Test Panasonic GH4: professionele camera met Ultra HD video

de je een video maken in bioscoopkwaliteit, dan had je tot voor kort een professioneel budget nodig voor een Canon 1D C, Canon C500 of een Blackmagic Production Camera 4K. Tot voor kort. Want in januari 2014 werd de Panasonic GH4 aangekondigd, die nu leverbaar is. Met een adviesprijs van 1.500 euro brengt de Panasonic GH4 nu 4K of “Ultra-HD” met een twee keer zo hoge resolutie (4 keer zo veel pixels) als full-HD, binnen het bereik van velen.
Wat misschien ondergesneeuwd dreigt te raken met alle ophef over 4K en de unieke videokwaliteit van de Panasonic GH4, is dat dit een compacte, veelzijdige spiegelloze systeemcamera is: professionele bouwkwaliteit, beeldkwaliteit èn gebruiksgemak.Panasonic GH4 + Panasonic 35-100 mm f/2.8 @ 100mm, f/4, 200 ISO, 1/1000 sec

Panasonic GH, G, GF, GM of GX?

Alle Panasonic G camera’s bieden een hoge video-kwaliteit. De meeste mogelijkheden voor video heb je echter met de high-end camera’s van de Panasonic GH serie, met de H van hybride. De Panasonic Lumix GH4 is een spiegelloze systeemcamera, of DSLM (Digital Single Lens Mirrorless), zoals Panasonic dat noemt. Bij de introductie van dit camerasegment, werd in ontwerp en uitvoering de nadruk gelegd op de compactheid van de camerabehuizing. Anno 2014 is er voor starters en amateurs nog steeds een categorie systeemcamera’s (“Stylish compact”: Panasonic GF en “Premium Compact”: Panasonic GM1), die de grootte en het gewicht van een compactcamera benaderen. Maar ten behoeve van balans met grotere lenzen én een betere ergonomie, is er voor de gevorderde en professionele fotograaf een groep systeemcamera’s in opkomst, die in ontwerp en bediening vergelijkbaar zijn met óf de aloude meetzoekermodellen (“Premium Compact”: Panasonic GX7) óf de beproefde spiegelreflexcamera’s (“All-round”: Panasonic G, “High End Hybride”: Panasonic GH).{insertgrid ID = 336}

Sprekend een spiegelreflex, prettiger grip en minder gewicht

Met de GH4 bewijst Panasonic dat een compacte en lichte camera toch heel goed in de hand ligt: ook voor wie een spiegelreflexcamera gewend is.

De Panasonic GH4 valt in die laatste groep en is op het eerste gezicht nauwelijks te onderscheiden van een spiegelreflexcamera, zoals een Canon EOS 700D. Hoogte, breedte en gewicht zijn nagenoeg identiek.
Kijk je beter, dan zie je dat een spiegelloze camera een minder hoge zoeker heeft en vooral dat ze door het ontbreken van een spiegel minder diep is. Ook zit de lensvatting een centimeter dichter bij de sensor dan bij een DSLR. Die kleinere diepte heeft twee voordelen. Ten eerste is de grip net even prettiger – en vooral steviger – dan bij een DSLR. Je hebt een diepe grip voor de vingers en je kunt je hand redelijk ver dichtknijpen. Als je met de GH4 in de hand zonder halsriem rondloopt, heb je geen moment het idee dat de camera je kan ontglippen. Dat heeft ook te maken met het tweede voordeel en dat is dat de lenzen op een spiegelloze camera een kleinere beeldcirkel hebben en dus compacter en lichter, zijn. Vooral bij spiegelloze modellen met de relatief kleine microFourThird sensor (18×13,5mm), zoals de Panasonic GH4, zijn objectieven kleiner dan voor camera’s met een APS-C (24x16mm) of volbeeld (36x24mm) sensor. Als je het gewicht van de drie sensorsystemen vergelijkt met objectieven van gelijke lichtsterkte, dan is de GH4 aanzienlijk lichter en dat merk je aan het eind van een lange dag fotograferen:

• Panasonic GH4 met Leica 42,5mm 1.2: 980 gram
• Canon EOS 70D met EF 50mm 1.2L: 1350 gram
• Canon EOS 5D mark III met EF 85mm 1.2L II: 1950 gram

Panasonic GH4 + Panasonic 35-100 mm f/2.8 @ 100mm, f/2.8, 250 ISO, 1/2500 sec

Vormgeving

Op de relatief kleine behuizing heeft Panasonic veel knopjes geplaatst. De lay-out van de knoppen is zodanig dat ze niet abusievelijk ingedrukt worden, maar sommige knopjes zouden net even anders geplaatst of uitgevoerd kunnen zijn. Zo zit de knop voor de Belichtingscompensatie iets te dicht op de ontspanknop. Ook krijg je van de meeste knopjes niet een voldoende feedback of ze ingedrukt zijn of niet. De DISP-knop is hiervan het duidelijkste voorbeeld. Je moet dus soms kijken of je vinger op de juiste plaats zit. Dat gaat ten koste van aandacht voor het onderwerp. Omdat de ergonomie van de GH4 erg goed is en bovendien vijf knopjes te personaliseren zijn, zijn alle instellingen altijd dicht bij de hand.

Het is voor sommigen misschien even wennen om veel knoppen en instellingen tot je beschikking te hebben, maar de leercurve is kort. Voor specifieke combinaties van instellingen kunnen drie sets geregistreerd worden, die geactiveerd worden met de programmakeuzeknop. Zo stap je snel over van een macro-onderwerp in RAW met zelfontspanner naar JPEG en motordrive voor actiefotografie.

Koppel de volledige stille elektronische sluiter aan het gemak van een kantelbaar en draaibaar beeldscherm, dan maak je  bij ceremonies, concerten en reportages foto’s die met andere systemen onmogelijk zijn.

De menu’s van de Panasonic GH4 zijn overzichtelijk onderverdeeld, maar het aantal submenu’s loopt soms op tot negen en moet toch even gezocht worden naar een bepaalde optie. Het navigeren door de menustructuur is dankzij het touchscreen heel prettig en snel. Pas op dat je tijdens het fotograferen via het aanraakscherm niet ongewild een optie of scherpstelpunt activeert.
Van professionele spiegelreflexcamera’s wordt beweerd dat ze geen draaibaar en kantelbaar LCD scherm hebben, omdat het moeilijk is om die stof- en spatwaterdicht te maken. Panasonic bewijst met de GH4 (en de GH3) dat het mogelijk is. Samen met de materiaalkeuze en de afdichtingen aan klepjes en knopjes is deze camera uitermate geschikt voor professioneel werk, waarbij het kantel- en draaibare lcd-scherm met hoge resolutie en aanraakfunctionaliteit eenvoudig creatieve standpunten tijdens foto en video mogelijk maakt. De ambities van Panasonic in de richting van professionele fotografen blijkt ook uit de gegaranderde levensduur van de sluiter: met minimaal 200.000 opnames is dat twee keer zo lang als de sluiter van de GH3, en ook meer als de gegerandeerde levensduur van de sluiter van menige spiegelreflexcamera.

Wij hebben er tijdens de testperiode voor gekozen om de status van de camera op het lcd-scherm te tonen en het LCD scherm niet te gebruiken als zoeker, zodat je een soortgelijke foto-ervaring krijgt als bij een spiegelreflexcamera. Je haalt dan minder vaak de camera van je oog (zelfs niet voor terugkijken), zodat je alerter reageert, beter kadert en sneller scherpstelt. Tevens sta je stabieler, waardoor de kans op bewegingsonscherpte aanzienlijk kleiner is. Dat scheelt ongeveer twee stops met het kaderen via het lcd-scherm met gebogen arm.

Beeldscherm en zoeker

High end (voornamelijk professionele) spiegelreflexcamera’s hebben een LCD scherm op de bovenzijde. Voor sommige professionele fotografen zal het ontbreken van een statusscherm bovenop de camera een gemis zijn. Je moet altijd het lcd-scherm achter op de camera of de zoeker gebruiken om de actuele instellingen van de camera te zien.
Kies je voor het grootste beeld in de elektronische zoeker, dan worden gegevens (sluitertijd, ISO, etc) over het zoekerbeeld getoond. Je kan ook voor een kleiner zoekerbeeld kiezen, waarbij de gegevens buiten het zoekerbeeld worden getoond.
De elektronische zoeker (EVF) is van hoge kwaliteit en het zoekerbeeld net zo groot als van een professionele spiegelreflexcamera. Resolutie en verversing zorgen ervoor dat je het onderwerp scherp en real-time beleeft.

Indien een EVF uitgevoerd is zoals bij de Panasonic GH4, dan is dit – samen met de volledig stille werking door een elektronische sluiter en compactere lenzen – het grote pluspunt van een spiegelloos systeem.

Ook in schemerige omstandigheden blijf je het onderwerp goed zien zonder veel ruis. Ook merk je geen vertraging bij beweging van het zoekerbeeld. We zien wel flikkering als je kunstlicht van 50Hz in het kader krijgt. Dit is echter niet storend. In principe schakelt de camera automatisch tussen EVF en LCD, wat geregeld wordt door de EVF-sensor. Staat deze echter op een hoge gevoeligheid, dan kan het lcd-scherm onverwacht zwart worden als met de vingers het aanraakscherm wordt bediend. Door de gevoeligheid lager te zetten kan dit worden voorkomen. In de EVF wordt veel informatie weergegeven en je ziet direct belichting, scherptediepte en witbalans. Overbelichting wordt gevisualiseerd door een zogeheten ‘Zebra’-patroon. Bij handmatig scherpstellen wordt het focuspunt uitvergroot, waarbij dankzij Focus peaking het scherptegebied wordt getoond.

AF

Sublieme lenskwaliteit bij f/1.2: Panasonic GH4 + Panasonic 42.5 mm f/1.2 Nocticron @ f/1.2, 200 ISO, 1/6400 sec

De camera laat zelden op zich wachten. Integendeel. Aanzetten, scherpstellen en continue opnamen overtreffen in veel gevallen die van een DSLR.

De nauwkeurigheid van de autofocus is hoog, maar de Panasonic GH4 heeft wel moeite om op korte afstand een klein voorwerp op de voorgrond te onderscheiden van een achtergrond met veel detail. De camera wil dan steeds de achtergrond pakken, hoewel een scherpstelpunt op de voorgrond gekozen is. Voor wat betreft de responsiviteit en snelheid is er aan niets te merken dat je bij de GH4 te maken hebt met een spiegelloos systeem. Een ‘motordrive’ van 12 beelden per seconde met een volle resolutie van 16 Mp is alleen te vinden op professionele (zware en dure) reflexcamera’s. Omdat het AF-systeem sterk verbeterd is ten opzichte van zijn voorgangers, kan de GH4 ook heel goed bewegende voorwerpen volgen en is ze dus ook meer geschikt voor sport- en actiefotografie. Lees hierover ons eerdere artikel over de continu AF van de Panasonic GH4. Het is nog geen D4s van Nikon of EOS 1D X van Canon, maar het komt in de buurt.

Contrast AF met DFD technology voor snelle C-AF

De continu-AF van de Panasonic GH4 maakt bij bewegende onderwerpen gebruik van het bokeh karakter van Panasonic objectieven, dat is opgeslagen in de camera. Op basis daarvan berekent de Panasonic GH4 uit twee beelden (ver en dichtbij scherpgesteld) op welke afstand het onderwerp zich ongeveer bevindt en stelt razendsnel scherp. Dit wordt DFD (“Depth from defocus”) genoemd.

Een kritische test voor de C- AF bij het volgen van een onderwerp, is als er iets anders in beeld komt. Wat gebeurt er? Springt de AF over op het andere onderwerp? Vindt de AF het oorspronkelijke onderwerp (snel genoeg) terug?
De GIF animatie hiernaast laat testopnames zien, die we maakten met C-AF bij 12 beelden per seconde. Het is geen video, maar het zijn 24 foto’s. Analyse van de afzonderlijke beelden laat zien dat in een tussenliggende serie van 4 opnames, de Panasonic GH4 in de eerste opname scherp is op de auto (linkerbeeld in onderstaande filmstrip), de twee tussenliggende opnames scherpstelt op de passerende brommer (middenste beeld) en vervolgens de auto weer scherp in beeld brengt (derde beeld in onderstaande filmstrip).
De Panasonic GH4 continu-AF is wat ons betreft met vlag en wimpel geslaagd. Kijk ook eens naar deze test van de Panasonic GH4 AF test met een rennende hond.

Resolutie en beeldkwaliteit

Ook op het punt van beeldkwaliteit presteert de Panasonic GH4 erg goed. Om onze resolutiemeting van de micro-43 camera’s (met een beeldverhouding van 4:3) te kunnen vergelijken met de resolutie van spiegelreflexcamera’s (beeldverhouding 3:2), hebben we de Panasonic GH4 op een beeldverhouding van 3:2 gezet. De gemeten resolutie bij een 4:3 beeldverhouding ligt ongeveer 10% hoger, dan de waarde die wij gebruiken voor de berekening van de score voor resolutie.
Ondanks de relatief kleine sensor (microFourThird) en de gematigde resolutie (16 Mp) registreert de camera veel detail en is de hoeveelheid ruis bij hogere ISO’s minder dan bij veel APS-C camera’s.De Panasonic GH4 heeft een andere sensor dan de Panasonic GH3. Het ontwerp van een nieuwe sensor was noodzakelijk, omdat de data-overdracht van 4K zware eisen aan de sensor stelt en veel hitte produceert in de sensor. Qua resolutie zijn de Panasonic GH3, Olympus OM-D E-M1 en de Panasonic GH4 aan elkaar gewaagd. De meeste winst van de nieuwe sensor ten opzichte van de GH3 is de uitleessnelheid van de sensor, waardoor het bijvoorbeeld mogelijk is om met de Panasonic GH4 veel meer beelden per seconde te maken.

Dynamisch bereik

Normaal gesproken analyseren we het dynamisch bereik van RAW bestanden, die in Lightroom zijn omgezet in een tif bestand. Omdat tijdens de test de RAW files van de Panasonic GH4 nog niet ingelezen konden worden in Photoshop of Lightroom, hebben we het meegeleverde SilkyPix gebruikt voor de omzetting van RAW bestanden. Uit onze Imatest metingen blijkt dat het  totale dynamisch bereik van de Panasonic GH4 (10.8 stops bij 100 ISO) gelijkwaardig is aan dat van de Olympus OM-D E-M1 (10.6 stops bij 100 ISO), beter dan het dynamisch bereik van de Canon 70D (9.8 stops bij 100 ISO) en lager dan het totale dynamische bereik van de Nikon D7100 (12.3 stops bij 100 ISO). Ook bij hogere ISO waarden is een dynamisch bereik van 6.4 stops indrukwekkend. Dat is exact gelijk aan ons meetresultaat voor het dynamisch bereik van de Canon 70D, die een grotere APS-C sensor heeft.
Het dynamisch bereik van jpg bestanden is afhankelijk van de camera-instellingen die je kiest bij het opslaan van het jpg bestand in de camera. De jpg bestanden die we hebben gebruikt voor het meten van het dynamisch bereik van de Panasonic GH4, zijn opgenomen in de stand: Intelligente Dynamiek: Auto. Het totale dynamische bereik van de Panasonic GH4 jpg bestanden komt overeen met het totale dynamische bereik van de Panasonic GH3.

Kleurweergave

De kleurweergave van de Panasonic GH4 is erg goed. Meet je de kleurweergave van moderne camera’s bij daglicht onder studio-omstandigheden, dan liggen alle resultaten heeld dicht bij elkaar. Onder afwijkende lichtomstandigheden (kunstlicht, gemengd licht, schaduw) zijn de verschillen groter. Uit onze Imatest resultaten blijkt dat de automatische witbalans van de Panasonic GH4 het erg goed deed bij kunstlicht. Tijdens de praktijktest zagen we soms een wisselende keuzes van de automatische witbalans bij gelijkblijvende lichtomstandigheden. De AWB-sensor laat zich gemakkelijk ‘misleiden’ door een kleine verandering van kleur van het onderwerp in hetzelfde licht. In RAW is dat geen probleem, maar bij JPEG wel een punt van aandacht.
kleurweergave bij daglicht
kleurweergave bij kunstlicht

Ruis

Ook hier zet de Panasonic GH4 goede resultaten neer, zeker met de jpg bestanden. Qua ruis komen de resultaten van de Panasonic GH4 ongeveer overeen met de Olympus OMD EM1 en de Panasonic GH3. Je kan met een gerust hart fotograferen met ISO instellingen tot 3200, voor wat de ruis betreft. Bij de hoogste ISO instelling (25.600) gaat de ruisonderdrukking ten koste van de resolutie, maar dat zie je bij veel meer camera’s.

Beeldstijlen, filters, WiFi en NFC, maar geen GPS.

Voor alle mogelijkheden en functionaliteit van de GH4 verwijzen we graag naar de spec-lijst van Panasonic, want deze camera is een echte ‘duizendpoot’ met diverse unieke functies, waaronder veel met betrekking tot professionele video-opnamen. We noemen hier een aantal opties, die voor de fototgraaf interessant zouden kunnen zijn: iHDR- en HDR montage (alleen JPEG), Meervoudige belichting (ook RAW), Timelapse en Stop Motion, Wifi met NFC en Image app, 40 fps (S-JPEG: 2336 x 1752 px), Touch Exposure, Touch Shutter, EVF-preview DOF en beweging, Eigen tonecurves en interne RAW-conversie. Alleen GPS ontbreekt, maar daarvoor biedt Panasonic de mogelijkheid om te synchroniseren met GPS data van je mobiele telefoon. Het is iets bewerkelijker, maar werkt goed. De Panasonic GH4 is op afstand te bedienen via een gratis app:

Micro-43 of full frame; Bokeh of scherptediepte?

Een aspect wat niet zozeer te maken heeft met beeldkwaliteit of de prestaties van de sensor, is de scherptediepte van opnamen met het microFourThird-systeem. Die is bij gelijke voorwerpsafstand, brandpuntsafstand en diafragma twee keer zo groot als bij een volbeeldcamera, zoals de Canon EOS 6D of de Nikon D610. Dat heeft voor- en nadelen. Heb je veel scherptediepte nodig (product, macro, landschap, architectuur, reportage), dan krijg je bij de GH4 met bijvoorbeeld f/8 dezelfde scherptediepte als bij f/16 op een volbeeldcamera. Dus je kunt kortere sluitertijden gebruiken (minder snel statief nodig) of lagere ISO’s toepassen (minder ruis).
Wil je echter het onderwerp extreem losmaken van de achtergrond (portret, natuur), dan zul je bij een mFT-systeem heel lichtsterke lenzen moeten gebruiken (f/1.4), terwijl je met een volbeeldcamera dezelfde achtergrondonscherpte al krijgt bij f/2.8, die dus met een f/1.4 nog verder kan worden ‘ontscherpt’.

Video

De Panasonic GH4 beschikt over alle gangbare aansluitmogelijkheden voor video. Ook voor koptelefoon en microfoon, hoewel de laatste aansluiting wat onhandig geplaatst is. Echte videografen zullen echter de speciaal ontwikkelde videobox onder de camera schroeven, waarmee een uitgebreide set van professionele video-aansluitingen beschikbaar komt. Zoals gezegd, richten we ons in deze test voornamelik op de fotografische kwaliteiten van de Panasonic GH4. Mogelijk dat we later nog een keer uitgebreider op video ingaan. Het is mogelijk om 4K video rechtstreeks in de camera op te slaan, maar dan heb je wel een snellere UHS-3 SD kaart nodig. Bij 4K worden er extreem zware eisen gesteld aan de data-opslag. Het opslaan van 4K opnames in de allerhoogste kwaliteit kost zo veel stroom, dat de batterij te snel leeg is. Ook wordt de camera te warm. Voor professionele videografen heeft Panasonic daarom een extra module uitgebracht, waarmee video opnames van een nog hogere kwaliteit opgeslagen kunnen worden. Op deze extra module heb je ook extra mogelijkheden, zoals geluidsregelaars voor het aanpassen van het geluid tijdens de opname. De adviesprijs van deze module is hoger dan de adviesprijs van de camera. Voor een video professional is dat nog steeds spotgoedkoop, voor een ambitieuze amateur wordt het even sparen.{insertgrid=117}{insertgrid=118}

Conclusie Panasonic GH4 test

Vergelijk de Panasonic GH4 met een andere camera:

Of bekijk ons overzicht van alle geteste camera’s, inclusief testresultaten voor RAW en jpg bestanden.

{insertgrid=270}

{loadmodule wrapper,Cameravergelijker rechts}

Voordelen

• Zeer snelle single AF met 20 (RAW + jpg in volledige resolutie) tot 40 bps (lagere resolutie jpg)
• Zeer snel: continu AF: 12 bps (mechanische sluiter: RAW + jpg) tot 20 bps (electronische sluiter: RAW + jpg)
• Snelste sluitertijd van 1/8000 en 100 ISO uitbreiding voor micro-43 bokeh liefhebbers
• Zeer hoge beeldkwaliteit van video èn foto’s
• Ultra HD (“4K”) video: ook ideaal voor fotografen: schiet geruisloos 30 bps (8 megapixel)
• Speciale module voor high end video
• Uniek: 4K mogelijk zonder externe recorder

Nadelen

• Geen ingebouwde GPS
• Aanschaf UHS 3 SD kaart voor 4K video noodzakelijk

De Panasonic GH4 is qua gebruiksgemak, bouwkwaliteit en beeldkwaliteit een professionele camera voor video en foto. Gezien de snelheid van de contrast AF, ook bij actie en sport. Een paar jaar geleden werd dit voor onmogelijk geacht. Dat is een topprestatie van Panasonic.

Panasonic maakt veel van de hooggespannen verwachtingen waar met de GH4. Al is geen enkele camera perfect, de Panasonic GH4 is een grote stap in de goede richting. Tijdens een bruidsreportage of een lange fotowandeling in de natuur ben je met de Panasonic GH4 duidelijk lichter bepakt dan met een vergelijkbaar DSLR-systeem, zonder dat je concessies hoeft te doen aan beeldkwaliteit of gebruiksgemak. Met deze compacte spiegelloze systeemcamera blijven eventuele lichamelijke klachten veroorzaakt door het gewicht van camera en lenzen, achterwege. Bovendien heb je met de Lumix GH4 een prachtige videocamera in de hand, waarmee – met behulp van de gebruikelijke accessoires – professionele films opgenomen kunnen worden, zelfs in 4K. Het is mogelijk om 4K video rechtstreeks in de camera op te slaan, maar dan heb je wel een snellere UHS-3 SD kaart nodig. En die zijn nog maar mondjesmaat leverbaar. Doe je weinig aan video en actiefotografie, dan zijn de Panasonic GX7 of de Panasonic GH3 goedkopere en kwalitatief gelijkwaardige alternatieven.
Houd je van actie of video, heb je veel scherptediepte nodig in combinatie met hoge beeldkwaliteit, dan kun je wat ons betreft niet om deze alleskunner heen. Gebruik je daarbij lichtsterke lenzen, zoals de LEICA DG NOCTICRON 42.5mm/F1.2 ASPH. /POWER O.I.S., dan wordt fotografie (en video) heel erg mooi – de bokeh incluis- en veelzijdig.