De NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S is een objectief dat je leven letterlijk een stuk lichter kan maken.

Introductie

Lange teleobjectieven zijn onmisbaar voor sporten waar je ver van de actie staat, zoals bij surfen en bepaalde wintersporten. In natuur- en vogelfotografie kun je ook beslist niet zonder. Professionele, lichtsterke supertele’s zijn over het algemeen flink uit de kluiten gewassen, zwaar en extreem kostbaar. Dat maakt de NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S zo bijzonder. Dit teleobjectief is namelijk veel lichter, kleiner en goedkoper dan de AF-S NIKKOR 800mm F5.6 E FL ED VR voor de spiegelreflexcamera’s van Nikon. De Z 800mm is 8 centimeter korter, 2 centimeter slanker en ruim 2 kilo lichter – hij weegt dus bijna de helft van de AF-S NIKKOR 800mm van 4600 gram. Dat is niet alleen prettig als je dit objectief in een rugzak mee- draagt. Het zorgt er ook voor dat je met dit objectief uit de hand kunt werken, zelfs zonder monopod.

Phase Fresnel

Dat verschil in gewicht komt voor een klein deel doordat de lichtsterkte iets lager is: F6.3 in plaats van F5.6. De belangrijkste verklaring is dat Nikon een Phase Fresnel (PF) -lenselement gebruikt. Fresnellenzen hebben geen glad gepolijst oppervlak, maar er zijn concentrische ringen in gegraveerd. Deze breken het licht op een andere manier dan gepolijst glas, waardoor de lenzen dunner en dus lichter kunnen zijn. Canon heeft een aantal EF-objectieven met deze techniek (herkenbaar aan de afkorting DO) en Nikon heeft eerder al een 300mm F4 en de Nikon AF-S 500mm F5.6 E PF ED VR. met fresnellens uitgebracht. Omdat fresnellenzen ook eenvoudiger te maken zijn dan de grote klassieke lenselementen in een supertele, is de NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S ook een stuk goedkoper dan de voorganger. Het nieuwe objectief heeft een adviesprijs van bijna € 7.300,-. Dat is nog steeds een fors bedrag, maar het is een fractie van de prijs van de oudere 800mm, die voor € 21.749,- bij Nikon in de prijslijst staat.

Scherp geprijsd

Fresnelelementen kunnen het licht op een andere manier breken dan met gepolijst glas mogelijk is. Hierdoor zijn andere ontwerpen mogelijk en kunnen objectieven lichter en kleiner worden gemaakt. Een nadeel van de oudere ontwerpen was wel dat ze vaak minder contrastrijk waren en dat de onscherpte soms wat onrustig was. Bij de 500mm van Nikon met PF-element hebben we daar overigens nauwelijks last van gehad. De NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S is een nieuwer ontwerp waar we hoge verwachtingen van hebben. Veelzeggend is dat Nikon de term ‘PF’ niet eens meer in de naam gebruikt. Zo’n tien jaar geleden bestonden fresnelobjectieven naast de ‘traditionele’ teleobjectieven. Ze waren een alternatief voor fotografen die mobiel wilden zijn en de nadelen van fresnel accepteerden in ruil voor een lager gewicht en kleinere afmetingen. De NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S is gewoon Nikons 800mm tele en niet een model dat als alternatief wordt aangeboden. Nikon lijkt dus erg overtuigd van de kwaliteit van dit PF-objectief. Een laatste belangrijk verschil tussen de NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S en de AF-S 800mm hebben we nog niet vermeld. Het nieuwe objectief heeft een adviesprijs van bijna € 7300,00. Dat is best een bedrag. Maar het is een fractie van de prijs van de oudere 800, die nog voor € 21.749,00 bij Nikon in de prijslijst staat.

Bouw

De NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S is natuurlijk geen echt klein of licht objectief, met een lengte van bijna 40 centimeter en een gewicht van net geen 2,4 kg. Maar vergeleken met de ‘oude’ AF-S 800mm is het wel heel compact en licht. Het is 2 cm slanker, bijna 8 centimeter korter en meer dan 2 kilo lichter dan de 800mm voor spiegelreflexen. Vooral het verschil in gewicht is enorm. Wat uitvoering betreft zijn de verschillen minder groot. De NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S heeft een lichtmetalen, weerbestendige behuizing met alle gebruikelijke bedieningselementen. De camera heeft programeerbare L-fn knoppen een instelring waarvan de functie kan worden ingesteld. De NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S heeft een AF/MF schakelaar en een begrenzer voor de scherpstelafstand. Aan de achterzijde is een filterlade voor 46mm filters. De statiefgondel is draaibaar, zonder klikstops en helaas zonder Arca-Swiss aansluiting.

Teleconverters

Het optisch ontwerp bestaat uit 22 elementen in14 groepen. 3 elementen zijn gemaakt van ED glas, er zit 1 SR objectief in en 1 PF (Phase Fresnel) element in en die laatste is wat dit objectief zo bijzonder maakt. De glasoppervlakken zijn voorzien van Nikons Nano Crystal Coat en het frontelement is voorzien van een fluorine coating. Het diafragma heeft 9 afgeronde lamellen. De NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S wordt geleverd met een grote, ronde zonnekap die met een ontgrendeling gemakkelijk kan worden verwijderd. Natuurlijk heeft dit objectief beeldstabilisatie, dat bij Nikon VR (Vibration Reduction) heet. Het kan worden gebruikt met de 1,4x en 2x teleconverters van Nikon.

Scherpstelling

De NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S stelt intern scherp en maakt voor de scherpstelling gebruik van een stappen motor. Dat is niet de snelste en sterkste motor die Nikon gebruikt. De reden hiervoor kan zijn dat de motor alleen maar een of enkele lichte lenslelementen moet verplaatsen en dan voldoet deze prima. Het meeste glas in de NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S zit in de voorzijde en dat beweegt uiteraard niet tijdens het scherpstellen. De scherpstelling kan worden vergrendeld en het scherpstelbereik kan worden beperkt van oneindig tot 10 meter. Volgens Nikon is ook de focusbreathing minimaal, wat een voordeel is voor filmers. De kortste instelafstand is 500cm. Dat is vrij veel, maar toch nog bijna een meter dichterbij dan de AF-S 800mm F5.6 kon. De vergrotingsmaatstaf is 0,16x. Macrofotografie kan je dus wel vergeten. Dit is duidelijk een objectief voor onderwerpen veraf en niet voor dichtbij.

Beeldkwaliteit

Lichtsterke supertele’s hebben vrijwel zonder uitzondering twee dingen gemeen: ze kosten veel en ze presteren heel goed. Dat eerste valt in het geval van de NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S relatief gezien wel mee, dat tweede klopt wel. De MTF curves van de NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S laten prestaties zien die vrijwel niet te verbeteren zijn. Bij een 800mm brandpunt krijg je op volle opening, zelfs al is dat ‘maar’ F6.3, een hele kleine scherptediepte, dus veel onscherpte in de achtergrond. De enige maar is de werking van het PF-element, dat in sommige situaties mogelijk voor een verlies aan contrast of een onrustig bokeh kan zorgen. We hebben eerder objectieven met een fresnelelement getest waarbij dat het geval was. Het enige objectief van Nikon met deze techniek dat we hebben getest, de Nikon AF-S 500mm F5.6 E PF ED VR  had hier echter vrijwel geen last van. We zullen zien of de NIKKOR Z 800mm F6.3 VR S op dit punt minstens even goed is. Als dat het geval is, dan is dit een van de meest aantrekkelijke supertele’s van dit moment.