Zeiss Batis 25mm f/2: ook een perfecte match op APS-C

Zeiss Batis & Sony A7R II @ APS-C: f/2, 1/2000 sec, 100 ISO (edited RAW)

Bouw en autofocus

Het lensontwerp bevat 5 lenselementen gemaakt van speciale glassoorten en 4 dubbelzijdig asferische lenselementen. Het Distagon ontwerp, dat bestaat uit 10 lenzen in 8 groepen, is een opmerkelijke keuze voor een spiegelloze systeem camera. Want het Distagon ontwerp van Zeiss heeft, om de Nederlandstalige website van Zeiss te citeren “een lange achterwaartse focusdiepte” (vrij vertaald: “Nodal point” of: “Entrance pupil”). Dit retrofocus-ontwerp was bedacht voor spiegelreflex camera’s waarin, om ruimte te maken voor de spiegelkast, een lange achterwaartse focusdiepte noodzakelijk is. Door het Distagon ontwerp ook hier toe te passen, is de lengte van de Zeiss Batis f/2 ondanks de kortere brandpuntsafstand 2 cm langer dan de Sony FE 28 mm f/2. Deze 25mm Zeiss groothoek lens is zelfs bijna net zo lang als de Sony Zeiss FE 55 mm f/1.8 standaard lens, waarvan de brandpuntsafstand meer dan twee keer zo lang is.
Ik vermoed dat Zeiss, die de Batis serie speciaal heeft ontworpen voor spiegelloze Sony A7 systeem camera’s, ondanks het ontbreken van een spiegelmechanisme in de camera toch voor het Distagon ontwerp heeft gekozen om hoge optische prestaties in de hoeken te kunnen bereiken. Wat de lengte betreft, zou je voor een Sony A6300 mogelijk nog beter kunnen kiezen voor de 1 ons lichtere en veel goedkopere Sony FE 28mm f/2, al wordt de beeldhoek dan nog iets minder ruim.

Op de lens, die in een mooie doos wordt geleverd, staat dat die in Japan is gebouwd. De bouwkwaliteit is uitstekend, met een modern matzwart uiterlijk zonder enige opsmuk. Er zit geen enkele knop op het objectief. Op LensRentals staat een foto-serie die je de binnenkant van de Zeis Batis laat zien. Deze lens is stof- en spatwater dicht. Om het lage gewicht te realiseren, is er mogelijk voor een kunststof lenshuis gekozen. Ik heb het niet kunnen achterhalen en voor de bouwkwaliteit maakt het waarschijnlijk geen of weinig verschil. De zonnekap is in ieder geval van kunststof. Dat is prettig als die onverhoopt een klap zou moeten opvangen als je per ongeluk de Batis zou stoten. Je kan de zonnekap omgekeerd op de lens bevestigen voor transport. Wat mij betreft had de markering die je helpt bij het plaatsen van het objectief (een klein blauw puntje) wel iets groter gemogen. Als je in het donker op de tast van objectief moet wisselen, is dat best mo8elijk.

Focus en autofocus: klasse apart

Innovatie bij handmatig scherspstellen: scherpstelgang past zich aan op de scherpstelsnelheid.

Handmatig scherpstellen met de Zeiss Batis is een unieke ervaring. Want het maakt verschil of je snel aan de scherpstelring draait of juist heel langzaam. In het eerste geval hoef je maar een klein eindje aan de scherpstelring te draaien, waardoor je snel kan werken. In het tweede geval heb je een hele lange scherpstelgang, waardoor je nauwkeurig kan scherpstellen. Normaal gesproken heeft een lens of een scherpstelring met een kleine draaihoek, waarmee je snel scherp kan stellen maar waarbij het moeilijk is om heel precies de scherpstelafstand te kiezen. Of een objectief heeft een hele lange scherpstelgan, waar je heel nauwkeurig mee kan scherpstellen, maar waar je door de lange scherpstelslag minder snel kan werken. De rubber scherpstelring heeft geen relief, dus ik kan me voorstellen dat het lastiger scherpstellen is als de lens nat is, of als je handschoenen draagt.
De Zeiss Batis heeft een fly-by-wire mechanisme waarmee de Sony A7R II heel snel (in 0,2 seconde van oneindig naar 1,5 meter) automatisch scherpstelt. De AF doet zijn werk niet alleen snel, maar ook heel stil.

Unieke primeur: objectief met een OLED scherm voor scherpstelafstand en scherptediepte

https://web.archive.org/web/20230407205949/https://web.archive.org/web/20230407205949/https://www.youtube.com/watch?v=-oI5Q1DDLe0

Zet je de camera aan, dan verschijnt er kort het woord Zeiss in een venster op de Zeiss Batis 25mm f/2. Daarna wordt de scherpstelafstand weergegeven, samen met de scherptediepte. Dat je deze gegevens nauwkeurig af kan lezen, is een droom van menig fotograaf die gebruik maakt van de hyperfocale afstand om de maximum scherptediepte te creeeren. Je kan dit naar keuze laten tonen in feet of in meters. Naar keuze kan je de informatie alleen tonen bij handmatig scherpstellen, of zowel bij handmatig als automatisch scherpstellen. Je kan het display ook uitzetten, zodat er geen informatie wordt getoond. Bekijk bovenstaande video op het Youtube kanaal van Zeissom te zien hoe dat werkt. Dit is veel makkelijker af te lezen dan de traditionele schertediepteschaal die je op objectieven met een mechanische scherpstelring kan aantreffen. En dan denk nog niet eens aan fotograferen in het donker, waar het aflezen van een traditionele scherptediepte schaal onmogelijk wordt. Het is ook nauwkeuriger dan een tradionele scherptediepteschaal, bijvoorbeeld omdat de scherptediepte niet alleen afhangt van het objecief, maar ook van de grootte van de pixels op de sensor. De Zeiss Batis houdt bij het weergeven van de scherptediepte rekening met de camera. De in het OLED aangegeven scherptediepte verschilt per camera.

Scherp van hoek tot hoek

Vergelijk je de scherpte van de Zeiss Batis 25mm f/2 met andere objectieven met een 35mm (full frame equivalent) beeldhoek, dan behoort deze lens op een Sony systeem camera tot de allerbesten.

Bij volle opening is de centrum scherpte al hoog, maar bij f/4 wordt de hoogste centrumscherpte bereikt. Bij f/2 is de scherpte in de hoeken zichtbaar lager dan in het centrum, maar met 1 stop diafragmeren is dat verschil aanzienlijk kleiner. De Zeiss Batis 25mm f/2 laat over het traditionele werkgebied waar de meesten een groothoek gebruiken (f/2.8 – f11) een hele hoge detailscherpte en een hoog contrast iover het hele beeld zien. De hoeken en het centrum profiteren wat meer van verscherping, zo is te zien als je de MTF50 metingen van jpg bestanden vergelijkt met onverscherpte (buiten Photoshop en Lightroom om geconverteerde) RAW bestanden.    

Weinig chromatische aberratie, lichtafval, overstraling en vervorming

De T* anti-reflectiecoating van Zeiss werkt heel goed, waardoor je onder normale omstandigheden geen last hebt van overstraling en nevenbeelden. Zeker niet als je de meegeleverde zonnekap gebruikt.
Bij het testen gebruiken we alle mogelijk in-camera lenscorrecties en slaan we tegelijkertijd een RAW bestand op dat we buiten Photoshop en Lightroom om analyseren zonder lenscorrecties toe te passen. De kleurverschuiving (LACA: laterale chromatische aberratie) is in de uiterste hoeken minder dan 1 pixel, wat voor een groothoeklens op een camera met een volformaat sensor goed is, en wordt in de jpg bestanden goed gecorrigeerd. In Lightroom en Photoshop zijn ook de RAW bestanden eenvoudig te corrigeren.
De met Imatest gemeten vervorming bedroeg zowel voor het RAW als het jpg bestand 0,45%. Dat is een hoeveelheid waar je in de praktijk geen last van hebt. Voor architectuur- of reproductie fotografie kan je indien nodig  

Bokeh met een groothoek!

Zeiss Batis & Sony A7R II @ f/2, 1/15 sec (handheld), 10.000 ISO (crop)

Dankzij de hoge lichsterkte heb je speelruimte om te spelen met achtergrondonscherpte.Als je het beeld van een lens cropt door de lens te gebruiken met een APS-C formaat sensor, in plaats van een volformaat sensor, verandert er niets aan de kwaliteit van de bokeh. Daarom zal een lichtsterke 35 mm lens op een Sony A7 in de volformaat stand hoogstwaarschijnlijk een mooiere bokeh opleveren dan de Zeiss Batis 25mm f/2 op de Sony A7R II in de APS-C stand.
Longitudinale chromatische aberratie / kleurbokeh (LoCA), die alleen voorkomt bij lichtsterke lenzen, is soms herkenbaar aan groene randen in de achtergrondonscherpte of paarse randen in de voorgrondonscherpte. LOCA kan je in Photoshop of Lightroom corrigeren, maar niet automatisch, zoals LACA.

Conclusie Zeiss Batis 25mm f/2 met Sony A7R II (APS-C modus)

Voordelen

• Zeiss lens met AF
• AF is stil, snel en trefzeker
• Extreem hoge beeldkwaliteit van hoek tot hoek
• Prachtige bouwkwaliteit
• Heerlijk handmatig scherpstellen met twee snelheden
• Unieke OLED met scherpstelafstand en scherptediepte 

Nadelen

• Klein puntje als bevestigingsmarkering
• Gladde scherpstelring
• Prijs in overeenstemming met de optische en bouwkwaliteit

Uit onze eerdere Zeiss Batis 25mm test op de Sony A7R II bleek al dit dit een van de allerbeste lenzen was die we op 24mm hebben getest. Ook als je dit objectief als een 25mm gebruikt in de super 35mm mode van een Sony A7 camera, of “gewoon” op een Sony camera met een APS-C sensor zoals de Sony A6300 is dat het geval. De score zou zelfs nog iets hoger zijn uitgevallen als we deze lens op een Sony A6300 hadden getest, in plaats van op de Sony A7R II in de APS-C mode, omdat de score voor resolutie dankzij de 24 megapixel sensor van de A6300 nog hoger zou zijn uitgevallen.
De bouwkwaliteit is super. Het is een genot om met deze lens te mogen werken. Handmatig scherpstellen loopt heerlijk soepel en is zowel snel als extreem nauwkeurig. Een andere innovatie is het OLED display op de lens, die zowel de scherpstel afstand als de scherptediepte aangeeft.

De voor- en nadelen van deze lens op een Sony E camera met een APS-C sensor, of een full frame sensor in de APS-C modus, komen overeen met die van onze Zeiss Batis test op een A7R II. Toch zijn er wel degelijk verschillen, die afgezien van de bokeh, allemaal positief uitvallen. Omdat deze lens is ontworpen voor een camera met een volformaat sensor, gebruik je op een camera met een APS-C sensor alleen het centrum van de lens. Met betere prestaties voor vervorming, chromatische aberratie en lichtafval als prettige bijkomstigheid.