Videobeest: Panasonic Lumix GH5S

De GH-serie van Panasonic laat zien hoe je een uitstekende hybride camera bouwt. Allereerst is die natuurlijk spiegelloos, zodat je de zoeker zowel voor fotografie als video kan gebruiken. Daarnaast beschikt een goede hybride camera over beeldstabilisatie en een goede autofocus die voor fotografie en video geschikt is en over een sensor waarmee je prachtige foto’s kan maken en scherpe video kan schieten. En om het af te maken voorzie je de camera niet alleen van een goede interface voor fotografie, maar ook van geavanceerde videomogelijkheden zoals log-profielen, focuspeaking, zebra’s en als kers op de taart wave-form weergave. Dat is precies wat de 5e generatie van de GH serie allemaal heeft. En meer. De concurrentie heeft echter ook niet stil gezeten en het is vooral Sony geweest die met de A7 serie Panasonic het vuur aan de schenen heeft gelegd. Op het gebied van specificaties en mogelijkheden is de GH5 nog steeds onovertroffen, maar de grotere sensor van de Sony’s zorgde er wel voor dat de GH5 bij weinig licht toch wat achterbleef op de Sony A7-camera’s. Het antwoord van Panasonic is de GH5S. Een camera met een sensor die iets groter is dan het Micro Four Thirds formaat zodat je bij iedere opnameverhouding, 4:3 tot 16:9, de maximale oppervlakte kan benutten. Verder is het aantal pixels verlaagd. Hierdoor kon de grootte van de pixels toenemen waardoor ze per stuk meer licht kunnen opvangen. Dit moet de beeldkwaliteit bij weinig licht ten goede komen.

Panasonic GH5S versus GH5

De Panasonic GH5S komt naast de GH5 en is een model dat vooral gericht is op filmmakers. Dat zie je duidelijk wanneer je de verschillen naast elkaar legt. De sensor beschikt effectief over 10,2 megapixel. Dat is veel minder dan de ruim 20 die de GH5 heeft. Maar het is precies het juiste aantal om te filmen in 4K zonder dat je iets hoeft te berekenen aan de pixels. Iedere pixel in de opname is dan ook precies een pixel in de output. 

De GH5S heeft geen beeldstabilisatie. Volgens Panasonic omdat dit beter is voor de doelgroep, filmers dus. Die gebruiken vaker een statief of andere stabilisatiesystemen. Breedbeeld video in het DCI formaat is ook beschikbaar in 60 (59,94), 30 (29,97) en 25 beelden per seconde waar de GH5 alleen beschikt over 24 beelden per seconde. De GH5S heeft Vlog-L al standaard, waar dat voor de GH5 een upgrade optie is en er is een Timecode in/out mogelijkheid. Voor fotografen is interessant dat raws nu in 14 bit geschoten kunnen worden en dat er je foto’s kan schieten in bijvoorbeeld Vlog-L zodat je ze later gemakkelijk in een film in kan voegen.

Beeldstabilisatie?

Een opmerkelijk verschil tussen de Panasonic GH5s en de Panasonic GH5, is het ontbreken van in-camera beeldstabilisatie bij de GH5s. Dit heeft mogelijk met de eigenschappen van de nieuwe sensor van de GH5s te maken. De grotere sensor en bijbehorende sluiter nemen meer ruimte in, terwijl de body niet is meegegroeid. Mogelijk was er geen ruimte voor stabilisatie of vond Panasonic de kosten voor het ontwikkelen van een groter stabilisatiesysteem voor dit ene model te hoog. Panasonci zelf legt liever de nadruk op het feit dat het ontbreken van stabilisatie beter past bij de doelgroep: De GH5s is meer nog dan de GH5 gericht op professionele filmers, die vaker een statief, gimbal of drone gebruiken. En dan is het ontbreken van stabilisatie geen probleem of – in het geval van een gimbal – zelfs een voordeel. Op een gimbal zet je namelijk de stabilisatie uit om te voorkomen dat het ene systeem het andere beïnvloed. 

Maar ook met de stabilisatie uit, is er volgens Panasonic toch de kans dat de sensor iets kan bewegen. En dat kan nadelig zijn voor een perfecte video-opname. Wie de camera hoofdzakelijk koopt voor fotografie, zal echter beter af zijn met de gewone GH5, alleen al door het ontbreken van de beeldstabilisatie.

Panasonic GH5S versus Sony A7S II en A7R III

De enige andere camera’s die (bijna) net zoveel videomogelijkheden bieden als de GH5/GH5S zijn de Sony A7 modellen. De A7R III is een uitstekende hybride camera waarmee je goed kan filmen in zowel 4K als full HD, maar die dankzij zijn 42 megapixel sensor een veel hogere beeldkwaliteit kan leveren als het om fotografie gaat. Op videogebied mist de Sony de geavanceerde mogelijkheden van de Panasonic en de mogelijkheid om intern in 10 bit 4:2:2 te filmen. Daar staat tegenover dat de autofocus weer net een fractie beter is in het volgen van met name gezichten en ogen dan bij Panasonic. De Sony A7R III is wel een stuk duurder dan de GH5S. Het ligt meer voor de hand om de GH5S te vergelijken met de A7S II van Sony. De A7S II komt qua prijs meer in de buurt van de GH5S en heeft ook minder pixels dan zijn stalgenoten, net als de GH5S. De Sony A7S II heeft namelijk maar 12 megapixel. Die zitten dan wel op een sensor die ongeveer 3,5 keer zo groot is als die van de GH5S. Ga je bij heel weinig licht fotograferen met beide camera’s dan verslaat de Sony de Panasonic met gemak. Bij filmen ligt dat een beetje anders omdat de Sony enkel in 8 bit kan filmen en alleen over 4:2:2 beschikt als je het signaal via HDMI uitstuurt naar een externe recorder. Ook is de bitrate bij de Panasonic veel hoger. Afhankelijk van de hoeveelheid details in het onderwerp kan dat in het voordeel van de Panasonic werken. Hoe gedetailleerder het onderwerp is en hoe meer er beweegt in beeld, hoe moeilijker de Sony het krijgt om alles bij weinig licht nog perfect weer te geven. In die omstandigheden is het verschil tussen beide camera’s veel minder groot. Je kan het ook nog op een andere manier bekijken. De GH5S heeft bij hetzelfde diafragma twee keer zoveel scherptediepte. Als je maar weinig scherptediepte wilt, dan kan je de extra gevoeligheid van de A7S II volledig uitbuiten. Maar wil je wat meer scherptediepte, dan zal je de Sony vanwege zijn grotere sensor twee stops extra moeten diafragmeren. Met andere woorden, als je met de GH5S je onderwerp op f/2.8 goed in beeld krijgt, dan heb je op de Sony f/5.6 nodig. En bij dezelfde sluitertijd, je bent immers aan het filmen, betekent dat dat je ook twee stops omhoog moet in de ISO-waardes voor dezelfde belichting. En dan lever je alle kwaliteitsvoordelen van de grotere sensor in, met rente.

Bouw

De Panasonic GH5S is zoals de naam al zegt een GH5 met iets extra’s. De body is dus ook vrijwel geheel identiek aan die van de GH5, die we al eerder hebben getest (link). Gelukkig kan je ze gemakkelijk uit elkaar houden doordat de draaiknop links van de zoeker op de GH5S is voorzien van een rode ring. Het is body met fijne afmetingen. Een stuk groter dan de meeste Micro Four Thirds camera’s en ook groter dan je zou verwachten als je enkel kijkt naar de afmeting van de sensor. Hij is weer een stuk kleiner dan een full frame spiegelreflex. Voor veel gebruikers zal hij precies goed zijn. De body is stevig en weersbestendig. De elektronische zoeker is groot, helder en gedetailleerd. Het scherm is draai- en kantelbaar en aanraakgevoelig. Dat scherm is een van de zaken die Panasonic heel goed voor elkaar heeft. Zowel het selecteren van de scherpstelpunten als het bladeren door de menu’s of het bekijken van gemaakte opnames gaat snel en simpel via het scherm. De camera heeft ook een joystick voor het selecteren van het juiste scherpstelpunt. In de praktijk werkt het scherm echter prettiger.

Multi-aspect sensor

De multi-aspect sensor is geen hele nieuwe ontwikkeling voor Panasonic. De GH1 en GH2 hadden namelijk ook zo’n bijzondere sensor. Het idee erachter is even simpel als briljant: maak de sensor iets groter zodat je bij iedere beeldverhouding het juiste gedeelte kan gebruiken en je altijd ongeveer evenveel pixels hebt. Bij een normale sensor heb je het maximale aantal pixels bij een beeldverhouding. Bij de meeste systemen is dat wanneer je in 3:2 fotografeert. Wil je iets vierkanter of juist langwerpiger, dan bereik je dat door het beeld te croppen en dus pixels weg te gooien. Daar heb je bij een multi-aspectsensensor geen last van. Het betekent wel dat de sensor en ook de sluiter iets meer ruimte in de body nodig hebben. Ook zijn de kosten voor een grotere sensor uiteraard iets hoger, maar heel veel zal dat tegenwoordig niet meer zijn. Van een multi-aspect sensor gebruik je altijd maar een gedeelte van de totale sensor. Dit gedeelte wordt begrensd door de beelddiagonaal van de objectieven. De sensor heeft totaal 12,5 megapixel, maar je gebruikt er altijd maar ongeveer 10 Mp van. Voor foto’s in de 4:3 verhouding gebruik je de sensor in de volle hoogte, maar minder in de breedte, op 2:3 gebruik je iets meer breedte en iets minder van de hoogte en in 16:9 benut je vrijwel de volle breedte en het minste van de hoogte. Het enige formaat waarvoor nog wel echt gecropt wordt is vierkant, 1:1. Hier zie je hoeveel pixels je in de hoogte en de breedte hebt bij ieder formaat:

Beeldkwaliteit

De Panasonic GH5S heeft ongeveer 12,5 megapixel op zijn oversized sensor. Doordat er in iedere beeldverhouding of in de hoogte of in de breedte een deel niet van gebruikt wordt hou je daar effectief ongeveer 10 megapixel van over. Dat is ongeveer de helft van het aantal pixels dat de gewone GH5 heeft. Daar staat tegenover dat de pixels per stuk wel groter zijn dan die van de GH5. Op pixelniveau is de scherpte hierdoor heel goed. Vergroot je niet teveel, zeg tot ongeveer A4, dan kan je met de GH5S prachtige prints maken. Ga je veel groter afdrukken of heel sterk croppen, dan ga je natuurlijk wel zien dat de camera niet heel veel pixels heeft. Aan de andere kant is het niet eens zo lang geleden dat Nikon een hele populaire 12 megapixel camera had en Sony’s A7S heeft met eveneens 12 megapixel ook met net iets meer dan de GH5S. In video is het een ander verhaal. Doordat de GH5S niets hoeft te berekenen aan de pixels, iedere pixel in de camera is een pixel in het bestand, is het beeld net even scherper en beter dan van de GH5. En dat wil wat zeggen, omdat de GH5 ook al een hele goede camera is. Niet voor niets is de GH5S goedgekeurd voor broadcast opnames.

DYNAMISCH BEREIK

Het dynamisch bereik van de GH5S is een fractie beter dan dat van de gewone GH5. Het is niet heel veel en je zou vanwege de grotere pixels eigenlijk verwachten dat het verschil groter zou zijn. Hetzelfde zien we echter ook bij bijvoorbeeld de modellen van Sony. De A7R II en A7R III scoren bij Sony het hoogst op het gebied van dynamisch bereik, terwijl ze van alle full frame Sony modellen de kleinste pixels hebben. Grotere pixels vertaalt zich niet direct uit in een beter dynamisch bereik. Verschillen worden eerder veroorzaakt door de onderliggende architectuur van de sensor, die bij de GH5S natuurlijk weer net iets nieuwer is dan bij de GH5.

KLEURWEERGAVE

Net als bij de G9 zien we dat ook de GH5S een iets betere kleurweergave heeft dan oudere modellen. Kleuren zijn wat zuiverder met minder zwemen en ook zijn sommige tinten net even iets voller en verzadigder. De kleurwaargave van de Panasonic camera’s is inmiddels op een dusdanig hoog niveau dat er objectief gezien niets op aan te merken is. Wel blijft kleur natuurlijk ook een kwestie van smaak en gewenning. En kom je van een ander merk, dan kan het wellicht zijn dat je even moet wennen. Voor de mensen die de bestanden uit de GH5S perse wil laten lijken op wat ze bij een ander merk hadden of die gewoon hun eigen stempel op de kleurweergave willen drukken, biedt Panasonic al jarenlang uitgebreide mogelijkheden om aanpassing aan de beeldstijlen in de camera te doen. En je kan natuurlijk ook in raw werken.

Ruis

Vanwege de grote pixels verwachten we niet anders dan een prima resultaat bij hoge ISO-waardes. En inderdaad scoort de GH5S bij weinig licht en hoge gevoeligheden beter dan de GH5. Je zal dit verschil ook goed zien in video. Waar de GH5 niet hoger kan dan ISO 12.800 kan de GH5S ook opnemen in 25.600, 51.200 en 102.400 ISO. Die laatste twee zijn eigenlijk niet meer echt bruikbaar, maar 25.600 is dat nog wel. En dat is een hele prestatie voor een Micro Four Thirds sensor. Voor video is het verschil in gevoeligheid zeker een stop. Voor fotografie is het verschil iets minder groot, omdat je dan de ruis in de bestanden van de GH5 voor een deel verdwijnt als je ze omrekent naar het pixelaantal van de GH5S.

VIDEO

De Panasonic GH5S is een echt videobeest. Hij biedt ontzettend veel mogelijkheden en een uitstekende beeldkwaliteit. De scherpte van het beeld is nog iets beter dan bij de gewone GH5 en je kan ook nog eens een tot twee stops hoger in de gevoeligheid zonder veel aan kwaliteit in te boeten. Dankzij de Dual Native sensor krijgt de beeldkwaliteit in video bij hogere gevoeligheden een flinke boost. De nieuwe multiaspect sensor kan zowel filmen in gewoon 4K (3840×2160 pixels) als Cinema 4K (4096×2160 pixels) in 60p en in 10bit en 4:2:2. Die laatste mogelijkheid is nieuw voor Panasonic. Dankzij de Timecode optie kan je heel gemakkelijk opnames uit meerdere camera’s in de nabewerking door elkaar monteren en de vectorscope en waveform weergaves bieden gevorderde filmers heel veel controle over de beeldkwaliteit.

Autofocus

Panasonic camera’s maken voor de autofocus alleen gebruik van contrastdetectie en niet van fasedetectie. De autofocus kan dus niet in een keer naar een vooraf berekend punt, maar moet bijna altijd nog wat kleine correcties doen om de optimale scherpte te bereiken. Voor fotografisch gebruik is dat niet zo’n probleem, omdat dit meestal zo snel gaat dat je er in de praktijk geen last van hebt. Alleen bij snelle serieopnames kan je soms een paar opnames hebben die net niet helemaal scherp zijn. Voor video ligt dat anders. Daar zie je in continueautofocus de scherpstelling geregeld een beetje zoeken. Het is niet veel, maar het leidt wel af en voor kritische filmers is dat onacceptabel. Gebruik je cinelenzen, dan moet je toch alles handmatig scherpstellen en dan is het geen probleem. En gebruik je single autofocus, dan is de scherpstelling ook snel en nauwkeurig en werkt alles perfect. Maar wat als je nu toch de autofocus wilt gebruiken voor een focuspull? Dat kan, met een omweg. Je kan namelijk vide Focus Transition functie twee punten vooraf instellen en de camera de scherpte van het ene punt naar het andere laten verleggen. Dit werkt heel mooi soepel. Het is wat omslachtiger dan bijvoorbeeld Canon’s Dual Pixel AF, waarbij je simpel de scherpte verlegd door op een ander punt van het touchscreen te tikken, maar het eindresultaat is vergelijkbaar.

Geavanceerde video

Een bijzondere functie die de GH5S deelt met de GH5 is HLG. Dat staat voor Hybrid Log Gamma. Hiermee kan je 4K opnames schieten die je perfect op de allernieuwste HDR beeldschermen met 1000 nits kan weergeven. Ook heeft de GH5S geen limiet op de opnameduur. Dus anders dan bij veel andere systeemcamera’s houdt de GH5S niet op met filmen na 29 minuten en 29 seconden. Van oververhitting heeft de GH5S dus ook geen last, anders heb je hier natuurlijk niets aan.

CONCLUSIE Panasonic Lumix GH5S Review