De Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED op een Nikon D810 leveren, zo verklappen we alvast, samen de hoogste beeldkwaliteit van bijna alle (honderden) lenzen die we hebben getest. Een camera met een grote sensor met een hoge pixeldichtheid, zoals de Nikon D810, is genadeloos als het aankomt op het testen van de beeldkwaliteit. Wie overstapt op een camera met een FX sensor en een hoge resolutie, zal er achter komen dat de resolutie van je oude objectief, zeker bij volle opening en in de hoeken, minder scherp is dan je altijd had gedacht. Gebruik je nog een objectief uit het analoge tijdperk, dan is de kans op nevenbeelden en overstraling veel groter dan bij moderne objectieven. De Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED schittert vanaf volle opening, met hoge scherpte, een mooie bokeh en opvallend weinig lensfouten. een droomlens voor professionele mode-, portret- of bruiloftsfotografen.
Stilleven in de keuken, uit de hand genomen tijdens een rondleiding in het Muiderslot, Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED @ D810, f/1.4, 250 ISO, 1/125 sec
Is de Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED Nikon’s allerbeste objectief?
Bij het testen van lenzen beoordelen we alle objectieven op dezelfde wijze en presenteren we de testresultaten in 1 tabel. Aan de ene kant is dat niet terecht, omdat testen die we een aantal jaar geleden hebben uitgevoerd op een camera met een lagere resolutie dan de huidige, mogelijk niet helemaal tot hun recht komen in het overzicht. Het zou ook kunnen zijn dat die objectieven door de mand vallen als we ze opnieuw testen op een camera met een hogere resolutie. Ook is het wat raar om alle lenstesten, ongeacht de brandpuntsafstand, in 1 tabel te zetten. Want als je een nieuwe lens wil kopen, ga je geen 24 mm lens vergelijken met een 500mm lens. Ten derde zijn er een aantal lenseigenschappen, die je zou kunnen samenvatten als “het eigen karakter van een lens”, waarvoor we nog te weinig meetbare parameters hebben kunnen vinden. En de rapportcijfers in onze lenstesten zijn volledig gebaseerd op meetbare eigenschappen die de beeldkwaliteit bepalen. Maar hoe je het ook wendt of keert, als een lens hoge ogen gooit in onze test, dan is het ook echt een heel goede lens. Dat zie je terug in de testresultaten en in de praktijkopnames. De Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED gooit de hoogste ogen van alle objectieven die we ooit met een Nikon vatting hebben getest, zelfs net iets hoger dan de – veel duurdere – Nikon AF-S 500mm f/4E FL ED VR, een eveneens voor zijn brandpunt lichtsterk objectief, dat tot nu toe het hoogste scoorde. Waarschijnlijk is de 400mm Nikon nog scherper dan de 105mm Nikon, maar wordt het verschil in testresultaat veroorzaakt door de grotere afstand waarop we een telelens testen. Want hoe groter de afstand, des te lager het contrast (onder andere door de luchtkolom tussen lens en testkaart), des te lager de scherpte.
Als ik zou mogen kiezen tussen de Nikon 58mm f/1.4 en de 105mm f/1.4E, dan koos ik voor de duurdere 105mm. Niet alleen omdat de scherptediepte van de 105 mm f/1.4 nog geringer is en ik ook de bokeh mooier vindt, maar ook omdat ik liever fotografeer met een wat langer brandpunt.
Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED @ D810, f/1.4, 31 ISO, 1/2500 sec
31 ISO + f/1.4 =……Wat doe je als je je onderwerp op klaarlichte dag wil isoleren van de achtergrond? Begin met je camera op 31 ISO te zetten (stand: L1 op de Nikon D810), draai het diafragma helemaal open en kies een snelle sluitertijd.
Bouw en autofocus
Na de 58mm f/1.4G is de Nikon AF-S 105mm f/1.4E de tweede lens die Nikon recent heeft uitgebracht in hun serie professionele f/1.4 objectieven. De bouwkwaliteit van deze serie is voorbeeldig, wat voor een deel ook de aanzienlijk meerprijs ten opzichte van de Nikon F/1.8 serie verklaart. Al deze objectieven hebben nog een venster waar je de scherpstelafstand en de scherptediepte op kan aflezen. Duidelijk te zien op deze foto is de grotere omvang van de 105mm lens, met een diameter van 95mm en een filtermaat van maar liefst 82mm. Je maakt geen lichtsterke 105mm f/1.4 zonder veel, hoogwaardig glas te gebruiken. Het lensontwerp bestaat uit 14 lenzen in 11 groepen, waaronder 3 lenselementen van hoogwaardige (ED) glassoorten. Dit objectief weegt bijna 1 kg en heeft een adviesprijs net onder de 2500 euro. De kortste scherpstelafstand bedraagt 1 meter. Nikon’s fluorcoat beschermt de voorste en achterste lenselementen tegen vuil.
Nikon voorziet al haar nieuwe objectieven nu van een elektromagnetisch diafragma. Dat maakt een zeer stabiele automatische belichtingsregeling mogelijk, wat nauwkeuriger schijnt te zijn bij snelle serieopnamen. De autofocus is vloeiend, stil (dankzij Nikon’s Silent Wave Motor(SWM))en stelde scherp van oneindig tot anderhalve meter in 500 ms.
Lichtafval, overstraling en vervorming
Bij het testen van lichtsterke objectieven op camera’s met een full-frame sensor komen we altijd duidelijk zichtbare (2 stops bij volle opening) lichtafval tegen. Dat was nu ook het geval. Maak je gebruik van de lenscorrectieprofielen in Lightroom, dan zie je geen lichtafval meer bij f./1.4 (links) of f/1.8 (rechts). We maten met Imatest 0,5% vervorming. Daarvan heb je in de praktijk geen last.
Deze lens heeft negen afgeronde diafragmalamellen, wat zich vertaald in een mooie ronde bokeh, die bij volle opening als gevolg van lichtafval verandert in kattenoog bokeh, zoals je mooi kan zien bij de opname die we toonden bij de aankondiging van de Nikon 105mm f/1.4E. Bij volle opening levert de Nikon 105mm f/1.4E een hele hoge scherpte, een hele kleine scherptediepte en een mooie bokeh. Wat de bokeh van de Nikon 105mm f/1.4E betreft: die is echt heel erg mooi. Nog mooier dan van de Nikon 85mm f/1.8G, zoals je in onderstaande voorbeeld ziet. Omdat de brandpunten van beide objectieven niet aan elkaar gelijk zijn, hebben we de opname met de 85mm van dichterbij genomen, waardoor de scherptediepte van de opname gemaakt bij 85mm minder groot wordt. Aan de andere kant hebben we de opname bij volle opening gemaakt, wat ten voordele is van de 105mm.
beeldkwaliteit
Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED @ D810, f/1.4, 1000 ISO, 1/125 sec
In de rand van de muur op de achtergrond is een heel klein beetje kleurbokeh (longitudinale chromatische aberratie) te herkennen. Dit verschijnsel is bij oudere lichtsterke lenzen soms zeer nadrukkelijk aanwezig en door Nikon heel erg goed onderdrukt bij het ontwerpen van deze lens. Laterale chromatische aberratie is nagenoeg afwezig.
De hoogste scherpte maten we met Imatest bij f/4, maar zelfs bij volle opening is de scherpte van centrum tot uiterste hoek heel erg hoog. Het is heel erg knap dat Nikon er in geslaagd is om zo’n gelijkmatig beeld te realiseren bij deze hoge lichtsterkte. Door de geringe scherptediepte en de mooie bokeh springen opnames gemaakt bij volle opening er echt uit: deze beelden hebben een uniek karakter.
Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED @ D810, f/1.4, 800 ISO, 1/125 sec
Conclusie TEST NIKON AF-S 105MM F/1.4E ED @ D810
VOORDELEN
- Fantastische bouw- en beeldkwaliteit
- Hoge scherpte van centrum tot uiterste hoek
- Hoge lichtsterkte
- Mooie bokeh
Nadelen
- Prijs is in overeenstemming met de kwaliteit
Laat de opvolger van de Nikon D810 maar komen! De Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED is er klaar voor.
Bij het testen van de recent uitgebrachte serie f/1.8 objectieven van Nikon hadden we het gevoel om voor een dubbeltje op de eerste rang te zitten: het zijn betaalbare objectieven met een hele hoge kwaliteit, die al begint bij volle opening. Helaas is het ontwerpen van een objectief met een kwalitatief hoogwaardige hogere lichtsterkte heel erg moeilijk. Dat blijkt niet alleen uit het feit dat de Nikon 105mm f/1.4E op dit moment wereldrecordhouder lichtsterkte van alle 105mm objectieven is. Het blijkt ook uit zijn prijs, die net zo hoog is als de kwaliteit van de Nikon 105mm f/1.4E. Had Nikon dit objectief ook nog voorzien van beeldstabilisatie, dan had deze lens zich mogelijk uit de markt geprijsd.
Toch verwacht ik niet dat de doelgroep van deze lens, professionele portret fotografen, hiervan wakker ligt. Mijn ervaring is dat je de pijn van een hoge investering snel vergeet en dat het langdurige plezier van een goede investering veel fijner en langduriger is. Omdat een model nooit helemaal stil staat, zal het gemis aan beeldstabilisatie voor portretfotografen ook minder zwaar wegen. De Nikon AF-S 105mm f/1.4E ED is een objectief waar je opnames maakt, waarmee je je kan onderscheiden. Bij f/4 behaal je de hoogst mogelijke scherpte en verslaat dit objectief op een D810 menige lens op een camera met een 50 megapixel sensor. Maar de meeste indruk zal je maken met opnames gemaakt bij volle opening. Weinig scherptediepte, fantastische bokeh en zeer gelijkmatige scherpte leveren samen beelden op die op op je netvlies blijven hangen.
