In februari 2015 werd de Tokina 11-20mm f/2.8 AT-X PRO DX aangekondigd. Videografen veerden wereldwijd op van hun stoel. Terecht: met een lichtsterke groothoek maak je mooie foto’s en misschien nog wel indrukwekkender video’s. Wil je op een camera met een APS-C / DX sensor een weidse blik in het donker, of je onderwerp zo goed als met een groothoek mogelijk is, isoleren van de omgeving, dan wil je een kwalitatief hoogwaardige 10mm f/2.8 lens.
De Tokina AT-X 11-20 PRO DX gaat verder waar de succesvolle Tokina AT-X 11-16 PRO DX-II gebleven was. Niet alleen het zoombereik is vergroot, maar Tokina geeft aan dat het optisch ontwerp verder is verbeterd. Dat maakt nieuwsgierig, want de Tokina 11-16mm (versie 1 en2) scoorde erg hoog in onze testen.

Tokina 11-20mm f/2.8 AT-X PRO DX SD voor Canon APS-C en Nikon DX camera’s

Unieke combinatie van groothoek, bokeh en scherpte: Tokina 11-20mm f/2.8@ 11mm, f/2.8

Bouw en autofocus

De Tokina 11-20mm f/2.8 AT-X PRO DX is ontworpen voor gebruik op Canon APS-C (Canon 70D, 7D mk2, etc) en Nikon DX camera’s (Nikon D3300, D5500 etc.). De bouwkwaliteit is zoals we gewend zijn van Tokina: van professioneel hoog niveau. Omdat Tokina veel metaal toepast in de lensbody zijn sommige van hun Pro lenzen duurzaam, maar daardoor – ik denk aan de Tokina 16-28mm Pro en de Tokina 70-200mm Pro- ook zwaarder. In het geval van de Tokina 11-20mm f/2.8 valt dat heel erg mee. Met een gewicht van 560 gram is de Tokina 11-20mm zwaarder dan bijvoorbeeld de Tokina 10-17mm f/3.5-4.5 AT-X 107 AF DX Fisheye of de Canon EF-S 10-18mm f/4.5-5.6 IS STM. Zowel wat bouwkwaliteit als lichtsterkte betreft spelen deze twee goedkopere lenzen in een lagere klasse. AF is snel en stil, maar in beide gevallen niet extreem. Bij video opnames kan je een licht tevreden knorretje horen als er scherp gesteld wordt. De AF snelheid is iets minder snel dan bij duurdere professionele groothoekzooms. Weinig fotografen komen in situaties terecht (denk aan Formule 1 fotografen die de actie van dichtbij met een groothoek op f/2.8 willen vastleggen) waar dat verschil tussen snelle AF en razendsnelle AF op een groothoekzoom in de praktijk ook uitmaakt.{insertgrid ID = 288}Er zijn veel (straat-)fotografen die de scherptediepte van hun groothoekzoom gebruiken om helemaal niet meer scherp te stellen. Die zijn nog sneller bij het maken van mooie foto’s.
Het interne scherpstelmechanisme zorgt ervoor dat je 82mm filters (circulair polarisatie of grijsverloop) kan gebruiken, zonder dat ze verdraaien tijdens het scherpstellen. Voor wie graag handmatig scherpstelt, of veelvuldig schakelt tussen AF en MF zoals straatfotografen die veel wisselen tussen vooraf scherpstellen en gebruik maken van de scherptediepte of op het moment suprême de AF gebruiken, zal het Clutch mechanisme van Tokina lenzen (en anders wel van enkele Olympus lenzen) waarschijnlijk al kennen. Duw de scherpstelring naar voren voor AF, trek hem naar je toe voor MF. Het werkt makkelijker dan een schakelaar op de camerabody of lens, mede omdat je de lens toch al vast hebt als je een foto gaat maken.

Lichtafval

Lichtafval is voor een groothoek zoomlens opmerkelijk laag. Dat is een extra knappe prestatie van Tokina als je je realiseert dat we hier te maken hebben met een constante f/2.8 lichtsterkte en dat wij bij het testen van lenzen op de camera zo veel mogelijk lenscorrecties te gebruiken bij het opslaan van jpg bestanden. Dat zie je bijvoorbeeld terug bij het vergelijken van de RAW en jpg scores van de Canon EF-S 10-18mm: bij 16mm is de score van de Canon voor lichtafval bijna 2 punten slechter voor RAW scores dan jpg scores.

Tokina levert wat lichtafval betreft bijna dezelfde performance als de Canon EF 16-35 mm f/2.8L, en zet die topprestatie ook neer bij 11 (vs 16) mm.

Omdat Canon het niet mogelijk maakt om lichtafval en chromatische aberraties te corrigeren van niet-Canon lenzen, zijn de andere merken bij de WYSIWYG scores in het nadeel. Tokina trekt zich er niets van aan en maakt gewoon een lens die zonder correctie van lichtafval bij alle brandpuntsafstanden bij volle opening al heel erg goed is.

Lensontwerp Tokina 11-20mm f/2.8 AT-X PRO DX SD; 11 groepen / 14 elementen, waaronder 3 asferische lenzen en 2 SD (hoge diffractie) lens elementen

Vervorming Tokina 11-20mm f/2.8 AT-X PRO DX SD

Gebruik je een lenscorrectieprofiel in Photoshop of Lightroom, dan mag je bij 11mm zeker 3,5 punten optellen bij de scores voor vervorming en minimaal 0,5 punten bij de totaalscore

Zoals bij alle groothoek zoomlenzen loopt de vervorming van zichtbaar tonvormig bij de kortste brandpuntsafstand naar licht – in dit geval zelfs onzichtbaar – kussenvormig. Het knappe aan het ontwerp van dit objectief is dat de tonvormige vervorming bij 15mm al volledig verdwenen is. Zichtbare tonvormige vervorming is dus maar in een heel klein deel van het zoombereik aanwezig.

Bosanemonen

Overstraling

De Tokina 11-20mm f/2.8 heeft veel en grote lenselementen in een redelijk complex ontwerp. Daarmee worden voortreffelijke optische prestaties neergezet, maar is het niet gelukt om nevenbeelden volledig uit te bannen. Alleen al ter bescherming van de grote frontlens (met een 82mm filtermaat) is het een goed idee om de meegeleverde bloemvormige zonnekap te gebruiken. Het vermindert ook de kans op overstraling en nevenbeelden. Bij fel zonlicht dat recht in de lens schijnt, kan je nevenbeelden tegenkomen, zoals in de deelvergroting hiernaast.

Scherpte

De centrumscherpte is hoog bij volle opening en bereikt al na 1 stop de maximale scherpte. De rand- en hoekscherpte is bij volle opening zichtbaar minder dan in het centrum. Voor video-opnames is zelfs de hoekscherpte bij volle opening al meer dan genoeg. Ook hier doet een klein beetje diafragmeren wonderen. De hoogste hoek-scherpte wordt bereikt vanaf f/5.6.

Chromatische aberratie

Tokina’s ultra-wide lenses have a great track record of being killer alternatives to name-brand options.
SLR lounge

De Tokina 11-20mm liet in onze test in ongecorrigeerde RAW bestanden minder chromatische aberratie zien dan zowel de Canon EF-S 10-22mm (zoals te verwachten was) en de Canon EF-S 10-18mm (wat een knappe prestatie is). In tegenstelling tot Nikon camera’s, corrigeren Canon camera’s chromatische aberratie in jpg bestanden alleen maar voor Canon objectieven. Dat zie je terug in de WYSIWYG scores voor scherpte en chromatische aberratie in jpg gecorrigeerde bestanden. Heb je de CA-correctie van je camera niet aanstaan, of corrigeer je CA en vervorming liever in Photoshop of Lightroom, dan wint de Tokina 11-20mm het van de Canon EF 16-35 mm f/2.8L II USM, Canon EF-S 10-18mm f/4.5-5.6 IS STM en de Canon EF-S 10-22 mm f/3.5-4.5 USM.
We hebben de Tokina 11-16mm helaas niet getest op een Canon camera, waardoor een vergelijking met de Tokina 11-20mm moeilijk wordt. Gezien de hogere resolutie en de in-camera correctie van chromatische aberratie door de Nikon camera is het niet verwonderlijk dat de Tokina 11-16mm op een Nikon D3200 nog net iets hoger scoort dan de Tokina 11-20mm op een Canon 650D. Ik ben er echter van overtuigd dat de Tokina 11-20mm op een Nikon D3300 de Tokina 11-16mm weet te verslaan. Daar komen we op terug. Heb nu al zin om weer aan de slag te mogen met de Tokina 11-20mm!

Bokeh

Een groothoeklens op een camera met een APS-C sensor is een ideale combinatie om lekker veel scherptediepte te creëren. Tegenwoordig wil iedereen echter zo veel mogelijk bokeh. En dan kan je  niet om de Tokina 11-20mm f/2.8 heen als je video opnames of foto’s wil maken met een 11mm brandpuntsafstand. De bokeh van praktijkopnames die we bij 11mm f/2.8 maakten, was opvallend evenwichtig.

Conclusie Tokina 11-20mm f/2.8 AT-X PRO DX SD test met Canon 650D

Voordelen

• Hoge beeldkwaliteit
• Hoge bouwkwaliteit
• Grote beeldhoek bij constant hoge lichtsterkte
• Mooie bokeh voor een groothoek op een kleine APS-C sensor
• Clutch mechanisme voor wisselen tussen AF en MF
• Aantrekkelijk geprijsd en ideaal voor video

Nadelen

• Gevoelig voor overstraling / nevenbeelden

Te lang, niet gelezen? Groothoekzoom voor Canon APS-C nodig? Fiets naar de dichtstbijzijnde fotospeciaalzaak en koop de Tokina 11-20mm f/2.8. Tenzij je al een Tokina 11-16mm f/2.8 hebt.

Samen met de Tokina 11-16mm f/2.8 bezet de Tokina 11-20mm f/2.8 de hoogste plaats als het gaat om een betaalbare, lichtsterke groothoekzoom in ons testoverzicht. Met een adviesprijs ver beneden de duizend euro onderscheidt dit mooie objectief zich van vele groothoekzooms met adviesprijzen van ver boven de duizend euro. Tegelijkertijd biedt de Tokina 11-20mm f/2.8 een constante hoge lichtsterkte en is deze lens wat bouw- en beeldkwaliteit betreft werkelijk voorbeeldig. Of de Tokina 11-20 mm f/2.8 zichtbaar beter is dan de Tokina 11-16mm kunnen we nu nog niet met zekerheid zeggen, omdat we ze op verschillende camera’s hebben getest. Ik verwacht het wel. Daar komen we binnen afzienbare tijd op terug.