feite het optisch gedeelte van het objectief vast op een statief. Als je dan verstelt is het niet het glas in het objectief dat je verplaatst, maar de camera. Voor panorama’s is dat de beste manier om ze te maken, omdat je de beelden elkaar dan perfect overlappen. Vooral voor het stitchen van shiftopnames in interieurs, waar het gevaar van een parallax verschuiving groot is, is dit de ideale oplossing. Samengevoegd kan je met dit objectief met vier geshifte opnames een foto maken met een beeldhoek die ongeveer overeenkomt met die van een  13mm. De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift kan worden geroteerd in de Lens Support en de camera kan je dan weer roteren ten opzichte van het objectief en natuurlijk shiften Hierdoor krijg je veel mogelijkheden. Bekijk hieronder in de video hoe het precies werkt:

We hebben de Lens Support zelf kunnen proberen. De eerste keer is het even uitzoeken hoe je het objectief er precies in zet en vast zet. De Lens Support moet in feite zover mogelijk naar voren zitten, zodat na het vastzetten de scherpstelring en diafragmaring vrij blijven draaien. De Lens Support laat een soort van venster open zodat je bij de ringen kan en de ingestelde waardes kan aflezen. Als dat niet lukt, moet je het objectief wat draaien in de Lens Support voordat je hem vast zet. De Lens Support is mechanisch fraai gemaakt met minimale speling in het gedeelte waarmee je het objectief roteert. Het heeft een voet die bruikbaar is met Arca Swiss snelkoppelingen.

Scherpstelling

De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift is een volledig mechanisch objectief, zonder elektronische koppeling. De scherpstelling is dus volledig handmatig, met een ouderwets degelijke scherpstelring met schroefgang. Je kan hier in principe nauwkeurig mee scherpstellen, maar het is wel afhankelijk van de resolutie van je zoeker of dit goed gaat zonder op het beeld in te zoomen. De kortste instelafstand is 25 centimeter en de maximale vergrotingsmaatstaf die je hiermee haalt is 0,17x.

Beeldkwaliteit

De twee MTF-grafieken zijn beide op volle opening en dat is waarschijnlijk niet het diafragma dat je het meest zal gebruiken op een objectief als dit. De eerste grafiek laat de beeldkwaliteit zien zonder gebruik te maken van verstellingen. De scherpte is hoog en vrijwel gelijkmatig over het hele beeldveld. Dat is niet zo vreemd, in dit geval, omdat de beeldcirkel van de Laowa 20mm F4 Zero-D Shift veel groter is en je dus alleen naar het middelste, beste deel daarvan kijkt.

De tweede grafiek laat zien hoe de scherpte verloopt naar de randen van de beeldcirkel en wat je dus kan verwachten als je het objectief verstelt. De scherpte in de uiterste hoek is dan nog zeker behoorlijk, maar het is ook duidelijk dat de scherpte niet meer mooi egaal verdeeld is. Er is een zone waar die duidelijk even iets minder is. Ga je flink verstellen, dan is het goed om zeker een of twee stops te diafragmeren om te voorkomen dat bepaalde gedeeltes van het beeld hierdoor zichtbaar onscherp worden. Wanneer je bijvoorbeeld een vlak onderwerp als een gevel fotografeert, is dat storend.

Zowel in onze testen als in de praktijk zie je de bovenstaande karakteristieken duidelijk terug. Het objectief is met kleine verstellingen goed scherp van hoek tot hoek en loopt alleen iets terug in de scherpte bij extreme verstellingen. De scherpte is een fractie minder hoog dan van de (veel duurdere) Canon EF 24mm F3.5 TSE en zeker op volle opening in de hoeken wat minder. Op F8 en F11 zijn de hoeken veel beter en is het verschil met de Canon een stuk kleiner. Dat is geen schande, omdat de Canon EF 24mm F3.5 TSE  een hele scherpe shiftlens is, beter ook dan bijvoorbeeld de 17mm TSE van Canon. De Laowa 20mm is zeker scherp en ook nog mooi gelijkmatig dat is misschien nog wel belangrijker. Hetzelfde zagen we eigenlijk ook bij de veel extremere 15mm Shift van Loawa. 

Lichtafval is zonder verstelling alleen lichtjes zichtbaar op F4 en is daarboven niet meer van belang. Ga je flink verstellen, dan neemt de lichtafval wel toe. Op F4 is het dan in de uiterste hoeken echt een wat donkerdere rand, op F5.6 neemt het al wat af en op F8 is er nog een beetje van te zien. Op F11 is het in de praktijk nauwelijks nog waarneembaar.

De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift  is een shift-objectief met een Zer0-D label. Je verwacht dan dat dit objectief geen vertekening heeft en dat is in de praktijk ook het geval. Wat in sommige situaties wel een beetje zichtbaar kan zijn, zijn chromatische aberraties. Ze zijn maar heel licht, maar kunnen niet door lenscorrecties in de camera worden weggewerkt. Dat komt zowel door het ontbreken van communicatie tussen het objectief en de camera, als door het feit dat aberraties bij het toepassen van een shiftverstelling asymmetrisch zijn. Aan de ene kant van het beeld heb je er dus meer last van dan aan de andere kant. Lightroom is echter erg goed om ook dit soort lichte, maar ongelijke aberraties te corrigeren. Zet je in de nabewerking de automatische correctie voor chromatische aberraties aan, dan zal je er in het bewerkte beeld niets meer van zien.

De Laowa 20mm F4 Zero-D Shift  heeft 14 lamellen in het diafragma zitten, in plaats van de 5 die veel andere groothoeken van Laowa hebben. Met 5 rechte lamellen krijg je al snel mooie tienpuntige zonnesterren, zelfs met weinig diafragmeren. Dit objectief zal je bijna tot F22 moeten diafragmeren om acceptabele zonnesterren te krijgen. De coatings doen hun werk redelijk goed. Als je tegen de zon in fotografeert kan je soms weleens wat reflecties zien. Meer last heb je van lichtbronnen net buiten het beeld, maar dat is zelfs bij de twee keer zo dure Canon’s ook het geval. 

Conclusie test Laowa 20mm F4 Zero-D Shift