De nieuwe AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm f/3.5-4.5E ED is een fisheye objectief waarmee je kan zoomen. Over het algemeen koop je een fisheye objectief om zoveel mogelijk in beeld te kunnen krijgen. Waarom zou je er dan mee zoomen? De reden daarvoor is simpel: omdat je daardoor kan wisselen tussen een beeldvullende en een circulaire fisheye. De AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm is een alles-in-een fisheye die zowel op FX als DX uitstekend presteert.
De Nikon 8-15mm Fisheye is, om J.R.R. Tolkien te parafraseren: “One lens to rule them all.”
Nikon heeft altijd iets bijzonders gehad met fisheyes. In de analoge tijd maakte Nikon er maar liefst drie: een beeldvullende 16mm, een circulaire 8mm en een spectaculaire 6mm met een beeldhoek van 220 graden. Met dat laatste objectief kon je dus zelfs achter je kijken. De nieuwe AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm vervangt vrijwel alle fisheyes die Nikon ooit gemaakt heeft, behalve die 6mm Nikkor. Ook de meer recente autofocus fisheyes als de 16mm f/2.8D voor FX en de 10,5mm f/2.8G voor DX zijn met dit objectief overbodig geworden. De AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm is zowel geschikt voor FX als DX en kan op fullframe camera’s zowel een beeldvullend fisheye beeld geven als een cirkelvormig beeld, net als de oude manuele 8mm Nikkor. De autofocus fisheyes uit de D-serie konden niet scherpstellen op body’s die geen directe aandrijving hadden. De nieuwe kan dat wel.
Bouw en autofocus
De AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm is redelijk compact voor een objectief met zulke bijzondere mogelijkheden. Maar het is uiteraard wel een stuk groter dan de fisheye Nikkors met een vast brandpunt. Met een diameter van 77,5mm en een lengte van 83mm is het ongeveer 12mm dikker en 20mm langer dan bijvoorbeeld de 16mm f/2.8D Fisheye Nikkor. Het gewicht is met 485 gram ook zo’n 195 gram meer dan de 16mm f/2.8D. Daar krijg je wel veel voor terug. Op FX is dit objectief in de 15mm stand een beeldvullende fisheye, net als de 16mm f/2.8. Zoom je naar 8mm dan krijg je met dit objectief een circulair beeld. Soms is dat mooi als speciaal effect. Maar je kan het ook gebruiken voor VR-toepassingen. Het objectief heeft natuurlijk een bolle, naar voren uitstekende frontlens waar je voorzichtig mee om moet gaan. Het beste is om steeds na een opname de lensdop terug te plaatsen. Er wordt wel een zonnekap meegeleverd voor wat extra bescherming, maar die zorgt op FX afhankelijk van de gebruikte zoomstand al gauw voor wat afscherming. De lensdop klikt stevig vast op de zonnekap. Dat maakt het opzetten en afhalen van de lensdop iets omslachtiger, maar verminderd ook de kans op kwijtraken. En dat is bij dit objectief heel prettig. De AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm is voorzien van moderne Nano Crystal coatings en het voorste lenselement heeft een extra fluorine coating. Dat zorgt ervoor dat stof en vuil minder makkelijk blijven plakken en dat je het objectief gemakkelijk kan schoonmaken. De kortste instelafstand is 16 cm. Dat geeft een maximale vergrotingsfactor van 0,34x. Dat is veel beter dan van de Fisheye Nikkors met vast brandpunt. Met deze AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm kan je dus lekker dichtbij komen. Het objectief heeft aan de achterzijde een sleuf voor het gebruik van gelatinefilters. De AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm heeft een variabel diafragma van f/3.5 tot f/4.5. De soortgelijke fisheye zoom van Canon heeft een vast diagrafma van f/4. Zeker bij video zijn zooms met een vast diafragma normaal gesproken fijner in het gebruik, maar bij een fisheye zoom is het niet van belang. Je kiest bij dit objectief vooraf voor een bepaalde zoomstand vanwege het effect. In- of uitzoomen tijdens een opname zal je met dit objectief waarschijnlijk nooit doen. En voor de volledigheid: de AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm beschikt niet over beeldstabilisatie. Maar dat zal niet als een verrassing komen.
Lichtafval, overstraling en vervorming
De optische prestaties van de AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm zijn uitstekend. De scherpte is hoog tot aan de randen van het beeld, zelfs bij gebruik op FX camera’s. In de 8mm stand laten de MTF-curves van Nikon een bijna perfecte lijn zien. En in de 15mm stand is het verval naar de hoeken nog steeds heel klein. De praktijkopnames die we met het objectief hebben gemaakt ondersteunen Nikon’s MTF-curves. Het objectief presteert bij alle zoomstanden voorbeeldig en de scherpte is al bij volle opening hoog. Je hoeft bij de AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm dus niet eerst een paar stops te diafragmeren voor het beste resultaat, wat bij oudere Fisheye Nikkors wel het geval was. Waar je bij supergroothoeken en fisheyes natuurlijk wel mee moet uitkijken is de plaatsing van de zon. Het objectief heeft geen moeite met de zon vol in beeld. De coatings doen dan voorbeeldig hun werk. Er is vrijwel geen flare of hinderlijke schittering. De enige keren dat je in de problemen kan komen is als je de zon net aan de rand van het beeld plaatst. Dan kan er weleens wat paarse overstraling of – in een heel enkel geval- wat flare optreden. Wanneer dat gebeurt is vaak een kleine aanpassing van de compositie voldoende om dit tegen te gaan. Chromatische aberratie is, zeker met de lenscorrecties in de camera aan, in de praktijk vrijwel niet te ontdekken.
beeldkwaliteit
Natuurlijk vertekent de AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm. Dat is nou juist een kenmerk van fisheye objectieven. Als rechte lijnen in beeld gewoon recht zouden blijven, dan is het geen fisheye maar een supergroothoek. Die bolvormige vertekening kan je gebruiken als creatief element, al blijft het een goede zaak om dit soort opvallende kenmerken spaarzaam toe te passen. Een groot voordeel van fisheyes ten opzichte van supergroothoeken is dat objecten aan de rand van het beeld niet uitgerekt worden. Bij een supergroothoek blijven rechte lijnen misschien wel recht, maar een voetbal aan de rand van het beeld gaat er al snel als een enorm ei uitzien. Dat heeft natuurlijk ook gevolgen voor menselijke vormen. Bij een fisheye heb je van dit soort problemen geen last. Vormen houden veel meer hun normale proporties en mensen blijven er ook aan de rand van het beeld heel natuurlijk uitzien. Dat zorgt ervoor dat je dit objectief heel goed kan toepassen in sportfotografie waarbij je veel achtergrond wilt weergeven. Fisheye objectieven zijn om deze reden populair in de skatewereld. Ook voor onderwaterfotografie is dit een uitstekend objectief omdat je dichtbij kan komen, alles in beeld krijgt en omdat je onderwater niets terug ziet van het fisheye effect. Boven water kan je het fisheye effect minimaliseren door een zorgvuldige keus van je onderwerp en door de camera waterpas te houden. Dan blijft de horizon tenminste mooi recht.
Conclusie Test Nikon AF-S FISHEYE 8-15mm @ D810
VOORDELEN
- Hoge beeldkwaliteit
- Goede hoekscherpte
- Stevig gebouwd
- Goede afdichting
- Goede kortste instelafstand
- Fluorine coating op frontelement
- Vervangt alle oudere fisheyes
Nadelen
- Stevige prijs
- Groot
- Flink gewicht
- Onbeschermd frontelement
- Variabel diafragma
De AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm is een alles-in-een fisheye die zowel op FX als DX uitstekend presteert.
De Nikon AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm f/3.5-4.5E ED is een uitstekende fisheye en vermoedelijk de enige en misschien wel de laatste die je ooit nodig hebt. Het is bruikbaar op FX en DX camera’s en biedt verschillende mogelijkheden, allemaal in een objectief. Het is iets minder lichtsterk dan de fisheye objectieven van Nikon met een vast brandpunt, maar biedt bij volle opening wel een hogere beeldkwaliteit. En dat is belangrijker dan een diafragma van f/2.8 met minder scherpe hoeken. Het objectief is degelijk gebouwd, de autofocus is snel en geruisloos en lensfouten zijn vrijwel afwezig, op de enorme tonvormige vertekening na. Maar laat dat bij dit objectief nou juist geen lensfout zijn, maar de reden waarom je de AF-S Fisheye Nikkor 8-15mm koopt.
