Van Tokina hebben we een aantal nieuwe objectieven voor filmers getest, waaronder de AT-X 11-16mm T3 PRO DX (verschijnt later) en de indrukwekkende AT-X 16-28mm T3.0 CINEMA PRO FX. De Tokina AT-X 16-28 is een lichtsterk ultragroothoek objectief voor fullframe. Het is een indrukwekkend objectief, in meerdere opzichten.

Tokina Cinema AT-X 16-28mm T/3:  GROOTS in alle opzichten

Onopvallend filmen of fotograferen is er niet bij, met de Cinema AT-X 16-28mm.

Bouw en autofocus

De AT-X 16-28 T3 CINEMA PRO FX is gebaseerd op de bestaande Tokina AT-X PRO FX 16-28mm f/2.8, met vijftien lenzen in dertien groepen. Drie van de lenzen zijn asferisch en er zitten twee lenzen in van SD-glas met een lage brekingsindex. De ‘gewone’ versie was al een stevige verschijning, met een gewicht van 950 gram. De CINEMA PRO gaat daar nog eens dik overheen met een gewicht van 1500 gram. De mechanische uitvoering is uitstekend. De versie voor Sony E camera’s (boven) is duidelijk herkenbaar aan de uitstulping aan de onderkant, die afwezig is bij de andere versies, zoals de uitvoering voor Canon EF (onder). 

Cinema objectieven zijn altijd een stuk duurder dan “gewone”objectieven. Voor het hoge prijskaartje krijg je wel meer terug. Alles voelt heel degelijk en de lange instelslag is heel soepel en mooi gedempt. Vaak worden dit soort objectieven op een (video)statief gebruikt en dan helpt het extra gewicht bij het dempen van eventuele trillingen. Maar wanneer er uit de hand wordt gefilmd zal het hoge gewicht er juist aan bijdragen dat je minder snel last van trilling hebt. Naast de getande rand voor de scherpstelling heeft het objectief nog twee van deze ringen voor het zoomen en het instellen van het traploze diafragma. Het diafragma bestaat uit 9 gekromde lamellen die een mooie cirkelvormige opening creëren. In de focus- en zoomringen zijn ook schroefgaten aangebracht voor het bevestigen van kleine hendeltjes. Deze kan je gebruiken wanneer je niet werkt met een draaiende focuspuller. De CINEMA PRO is niet alleen een stuk dikker, maar ook wat langer dan de gewone uitvoering. Waar het foto-objectief een vaste tulpvormige zonnekap aan de voorzijde heeft, zit aan de voorkant van de CINEMA PRO een schroefdraad van 112 mm voor filters of een matte box. Op het gewone objectief kunnen geen filters. De diafragmawaardes worden, zoals het een echt cine-objectief betaamt, niet aangegeven in f-stops maar in T-waardes. Het verschil is dat een f-waarde een theoretische waarde is. T-waardes houden rekening met zaken als lichtverlies in het objectief en geven dus de werkelijke hoeveelheid licht weer die een bepaald diafragma doorlaat. Bij het verwisselen van objectieven kan je dus gerust dezelfde T-waarde aanhouden voor de belichting. Als het goed is, krijgen beide opnames dan dezelfde hoeveelheid licht.

Beeldkwaliteit Tokina Cinema AT-X 16-28mm T/3

Deze twee opnames laten zien hoe weinig focus breathing de Tokina 16-28mm heeft. Wanneer we de scherpte verleggen van het knopje linksonder naar de lampjes rechtsboven verandert de afbeeldingsmaatstaf nauwelijks.

Beweeg je muis over deze afbeelding.

De CINEMA PRO FX is parfocaal.

Volgens Tokina is het CINEMA PRO objectief wel gebaseerd op de gewone AT-X PRO FX, maar is het ontwerp aangepast. Voor fotografen is het hoogstens onhandig wanneer de scherpstelling veranderd zodra je zoomt. Je moet dan opnieuw scherpstellen. Voor filmers betekent het dat je niet met het objectief kan zoomen terwijl je filmt. En dat is toch iets dat je (soms) wel wilt. Een filmlens moet dus parfocaal zijn. Dat wil zeggen dat de scherpstelling tijdens het zoomen niet mag veranderen en dat heeft Tokina bij deze lens goed voor elkaar. 

Een andere eigenschap waar Tokina aan gesleuteld heeft, is focus breathing. Dit is een verschijnsel dat optreedt wanneer je de scherpstelling verlegt van het ene punt naar het andere. Bij een objectief met veel focusbreathing verandert dan de afbeeldingsmaatstaf en lijkt het objectief te zoomen. Vooral bij korte scherpstelafstanden is dat zichtbaar. De CINEMA PRO kan scherpstellen tot maar liefst 28 cm en als het objectief last heeft van focus breathing zou het op deze afstand goed zichtbaar moeten zijn. We hebben het getest. De focus breathing is heel minimaal. Het is als je goed oplet, net zichtbaar, maar in de praktijk is het verwaarloosbaar.

De scherpte van het objectief is hoog. Het objectief heeft 9 afgeronde diafragmalamellen die zorgen voor een mooi bokeh. De bokehballen zijn rond met een mooie, zachte rand en laten niet de gevreesde ‘uienringen’ zien. We hebben het objectief op de Sony A7R II getest. De scherpte in het centrum is al direct bij volle opening heel hoog en ook de randen doen daar nauwelijks voor onder. Op 16mm blijven de hoeken wat achter. Met wat diafragmeren worden ze wel beter, maar ze bereiken nooit helemaal het hoge niveau van de rest van het beeld. Op 24mm zijn de hoeken wel beter en nog fraaier wordt het in de 28mm stand. Wie overigens filmt in super-35, wat bij de A7R II het mooiste 4K beeld oplevert, zal die hoeken nooit te zien krijgen. Hetzelfde geldt voor filmen in 4K met een camera als de Canon EOS 5D Mark IV, die zelfs een cropfactor van 1,74 heeft.

Als de achtergrond onscherp wordt, veranderen lichtbronnen in prachtige lichtballonnen. Harde randjes langs de lichtballen of ringen er in kunnen de kwaliteit van het bokeh sterk verminderen. Bij de Tokina 16-28mm ziet het er prachtig uit.

Wat voor de scherpte geldt, geldt ook voor de vignettering en de vertekening. Op 16mm heeft en bij volle opening vinden we de meeste vignettering, bij inzoomen of diafragmeren wordt het minder. De vertekening is iets meer dan een halve procent tonvormig op 16mm, wat vrij goed is voor een extreme groothoek, bijna neutraal rond de 24mm om dan ongeveer 0,3 procent kussenvormig te worden op 28mm. Dit zijn waardes waar je in de praktijk geen last van zult hebben.

Demo video Tokina Cinema AT-X 16-28mm T/3 op Youtube van HoyaFilterTV

Bekijk ook dit filmpje van HoyafilterTV om een idee te krijgen van de kwaliteit en de mogelijkheden van de Tokina AT-X 16-35mm T3 CINEMA PRO onder verschillende omstandigheden.

4K ready Op full-frame en APS-C (super 35)

Tokina claimt, zoals veel andere fabrikanten, dat hun cine-objectieven 4K-ready zijn. Dat wil zeggen dat ze de resolutie van Ultra HD aankunnen. Ultra HD heeft een resolutie van 3840×2160 pixels en dat is vier maal de resolutie van gewoon HD, 1920×1080 pixels. Vier maal de resolutie van HD, een standaard die we nog niet zo lang geleden bijzonder vonden, lijkt heel wat. Het komt neer op een bestandsgrootte van ongeveer 8,8 megapixel per beeldje. Dat is ook wat je als jpeg krijgt wanneer je framegrabs uit UHD video haalt. Wie een camera heeft als de Sony A7RII of Canon EOS 5D S fotografeert met hetzelfde objectief op veel hogere resoluties van 42 en zelfs 50 megapixel. 8,8 megapixel video lijkt dan een makkie. Dat haalt het objectief inderdaad gemakkelijk wanneer je filmt met de Sony A7R II in full frame mode. De camera gebruikt dan bijna al zijn pixels en interpoleert die naar een lagere resolutie.
Maar film je met een A7 II, de 24 megapixel versie, in Super35, dan gebruik je een APS-C crop van de sensor. Dan geldt dat ongeveer iedere pixel op de sensor ook een pixel in het videobestand is. En dat stelt wel hoge eisen aan het objectief. Verder heb je met video, anders dan bij fotografie, minder mogelijkheden om fouten in het objectief tijdens en na de opname weg te rekenen. Bij video worden, kortom, met 4K hogere eisen aan objectieven gesteld. De Tokina voldoet daar ruimschoots aan.

Conclusie Tokina Cinema AT-X 16-28mm T/3 op Sony A7R MK2

VOORDELEN

• Perfecte beeldkwaliteit: geen vervorming en 4K ready!
• Hoge, constante lichtsterkte f/2.8 (T3)
• Subliemen bouwkwaliteit
• Parfocal (geen focus breathing)
• Heerlijk handmatig scherpstellen
• Clickless diafragma
• Lens data support mogelijk

NADELEN

• Groot en zwaar
• Stevige prijs vergeleken met fotoversie
• Geen autofocus
• Standaard versie zonder Lens Data Support (LDS)

De Tokina AT-X 16-28mm T3 CINEMA PRO FX is een indrukwekkend objectief.

De TOKINA CINEMA AT-X 16-28MM T/3 is een indrukwekkende fysieke verschijning. Zet dit objectief op je camera en je trekt meteen de aandacht. Behalve natuurlijk toen we met dit objectief op de IBC in Amsterdam aan het filmen waren. Bezoekers van deze internationale broadcast beurs zijn wel wat gewend. Het gewicht en de afmetingen, de hele afwerking en degelijkheid, alles straalt kwaliteit uit. De optische prestaties zijn in Super35 formaat (APS-C) bijzonder hoog. Op fullframe blijven – en dat zien we veel vaker bij full-frame objectieven op camera’s met extree hoge resolutie – de hoeken net iets achter bij het centrum en de randen. Bij filmen, in 2 of 8 megapixels, zal je waarschijnlijk niets terugzien van de lagere hoekscherpte die we in de metingen bij 42 megapixels vaststelden.
Belangrijk voor film is het vrijwel ontbreken van focus breathing waardoor je goed mooie focus pulls kan maken. En met dit objectief kan je dankzij het mooie bokeh ook fraaie avondopnames maken met mooie lichtbollen in de achtergrond. Wie veel fotografeert, is beter uit met zijn autofocusbroertje. Voor de echte cineast is deze Tokina een aanrader.