Professionele fotografen met een Olympus of Panasonic camera hebben met smart gewacht op een lichtsterke, stof- en spatwaterdichte groothoeklens. Op de Panasonic Leica 12mm f/1.4, dus. Micro-43 camera’s en lenzen zijn aantrekkelijk voor wie een hoge beeldkwaliteit ambieert en tegelijkertijd omvang en gewicht van de camera uitrusting binnen de perken wil houden. In vergelijking met full-frame camera’s is de scherptediepte bij micro-43 echter groter, waardoor je minder kan spelen met achtergrondonscherpte. Dat is met name voor gevorderde fotografen, die bewust gebruik maken van achtergrondonscherpte, een struikelpunt bij micro-43 objectieven met een maximale opening vanaf f/2.8. De Panasonic Leica serie biedt stof- en spatwaterdichte lenzen, die zo lichtsterk zijn dat je er een mooie bokeh mee kan creëren. In hoeverre verschilt de Panasonic Leica 12mm f/1.4 van de Panasonic Leica 15mm f/1.7 en de Olympus 12mm f/2?
PanaLeica 12mm f/1.4 SUMMILUX? superieure Bouwkwaliteit
Bouw en autofocus
| Gezien de extreem hoge lichtsterkte en de hoge ambities wat de beeldkwaliteit betreft, zal het niemand verwonderen dat de Panasonic Leica 12mm f/1.4 een complex lensontwerp heeft, dat bestaat uit 15 lenselementen (waaronder 3 lenselementen van extra (ED en UED) glassoorten en 2 asferische lenselementen) in 12 lensgroepen. Het MTF diagram wat Panasonic heeft gepubliceerd, geeft een eerste aanwijzing dat deze lens in staat kan zijn om mooie bokeh te leveren. Hoe dichter de sagittale MTF (ononderbroken lijn) en de Meridionale MTF (stippellijn) bij elkaar liggen, des te rustiger de bokeh zal zijn. Bij hoge resolutie (“microcontrast”) liggen de MTW waarden dicht bij elkaar over het hele beeld (groene lijnen: 40S en 40M). Voor een 12 mm lens ziet het er veelbelovend uit. | {insertgrid ID = 288} |
De bouwkwaliteit van de 12mm f/1.4 is net zo onberispelijk als van de 42.5mm f/1.2 en is afgedicht tegen stof en spatwater. Een korte metalen zonnekap en een lensetui worden meegeleverd. Een punt van zorg bij een metalen zonnekap kan zijn, dat het minder bescherming biedt dan een kunststof zonnekap, als je de lens per ongeluk ergens tegen aan stoot. Handmatig scherpstellen met de 12mm PanaLeica is een genot: de geribbelde scherpstelring is lekker breed en loopt heerlijk gedempt. Net als bij eerdere Panasonic Leica objectieven (met uitzondering van de Panasonic Leica 25 mm f/1.4) is de lensbody van metaal en heeft dit objectief een diafragmaring, waarmee je – alleen op Panasonic camera’s – het diafragma kan instellen. Er zit op het objectief maar 1 schakelaar: voor de keuze tussen AF en handmatig scherpstellen. Er is geen ingebouwde beeldstabilisatie. AF is stil, snel en nauwkeurig, zoals we van Panasonic gewend zijn. We hebben de AF snelheid niet gemten, maar ik heb de indruk dat dit objectief iets langzamer is dan de Panasonic 12-32mm zoomlens. Mogelijk is dat eenvoudig te verklaren aan de hand van een gewichtsverschil van het interne lenselement dat verplaatst moet worden tijdens het scherpstellen. Ook zorgt de hogere lichtsterkte voor een veel kleinere scherptediepte, waardoor het moeilijker wordt om nauwkeurig scherp te stellen.
Beeldkwaliteit Panasonic Leica 12mm f1.4
foto: Daimon Xanthopoulos
Wat vervorming betreft, die is duidelijk zichtbaar aanwezig (-5%) als je RAW bestanden buiten de gebruikelijke RAW converters opent. Maar de in-camera jpg bestanden en RAW bestanden in Lightroom, Photoshop of Silkypix vertoonden minder dan een half procent vervorming. Voor een groothoeklens is dat een hele goede prestatie. En de scherpte in de hoeken heeft weinig te lijden gehad onder de vervormingscorrectie. Na 2 stops diafragmeren, bij f/2.8 zet dit objectief zijn beste prestaties neer als je kijkt naar de resolutie, wat een mooie illustratie is dat micro-43 camera’s profijt hebben van zo lichtsterk mogelijk objectieven. Als je bij een minder lichtsterk f/4 objectief 2 stops diafragmeren, win je enerzijds aan scherpte omdat je minder last hebt van lensfouten, maar verlies je anderzijds aan scherpte als gevolg van diffractie. Bij f/2.8 is het verlies aan scherpte als gevolg van diffractie nog klein (zie 50 megapixels is niet genoeg). Zelfs bij f/1.2 is de scherpte al heel goed, wat een belangrijk pluspunt is voor low-light fotografie. In onderstaande voorbeelden (100% beelduitsnedes) kan je zien dat de centrumscherpte bij f/4 zichtbaar beter is, maar er zijn veel lichtsterke lenzen die veel slechtere resultaten in de hoeken laten zien bij volle opening. Bij het testen van micro-43 objectieven zien we meestal meer overstraling dan bij het testen van professionele objectieven op spiegelreflex camera’s. We hebben de Panasonic Leica 12mm te kort getest om hier een oordeel over te kunnen geven. We zijn geen overstraling of nevenbeelden tegen gekomen.
Lichtafval is bij groothoek lenzen meestal een probleem. Maar niet bij de Panasonic Leica 12mm f/1.4. In de ongecorrigeerde RAW bestanden kwamen we bij volle opening slechts 1 stop lichtafval tegen. Dat is goed nieuws, want bij het corrigeren van lichtafval neemt de hoeveelheid ruis toe. In de gecorrigeerde RAW bestanden en de in-camera jpg bestanden heb je geen last van lichtafval. Dat zijn heel goede resultaten. Bij het testen van 24mm lenzen op camera’s met een volformaat sensor is de hoeveelheid lichtafval in de hoeken soms zo groot (meerdere stops), dat de hoeveelheid ruis in de hoeken na correctie voor lichtafval zichtbaar is toegenomen. Niet bij deze Panasonic Leica.
De MTF50 is getest door de beeldverhouding van de testcamera op 2:3 te zetten, waardoor de meetresultaten rechtstreeks te vergelijken zijn met de meetresultaten van lenzen op een camera met een APS-C of volformaat sensor. Als je de camera gebruikt in de standaardverhouding 4:3 is het aantal lijnen per beeldhoogte hoger.
Beeldstabilisatie
Bij een extreem lichtsterke groothoeklens zal je niet zo gauw behoefte hebben aan beeldstabilisatie. Toch kan het een belangrijke functie zijn als je fotografeert bij weinig licht (‘s nachts, bij evenementen of binnen). De afwezigheid van ingebouwde beeldstabilisatie wordt voor micro-43 lenzen steeds minder belangrijk. Voor lenzen met een korte brandpuntsafstand wordt ten eerste de meeste winst geboekt met beeldstabilisatie in de camerabody. Olympus camera’s zijn allemaal voorzien van in-body beeldstabilisatie. en ook de meest recente Panasonic camera’s (GX8, GX80) hebben ingebouwde beeldstabilisatie, zodat het in de lijn der verwachting ligt dat op termijn ook alle Panasonic camera’s ingebouwde beeldstabilisatie hebben.
foto: Daimon Xanthopoulos
Bokeh Panasonic Leica 12mm f1.4
foto: Daimon Xanthopoulos
De kwaliteit van de bokeh hangt af van de brandpuntsafstand (hoe langer, hoe beter), de lichtsterkte (hoe hoger, hoe beter) en de kwaliteit van de lenselementen (asferische lenselementen willen bijvoorbeeld nogal eens lelijke uienringen introduceren). De lichtsterkte en de kwaliteit van het lensontwerp zijn zo hoog, dat je ondanks de korte brandpuntsafstand daadwerkelijk een hele mooie achtergrondonscherpte hebt als he deze lens gebruikt. De truc is wel om zo dicht mogelijk op je onderwerp te kruipen, want de scherptediepte van een 12mm is – als je de lens op een paar meter scherp stelt – heel erg groot. Wat bokeh betreft, heb je met de Olympus 300mm f/4, Olympus 75mm f/1.8, Panasonic Leica 42.5mm f/1.2 en de Panasonic Leica f/1.4 een verschrikkelijk mooi setje dat je de camera’s met een volformaat sensor (bijna) doet vergeten.
Bij lichtsterke objectieven (<f/2.8) komen we bij volle opening nogal eens longitudinale chromatische aberratie (“kleurbokeh”) tegen, maar die is bij de Panasonic Leica 12mm f/1.4 echt verschrikkelijk goed gecorrigeerd. Kleurbokeh is nagenoeg afwezig.
| {insertgrid=359} | {insertgrid=360} |
Conclusie Panasonic Leica 12mm f1.4 (Getest met Panasonic GH4, GX8 & Olympus OM-D EM-1)
Gebruik de Lensvergelijker of kijk in ons overzicht van geteste objectieven om dit objectief te vergelijken met andere objectieven.
| WYSIWYG score: Deze tabel geeft de prestatie weer van dit objectief als je de bestanden in de camera opslaat als jpg, waarbij je alle beschikbare in-camera lenscorrecties hebt aanstaan. Deze score geeft je voor deze objectief / testcamera combinatie: “What you see is what you get”. | {loadmodule mod_custom, LensConclusie} | {insertgrid ID = 301} |
| Puur RAW score: Deze tabel geeft de prestatie weer van dit objectief als het bestand in de camera wordt opgeslagen als een RAW bestand. Deze score benadert de intrinsieke kwaliteit van de combinatie van objectief en testcamera. Maak je gebruik van Photoshop, Lightroom of SilkyPix voor het converteren van RAW bestanden, dan zijn de RAW scores gelijk aan de jpg scores. | {loadmodule mod_custom, LensConclusie} | {insertgrid ID = 302} |
VOORDELEN |
NADELEN |
|
|
|
|
| {insertgrid=344}{insertgrid=345}{insertgrid=343} | ||
“Afgezien van de prijs zijn er weinig redenen om deze lens niet te kopen”.
In het lijstje met nadelen heb ik niet opgenomen dat deze lens niet voorzien is van ingebouwde beeldstabilisatie. Voor lenzen met een korte brandpuntsafstand wordt ten eerste de meeste winst geboekt met beeldstabilisatie in de camerabody. Olympus camera’s zijn allemaal voorzien van in-body beeldstabilisatie. Ook de meest recente Panasonic camera’s (GX8, GX80) hebben ingebouwde beeldstabilisatie, zodat het in de lijn der verwachting ligt dat op termijn ook alle Panasonic camera’s ingebouwde beeldstabilisatie hebben. Bij volle opening is deze lens minder scherp dan andere micro- objectieven (Olympus 12mm f/2, Olympus 12-40mm f/2.8 PRO, Panasonic 15mm f/1.7), maar bij f/2.8 is dit de scherpste micro-43 groothoeklens die er te koop is. Ook op alle andere onderdelen (afwezigheid van kleurfouten, vervorming en lichtafval) is de Panasonic Leica 12mm f/1.4 absoluut van wereldklasse. De hoge lichtsterkte gaat niet ten koste van de beeldkwaliteit, want die is van volle opening al heel mooi. Tel daar een fantastische bouwkwaliteit en superieure beeldstabilisatie (Olympus OM-D, Panasonic GX80) bij op, en het zal duidelijk zijn dat in mijn ogen deze lens thuishoort in de fototas van elke (semi-)professionele fotograaf met een micro-43 camera.