Panasonic en Samsung hebben in 2014 met de Panasonic GH4 en de Samsung NX1 unieke camera’s afgeleverd. Met deze compacte systeemcamera’s maak je mooie 4K / Ultra HD (3840 x 2160) video. Je kan de video opnames zelfs rechtstreeks op een SD kaart opslaan. Veel (semi-)professionele videografen en filmers waren verrast door de beeldkwaliteit en de veelzijdigheid van deze camera’s en de mooie achtergrondonscherpte in vergelijking met traditionele videocamera’s met een kleinere sensor. Bij de Panasonic GH4 kan je bovendien de opnames in een nog hogere beeldkwaliteit opslaan. Als je een Atomos Shogun hebt! |
|
Er zijn nog geen externe 4K recorders op de markt, afgezien van zeer dure professionele recorders. De Atomos Shogun is een primeur, met een gekalibreerd 7 inch full-HD beeldscherm, inclusief opslag voor hoge kwaliteit 4K video opnames. Voor minder dan 2.000 euro (als je de juiste HDMI kabel, een koppeling om de Shogun op het flitscontact te plaatsen en een kleine harde schijf in de prijs meeneemt) ben je het mannetje (Klik hier voor de actuele prijs). Is dat ook zo? | |
Atomos Shogun in de praktijk: geen kinderziektes, wel uitkijken naar updates |
|
![]() |
|
De Atomos Shogun is bestemd voor video professionals en prosumers. Dit review is geschreven door een fotograaf, die voor het eerst kennismaakt met al het moois dat video en Atomos Shogun te bieden hebben. Wie nog onbekend is met video, zal een paar nieuwe vaktermen uit de professionele videowereld tegenkomen. In het artikel Atomos Shogun kennismaking heb ik de functies van de Atomos Shogun en begrippen die hier regelmatig terugkeren (zoals 4:2:2, 4:2:0 datacompressie of 8/10 bit kleurdiepte) beknopt uitgelegd. Ervaren videografen raad ik aan om in ieder geval de Atomos Shogun reviews lezen, die vlak boven de conclusie van dit artikel staan. De Atomos Shogun is erg vroeg op de markt gebracht. Dat is goed te begrijpen, want videografen smeekten erom. Diverse essentiële functies komen pas beschikbaar met toekomstige firmware updates, zowel van Panasonic als Atomos. Zo bevat de gebruikersinterface een grote Play knop, die het niet doet. De functionaliteit om opnames gemaakt met de Shogun ook op de Shogun af te spelen, komt pas later beschikbaar. Ik vond het geen bezwaar, omdat ik de hard disk van de Shogun meteen bij thuiskomst in de meegeleverde docking station plaatste en op mijn PC de gemaakte opnames beoordeelde. Maar als ik in het veld gedacht zou hebben dat ik een sensationele opname gemaakt had, dan had ik het heel jammer gevonden dat ik pas thuis de beelden kon terugkijken. Je kan de Panasonic GH4 (nog) niet bedienen met de Atomos Shogun, waardoor je meerdere beeldschermen moet gebruiken om video-opnames te maken. Hopelijk komt daar snel verandering in. De grootste verrassing was voor mij dat het apparaat zonder nadrukkelijke waarschuwing vooraf zichzelf uitschakelt als de batterij vrijwel leeg is. Ik had niet door wat er aan de hand was. Er is weliswaar een indicator die aangeeft in hoeverre de batterij leeg is, maar daar let ik (klaarblijkelijk) niet op als ik film. Een grote waarschuwing dat de batterij (bijna) op is en dat de Shogun wordt afgesloten, had ik een stuk fijner gevonden. Een batterij is in 20 minuten leeg, maar het duurt een paar uur voordat die weer volledig is opgeladen. De aanschaf voor grotere batterijen met bijbehorende lader is een must voor wie langdurig met de Shogun het veld in gaat. Thuis kan je de meegeleverde netwerkadapter gebruiken.
Als iemand die voor het eerst met video werkt, binnen een paar dagen al punten tegenkomt zoals ik hier noem, dan zullen andere reviewers daar nog wel een paar, misschien nog ernstiger punten bij vinden. Toch is dit geen experimenteel product met kinderziektes. Voor zover ik heb kunnen vaststellen werkt alles wat er op zit. Ik heb geen enkele keer een softwarematig probleem gehad. Het opnemen van een video met behulp van een 7 inch beeldscherm met een resolutie van 1920 x 1080 pixels is een genot. Helemaal bij handmatig scherpstellen, waarbij je het beeld 2x vergroot op een 7-inch beeldscherm. In no-time ben je door de beeldkwaliteit van het grote beeldscherm en eenvoudig te bedienen interface van de Shogun verwend. En dan ben je zwaar teleurgesteld als je de elektronische zoeker of het beeldscherm achter op de camera moet gebruiken. De gebruikersinterface is heel erg makkelijk in gebruik. Het afstellen van de witbalans met de Vectorscope en het controleren van de belichting met Luma Overlay (zie Atomos Shogun kennismaking voor uitleg) waren nieuw voor mij als fotograaf. Het is misschien wel een enorme vooruitgang ten opzichte van het werken met een histogram en toch mis het histogram. Ik moet er aan wennen en tegelijkertijd gaat er een wereld voor mij open. Daar kom ik zeker op terug in een toekomstig artikel. |
|
Praktijkopnames 4:2:0 8-bit vs 4:2:2 8-bit vs 4:2:2 10-bit |
|
Bezitters van een Panasonic GH4 of Sony A7s hebben dankzij de Atomos Shogun zicht op 4K video opnames met nauwkeuriger lichtsterkte en kleuren omdat er minder datacompressie wordt toegepast (4:2:2 in plaats van 4:2:0). Daarnaast kunnen de opnames van de Panasonic GH4 met meer kleuren (10 bit in plaats van 8 bit) opgeslagen worden op de Atomos Shogun. Hoe meer bit, hoe meer kleuren. De meest voorkomende RGB bestanden kunnen 16,7 miljoen kleuren (“8 bit”=256*256*256 = 28*28*28 = 224) of meer (“10 bit”= 1024*1024*1024 = 230 tot en met 16 bit 216*216*216=248) beschrijven.
Voor fotografen die gewend zijn om bewerkingen uit te voeren in 16-bit TIF of PSD bestanden, is het misschien een verrassing dat videografen met 8 bit bestanden (vergelijkbaar met jpg) werken. Adobe Premiere Pro is voor videografen wat Adobe Photoshop is voor fotografen. Beide programma’s behoren tot de absolute top. Toch was ik huiverig om bestanden in een 10 bit kleurruimte te gaan bewerken, waar ik gewend ben aan een 16 bit kleurruimte. In eerste instantie dacht ik om videobeelden vanuit Premiere Pro op te slaan als TIFF en was ik van plan om die beelden daarna in Photoshop te bewerken – omdat ik daar meer vertrouwd mee ben – om verschillen tussen 8 bit en 10 bit opnames te onderzoeken. Premiere Pro slaat echter alle TIF bestanden – ook als je start met een 10 bit bestand – op in 8 bit. Dus die mogelijkheid viel voor mij af. Voor meer geavanceerde kleurbewerking van video-opnames worden Adobe SpeedGrade en Adobe After Effects (met kleurbewerking in 32 bit) gebruikt. |
|
Huzarenstukje |
|
![]() |
|
Sensoren van systeemcamera’s (zowel spiegelreflex als spiegelloos) registreren kleuren in 12 of 14 bit. Foto’s worden opgeslagen in 8 bit jpg bestanden, die met 16 miljoen kleuren voldoende kleurinformatie bevatten voor perfecte afdrukken. Maar fotografen die veel bewerkingen uitvoeren, geven de voorkeur aan RAW bestanden met hun hogere kleurdiepte. RAW bestanden zijn door die hogere kleurdiepte echter wel veel groter. Het kost dus ook meer tijd om RAW bestanden op te slaan dan jpg bestanden. Panasonic, Samsung en Sony hebben een huzarenstukje geleverd met de eerste systeemcamera’s met 4K video. En de Panasonic GH4 doet daar met de Atomos Shogun nog een schepje bovenop. Dat een Panasonic GH4 in staat is om onafgebroken 25 keer per seconde Ultra HD/4K beelden van 8 megapixels in 10-bit kleurdiepte en 4:2:2 datacompressie aan de Atomos Shogun te leveren, is op dit moment uniek voor een camera onder de tweeduizend euro. Zelfs de Sony A7s is daar niet toe in staat. Dit zijn specificaties die thuishoren bij professionele videocamera’s van tienduizend euro of meer. |
|
Kleurweergave |
|
Niet onvermeld mag blijven dat de kleurweergave van het Atomos Shogun beeldscherm te kalibreren is. De kleuren van de meeste externe beeldschermen en de beeldschermen op camera’s komen nooit helemaal overeen met de echte kleuren. In de studio maak je daarom gebruik van een beeldscherm dat je regelmatig kalibreert. In het veld heb je nu met de Atomos Shogun eveneens de beschikking over een gekalibreerd beeldscherm. Erg mooi. Als je een foto of video gebruikt zonder bewerkingen (contrast, verscherpen, niveaus, witbalans en andere kleuraanpassingen) uit te voeren, dan heb je aan 8 bit voldoende. Een 8-bit 4:2:0 opname die op de SD-kaart van de Panasonic GH4 is opgeslagen, is net zo mooi als een 10-bit 4:2:2 Apple Pro-Res HQ bestand. |
|
Maar als je opnames bewerkt, trek je de kleuren uit elkaar en worden kleurovergangen blokkerig. Soms worden kleuren minder natuurlijk en begint de bewerkte kleurenfoto op een waterverfschilderij te lijken. Dit wordt posterisatie genoemd. Hierboven zie je posterisatie in een extreme deelvergroting van een onderbelichte opname, waarvan de belichting achteraf stevig is gecorrigeerd. Na bewerking zijn er zichtbare kwaliteitsverschillen, maar worden die veroorzaakt door minder datacompressie (4:2:2 in plaats 4:2:0) of door meer / nauwkeuriger kleuren (10 bit vs 8 bit)? | |
S-log: Rare jongens, die videografen? |
|
![]() Beweeg je muis over de afbeelding voor de bewerkte opname, die veel meer overeenkomt met wat ik zag tijdens het maken van de opname. |
|
Omdat videografen 8 bit bestanden gebruiken, is er minder ruimte om zonder zichtbaar kwaliteitsverlies achteraf overbelichting of onderbelichting te herstellen. Fotografen die in RAW schieten maken zich daar veel minder druk om; dat corrigeren ze wel in Photoshop of Lightroom. Om er zeker van te zijn dat je video opnames zo min mogelijk overbelichte of onderbelichte delen bevatten, gebruiken kwaliteitsbewuste videografen heel andere kleurprofielen dan fotografen. Videografen werken met Flat Picture profile, S-log of Canon log kleurprofielen, die er op neerkomen dat contrast, scherpte en soms verzadiging zijn verlaagd in vergelijking met kleurprofielen die je voor foto’s gebruikt. |
{youtube}3nmYksA7-Rg{/youtube} |
Zonder een speciaal video kleurprofiel zouden de witte veren links naast het oog van de zwaan volledig uitgebleekt – en daarmee de video opname reddeloos verloren – geweest zijn. Het histogram van het eindresultaat laat een perfect belichte opname zien, met een mooi contrast en geen onder- of overbelichte delen in de foto / video. Wel zijn er kleurnuances in de middentonen verloren gegaan; dat zie je aan de gaten die er in het histogram zijn gevallen, als gevolg van de kleurbewerking. Gelukkig was het verlies aan kleurinformatie nog niet zo erg, dat ik een zichtbaar kwaliteitsverlies kon ontdekken. |
|
Posterisatie |
|
In een histogram wordt het aantal pixels met een specifieke kleur of lichtsterkte (verticaal) uitgezet tegen de kleur/ lichtsterkte (horizontaal). Links in het histogram zie je het aantal donkere pixels (0) en helemaal rechts het aantal lichte of fel gekleurde pixels (255). Het histogram hiernaast, waarin de intensiteit van het groene licht is weergegeven, illustreert wat er gebeurt als je een 8 bit bestand lichter maakt. Er zijn een hoop donkere kleuren verdwenen, herkenbaar aan de gaten in het histogram. Hoe meer en hoe groter de gaten in het histogram, des te groter de kans dat de opname er zo onnatuurlijk uit gaat zien, dat je ook aan de opname herkent dat het beeld zwaar bewerkt is. |
![]() |
Klik (2x) op dit histogram voor de histogrammen van twee testopnames met een sterk uitvergrote beelduitsnede, gemaakt met 8 bit 4:2:0 en 10 bit 4:2:2. Als je het beeld sterk uitvergroot, dan zie je dat het 4:2:0 beeld blokkeriger is, met andere woorden: minder kleurnuances heeft, dan de opname die gemaakt is in 4:2:2. Dit wordt posterisatie genoemd. |
|
Video: 4:2:0 vs 4:2:2 |
|
Videografen kopen een Atomos Shogun, omdat ze hoge verwachtingen hebben van de kwaliteitsvooruitgang door minder datacompressie toe te passen (4:2:2 in plaats van 4:2:0). In zijn uitgebreide Atomos Shogun test toont Stefan Czech een mooi praktijkvoorbeeld van een lens met sterke lichtafval, waar het kwaliteitsverschil tussen 4:2:2 en 4:2:0 duidelijk zichtbaar is. Een groot deel van de kwaliteitsverbetering van 10-bit 4:2:2 bestanden van de Atomos Shogun ten opzichte van 8 bit 4:2:0 bestanden uit de camera, wordt dus mogelijk veroorzaakt door 4:2:2. De vraag blijft nog of er verschil is tussen 8 bit en 10 bit bestanden die je op de Atomos Shogun op kan slaan. Als er geen verschil is, kan je met een gerust hart kiezen voor de kleinere 8 bit bestanden, omdat dat veel opslagruimte scheelt. | |
Video: 8-bit vs 10-bit kleurdiepte
|
|
Bij de praktijkopnames waar slechts in bescheiden mate kleurcorrecties zijn toegepast, zag ik geen verschil in beeldkwaliteit tussen 10 bit en 8 bit Pro Res HQ bestanden. Hoogstwaarschijnlijk hebben verreweg de meeste gebruikers voldoende aan de kleinere Pro Res 4:2:2 bestanden. Dat scheelt een hoop aan schijfruimte. Maar als er meer extreme kleurcorrecties worden toegepast zijn er wel degelijk verschillen. Ik heb een paar zwaar (misschien wel 4 stops) onderbelichte video opnames gemaakt met de Panasonic GH4, waarbij de video’s in 8 bit en 10 bit zijn opgeslagen door de Atomos Shogun in Pro-Res HQ. Een still van de 8 bit 4:2:2 video heb ik vanuit Adobe After Effects als 8 bit TIFF geëxporteerd naar Photoshop en omgezet naar een 16 bit TIFF. Eenzelfde beeld, maar dan van de 10 bit 4:2:2 video, heb ik vanuit Adobe After Effects als 16 bit TIFF geëxporteerd naar Photoshop. |
|
|
|
{insertgrid=117} | {insertgrid=118} |
Conclusie Atomos Shogun test |
|
Voordelen
|
Nadelen
|
De Atomos Shogun (Klik hier voor de actuele prijs) is een externe monitor inclusief opslag voor 4K camera’s, waarmee je nog hoogwaardiger beelden (4K in in 4:2:2 10 bit!) kan opslaan. Heb je een Sony A7s, dan zou ik onmiddellijk een Atomos Shogun bestellen om van 4K te kunnen genieten. Voor Panasonic GH4 bezitters ligt dat genaunceerder, maar ook zij kunnen een hoop plezier aan een Atomos Shogun beleven. Uit de testen die ik gedaan heb, blijkt dat de beeldkwaliteit van 10 bit bestanden gemaakt met de Panasonic GH4 en opgeslagen met de Atomos Shogun, hoger is dan 8 bit. En dat 4:2:2 kwalitatief beter is dan 4:2:0. Het goede nieuws is: De Panasonic GH4 levert rechtstreeks op de SD kaart in de camera mooie 4K Ultra-HD opnames, die er nog mooier op worden als je als full-HD video’s gebruikt. Het slechte nieuws, dat de fratsen die ik uit heb moeten halen om te laten zien dat de beeldkwaliteit van extern opgeslagen bestanden beter is, in de praktijk weinig uitgehaald worden op video opnames. Heb je het tijd en het geld om het avontuur met de Atomos Shogun aan te gaan, dan zal je video-opnames maken in de beeldkwaliteit van de toekomst. Wil je dat niet, dan kan je met een gerust hart genieten van de 4K beelden die je rechtstreeks op de SD kaart in de camera opslaat. |