Begin januari 2014 kondigde Panasonic de LEICA DG NOCTICRON 42.5mm/F1.2 ASPH. /POWER O.I.S. (H-NS043) aan: een supersnelle (F/1.2!), telelens met vaste brandpuntsafstand, ingebouwde beeldstabilisatie (O.I.S.) en autofocus. Alleen al de extreem hoge lichtsterkte maakt deze lens uniek voor een micro-43 objectief. Bovendien kreeg deze lens van Leica de naam NOCTICRON mee. Dat dit objectief beschikt over AF, maakt dat de Panasonic 42.5 mm Nocticron zijn gelijke niet kent. De vraag is natuurlijk: hoe goed is deze lens optisch? Hoe verhoudt de beeldkwaliteit zich tot de beeldkwaliteit van een lichtsterk objectief op een camera met een volformaat sensor? In maart 2014 kregen we de gelegenheid om dat te testen.

Panasonic LUMIX G LEICA DG NOCTICORON 42.5mm f/1.2 (Model: H-NS043) met Olympus OM-D E-M1 en de Panasonic GH3

klik (2x) op bovenstaande afbeelding voor een grotere versie
Panasonic 42.5mm Nocticron @ f/1.2, 1/125 sec, ISO 125 

Een brandpuntsafstand van 42,5 mm (qua beeldhoek equivalent met 85 mm op een camera met een volformaat sensor) is zeer geliefd voor het maken van portretten. Daarmee onderscheidt de Panasonic 42.5 mm zich in positieve zin van de eveneens zeer goede Olympus 75 mm 1.8, waar je verder van het model komt te staan als je een beeldvullend portret wilt maken.
Een hoge scherpte van het onderwerp in combinatie met een mooie vage achtergrond geeft een portet extra zeggingskracht. Ook in veel andere situaties levert de grote f/1.2 opening opnames waar storende elementen in de achtergrond worden omgezet in “creamy bokeh”. Hierboven zie je een praktijkopname van een taart in een etalage, zonder statief gemaakt bij f/1.2. De oorspronkelijke opname heeft een hoger contrast en daardoor een nog grotere scherpte-indruk. Hier is het contrast juist verlaagd – en zijn de schaduwpartijen bovendien lichter gemaakt – om iets van de mooie achtergrondscherpte te tonen. De hoge scherpte en het contrast bij volle opening zijn echt ongekend en de overgang van scherp naar onscherp is ook mooi gelijkmatig.

Bouw en autofocus

De LEICA DG NOCTICRON 42.5mm/F1.2 ASPH. /POWER O.I.S., draagt niet zo maar het prestigieuze LEICA-logo. De bouw van de Panasonic 42.5 mm is van professioneel; gelijkwaardig aan – en in sommige opzichten zelfs beter dan – professionele objectieven voor een spiegelreflexcamera. Het lenshuis is van metaal en heeft een luxe matzwarte coating. In vergelijking met een lichtsterk objectief voor een spiegelreflexcamera is dit objectief heerlijk licht en compact. Voor een professionele fotograaf die overstapt op een Panasonic GH3 of Olympus OM-D EM1 of Panasonic GH4, zal het een verademing zijn om met zo’n compacte, lichterke combinatie te werken. Aan de andere kant is de Panasonic 42.5 mm het breedste micro-43 objectief dat op de markt is.
De mooie metalen zonnekap (waar vind je die nog, tegenwoordig?), wordt niet op de lens geschroefd, maar wordt vastgezet met een schroefje. De diafragmaring op de lenscilinder geeft de gebruiker directe, intuïtieve controle over de diafragma-instelling. Op de voorkant van het objectief zit een diafragma-ring, waarmee je op Panasonic camera’s het diafragma kan aanpassen. Zeker voor fotografen uit het analoge fotografie tijdperk is dat een groot pluspunt. Deze diafragmaring functioneert alleen in combinatie met een Panasonic camera. Bezitters van een Olympus camera stellen het diafragma gewoon in zoals ze dat altijd gewend zijn.{insertgrid ID = 288}Scherpstellen met autofocus van de Panasonic 42.5 mm is, zowel op de Olympus OM-D E-M1 als de Panasonic GH3 – een genot. Niet alleen overdag, maar juist ook in low-light. Allereerst krijg je een fantastisch helder zoekerbeeld, waarmee je in het donker goed kunt werken zonder last te krijgen van ruis. Waar je met een optische zoeker niet meer (handmatig) kan scherpstellen, omdat het zoekerbeeld te donker wordt, daar laat de Panasonic 42.5 mm je nog lang niet in de steek.
En de autofocus is razendsnel en super nauwkeurig. Waar de nauwkeurigheid van fasedetectie AF en de kans op front- of backfocus afneemt bij lichtsterke objectieven (grotere diafragma’s dan f/2.8) voor spiegelreflexcamera’s, daar zet de Panasonic 42.5mm werkelijk topprestaties neer. Dit wordt getoond op de afbeelding hiernaast, die ik van de Panasonic website heb overgenomen.

Lichtafval

Bij lichtsterke telelenzen op camera’s met een volformaat sensor is het niet ongebruikelijk om 2 of meer stops lichtafval tegen te komen. Pas na meerdere stops diafragmeren is de lichtafval van full frame niet meer zichtbaar. Ook hier onderscheid de Panasonic Nocticron zich in positieve zin.

In de Panasonic 42.5 mm f/1.2 praktijkopnames zijn we geen zichtbare lichtafval tegengekomen, zelfs niet bij volle opening. Zowel de in-camera opgeslagen jpg bestanden als onbewerkte RAW opnames die we met DCRAW converteerden naar TIF, bevestigden dat beeld. Hallelujah!

In andere testen van dit objectief werd bij volle opening meer dan 1 stop lichtafval gevonden bij volle opening, maar ons exemplaar liet, zowel in het testlab als in de praktijkopnames, nooit meer dan 1 stop lichtafval zien.

Panasonic 42.5 mm @ f/1.2

Vervorming

Vervorming is praktisch afwezig. Dat is niet omdat de vervorming door de camera gecorrigeerd is in de jpg bestanden, of bij het inlezen van de RAW bestanden in Lightroom of Photoshop. Ook als je een RAW bestand converteert met DCRAW is de vervorming ongelofelijk laag.

Beeldstabilisatie

De geringe scherptediepte, kenmerkend voor lenzen met groot diafragma, zorgt ervoor dat zelfs de lichtste trilling van de hand al tot onscherpte leidt. Je opnames worden niet echt onscherp, maar je verliest het mooie micro-contrast waarmee dit objectief zich onderscheid van de meeste andere lenzen.
De Panasonic 42.5 mm is gelukkig uitgerust met een optische beeldstabilisatie, POWER O.I.S. (Optical Image Stabilizer), die niet alleen kleine snelle bewegingen compenseert, maar ook grote langzame. Hierdoor kunnen zelfs in situaties met weinig licht, zoals ‘s avonds of binnen, eenvoudig uit de hand superscherpe opnames worden gemaakt.De Panasonic 42.5 mm heeft een afbeeldingsmaatstaf van 0,1: het onderwerp is in het echt 10x groter dan het op de sensor wordt afgebeeld. Dat komt overeen met een afbeeldingsmaatstaf van 0,2 voor een objectief op een camera met een volformaat sensor. Omdat de scherpte van je opnames heel hoog is, kan je met een gerust hart een beetje smokkelen en een deelvergroting maken.

Overstraling

De Nano Surface Coating-technologie van Panasonic is aangepast aan de LEICA DG NOCTICRON 42.5mm/F1.2 ASPH. /POWER O.I.S. Doordat op het lensoppervlak de indexcoating met extra lage refractie en nanostructuur is toegepast, is reflectie is over het volledige visuele lichtbereik (380 – 780 nm) aanzienlijk verminderd. Het resultaat is volgens Panasonic: superscherpe foto’s met aanzienlijk minder ghosts en flare. Toch kan je onder extreme omstandigheden wel te maken krijgen met nevenbeelden. Zelfs als je de grote zonnekap gebruikt. De Panasonic 42.5 mm presteert hier net zo goed als een lichtsterk objectief op een spiegelreflexcamera.

Panasonic 42.5mm Scherpte

De uitroep “Halleluja!”is zeker van toepassing op dit onderdeel. Want in de meetresultaten wordt de hoogste scherpte bereikt bij f/4, maar de verschillen met f/1.2 en f/11 zijn zo klein, dat de meeste fotografen de scherpte ervaren als constant over het hele diafragmabereik, van centrum tot hoek. Bij volle opening is het contrast al heel erg hoog en de resolutie in de hoeken ligt ver boven de 1500 lijnen per beeldhoogte. Dat komen we (vrijwel) nooit tegen bij lichtsterke objectieven, ongeacht het sensorformaat het het aantal megapixels van de testcamera. Absolute topklasse.

De MTF50 is getest door de beeldverhouding van de testcamera op 2:3 te zetten, waardoor de meetresultaten rechtstreeks te vergelijken zijn met de meetresultaten van lenzen op een camera met een APS-C of volformaat sensor. Als je de camera gebruikt in de standaardverhouding 4:3 is het aantal lijnen per beeldhoogte hoger.

Vergelijk je de Panasonic 42.5 mm f/1.2 Nocticron met de scherpte van 85 mm objectieven op een camera met een volformaat sensor op f/2.8 (of een 50 mm objectief op een camera met een APS-C sensor bij f/1.8), dan wint de Panasonic het qua scherpte van de meeste andere objectieven die we tot nu toe hebben getest. Vergelijk je de Panasonic 42.5 mm met de Olympus 75 mm f/1.8 of de Panasonic 35-100mm bij f/5.6, dan zijn de beelden vrijwel niet van elkaar te onderscheiden. Alle drie leveren ze een scherpte die ook een veeleisende professional tevreden zal stellen.

Panasonic 42.5mm + Panasonic GH3, f/5.6. 1/4000, 125 ISO

Tip: Het loont de moeite om te experimenteren met de camera instellingen voor verscherping van jpg bestanden. Panasonic kiest bewust voor een bescheiden mate van verscherping als je bestanden in de camera als jpg bestand opslaat. Het levert natuurlijke beelden met weinig artefacten op, die bij verscherping kunnen ontstaan. Olympus kiest voor meer verscherping. Het is een kwestie van smaak waarnaar je voorkeur uitgaat.
Om testresultaten van alle micro-43 objectieven vergelijkbaar te houden, testen we meestal met een Olympus camera, maar als je de standaard camera instellingen aanpast, verkrijg je dezelfde resultaten met een Panasonic camera. Hierboven zie je twee beelduitsnedes van één opname, die in de camera (Panasonic GH3) tegelijkertijd is opgeslagen als jpg (natuurlijke beeldstijl) en als RAW bestand. De bewerkte RAW opname (links) oogt scherper en toont meer details. Vind je de bewerkte RAW opname mooier, kies dan eens voor de beeldstijl Vivid / levendig.

Chromatische aberratie Panasonic 42.5mm Nocticron

Het lenssysteem omvat veertien elementen in elf groepen en maakt gebruik van twee asferische lenzen, één ED-lens (Extra-low Dispersion) en één UHR-indexlens (Ultra High Refractive). De asferische lenzen onderdrukken sferische aberratie en vervorming. De ED-lens zorgt voor een scherp, hoog contrast zonder kleurdoorloop (bleeding) naar de hoeken. De UHR-lens, die de kleine afmetingen van de lenseenheid mogelijk maakt, biedt hoge optische prestaties, voor beelden met helder contrast van het midden tot de rand.BokehWat erg mooi is aan de diafragmabladen van de Panasonic 42.5 mm, is dat de bokeh mooi rond blijft als je diafragmeert. Een lichtbron op de achtergrond wordt bij f/4 door andere objectieven als een hoekig diafragma afgebeeld, de bokeh van de Panasonic 42.5 mm Nocticron blijft mooi rond.Het ingebouwde superieure focussysteem zorgt voor een uitstekende resolutie en een fantastisch contrast, van close-up tot oneindige focus. Dankzij de ingebouwde, nieuw ontwikkelde stappenmotor verloopt het scherpstellen tijdens foto- en video-opnames soepel en stil. Met name de AF-prestaties zijn superieur aan die van AF met faseverschil bij gebruik van een snelle lens met een lage F-waarde. In combinatie met een LUMIX G-camera profiteren gebruikers van een snel en uiterst precies Contrast AF-systeem.

Conclusie Panasonic 42.5mm Nocticron test met Olympus OM-D EM1

Voordelen

• Onvoorstelbaar hoge beeldkwaliteit op alle fronten en bij alle diafragma’s
• Mooie bokeh
• Extreem hoge lichtsterkte
• Razendsnelle en supernauwkeurige AF
• Fantastische bouwkwaliteit

Nadelen

• De adviesprijs komt overeen met de beeldkwaliteit
• Enigszins gevoelig voor overstraling

We begonnen met de vraag hoe goed de beeldkwaliteit zou zijn van het duurste micro-43 objectief dat nu op de markt is. Daarover kan ik kort zijn: het is ook het beste micro-43 objectief dat we hebben getest. Halleluja!

Autofocus is razendsnel en super nauwkeurig. Waar de nauwkeurigheid van fasedetectie AF en de kans op front- of backfocus afneemt bij lichtsterke objectieven (grotere diafragma’s dan f/2.8) voor spiegelreflexcamera’s, daar zet de Panasonic 42.5mm werkelijk topprestaties neer. Ook de beeldkwaliteit is op alle onderdelen extreem hoog. En de bokeh is vergelijkbaar met opnames gemaakt met een camera met een volformaat sensor. Alleen de Olympus 75 mm f/1.8 biedt van de micro-43 objectieven een soortgelijke beeldwaliteit, maar die is met zijn langere brandpuntsafstand minder universeel inzetbaar. Wat opvalt in vergelijking met lichtsterke objectieven op spiegelreflexcamera’s, is niet alleen dat de AF nauwkeuriger is, maar ook dat de hoge scherpte en het hoge contrast die de Panasonic 42.5 mm bij volle opening laat zien. Vergelijk je een opname van de Panasonic 42.5 mm gemaakt bij f/1.2 met een opname met een 85 mm gemaakt bij f/2.8 op een spiegelreflexcamera met een volformaat sensor, dan zal het mij niet verbazen dat de meeste fotografen voor de Panasonic zullen kiezen.
Qua brandpuntsafstand ondervindt de Panasonic Nocticron 42.5 mm concurrentie van de goedkopere Olympus 45 mm f/1.8 en de veelzijdiger Panasonic 35-100mm f/2.8. Dat zijn hele goede objectieven met een zeer aantrekkelijke prijs/kwaliteitsverhouding. Maar qua lichtsterkte (de Panasonic 42.5 mm vangt twee tot vier keer zo veel licht) en bouwkwaliteit behoort de Nocticron echt tot een andere klasse. En daar betaal je voor.
Want met 1.499 euro is de Panasonic 42.5 mm Nocticron de duurste lens voor micro-43 camera’s en daarmee ligt dit objectief niet binnen het bereik van iedereen. Verder is dit een objectief met louter voordelen. De bouw- en beeldkwaliteit zijn zo uitzonderlijk goed, dat dit objectief in mijn ogen zeker niet te duur is. Sterker nog: de Panasonic 42.5mm Nocticron is iedere euro die er voor gevraagd wordt, meer dan waard.