De Zeiss Batis 2/40mm is een objectief dat heel mooi het gat vult tussen de 25mm en de 85mm Batis. Het is lichtsterk en kan ook nog eens heel dichtbij scherpstellen en dus gebruikt worden als een semi-macrolens. Dat maakt het heel veelzijdig.

Universeel: Zeiss Batis 2/40mm

De Zeiss 40mm f/2.0 heeft met 40mm een wat minder gebruikelijk brandpunt, maar is niet uniek in zijn soort. Sigma heeft onlangs een 40mm uitgebracht in de Art serie en er is een 40mm pancake van Canon voor de full frame spiegelreflex modellen. Als je kijkt naar de definitie van een standaardobjectief, namelijk een lens met een brandpunt dat overeenkomt met de diagonaal van de sensor, dan is een 40mm eigenlijk een betere standaardlens dan een 50mm. De diagonaal van een full frame sensor  is ongeveer 43mm. Een 40mm zit daar dus dichterbij dan een 50mm. Een 40mm heeft ook iets weg van de door velen geliefde 35mm die zo mooi bruikbaar is voor reportagefotografie. En ben je eenmaal gewend aan dit brandpunt, dan blijkt de Zeiss Batis 2/40mm een objectief dat heel universeel toepasbaar is. Het leent zich net zo makkelijk voor portretten en close-ups als voor straat- en reportagefotografie waarbij je iets meer van de omgeving laat zien dan met een 50mm mogelijk is. De Zeiss Batis 2/40mm heeft de afkorting CF achter zijn naam. Dat staat voor Close Focus. Je kan er dus ook nog eens lekker dichtbij mee scherpstellen zodat je geen aparte macro hoeft mee te nemen voor wat kleinere details.

Bouw en autofocus

De Zeiss Batis 2/40 CF heeft de bekende minimalistische vormgeving die alle Batis objectieven kenmerkt. Het objectief is slank aan de achterzijde en wordt breder naar voren. De meegeleverde zonnekap past omgekeerd over het objectief en dus nog weer een stukje breder. Het objectief heeft een bijna organische vormgeving. De scherpstelring heeft geen ribbels en vormt hierdoor visueel een geheel met de rest van de lens. Het maakt de ring ook wel een beetje glad, wat in de praktijk soms een nadeel kan zijn. Deze Batis heeft als enige van de reeks een schakelaar voor het beperken van het scherpstelbereik. Dat is handig, omdat je zo bij close-up opnames kan voorkomen dat de scherpstelling het hele bereik tot oneindig afzoekt of omgekeerd, het dichtbij-bereik in schiet als je op twee of drie meter wilt scherpstellen. De autofocus werkt snel en precies, zeker op volle opening en de focus begrenzer helpt ook nog eens onnodig scherpstellen te voorkomen. Het objectief heeft geen beeldstabilisatie maar dat is geen probleem omdat alle nieuwe full frame E- camera’s van Sony dat zelf hebben. Het objectief is wel goed weerbestendig gemaakt, inclusief een pakking aan de achterzijde om de afdichting op de bajonet compleet te maken. 

OLED

De Batis is ook niet voorzien van opgedrukte of ingegraveerde markeringen voor de afstandsinstelling of de scherptediepte. Hier heeft Zeiss iets bijzonders voor verzonnen: een oled schermpje op de lens. Dit laat in zwartwit de ingestelde afstand in meters of voeten zien en de scherptediepte bij het ingestelde diafragma. Het voordeel van een elektronisch systeem is dat de informatie zich aan kan passen en daar maakt de Batis ook gebruik van. Zo past bijvoorbeeld de indicatie voor de scherptediepte zich aan de sensormaat aan. Het scherm is ook in het donker afleesbaar en kan worden uitgezet wanneer daar behoefte aan is.

Lichtafval, overstraling en vervorming

Voor een redelijk lichtsterk objectief heeft de Zeiss Batis 40mm f/2.0 CF een beperkte hoeveelheid lichtafval. En dat is opvallend, omdat lichtafval bij bij de meeste Zeiss objectieven op volle opening vaak juist duidelijk aanwezig is en een soort van karaktertrek van Zeiss objectieven lijkt te zijn. Deze 40mm Batis komt niet verder dan nog geen volle stop op f/2 in raw of iets meer dan een halve stop in jpeg en dat is heel netjes. Wie graag wat meer vignettering in zijn opnames heeft, omdat het zo mooi de aandacht naar het centrum van het beeld trekt, zal dat dus zelf in de nabewerking moeten toevoegen. De Batis scoort dus goed op het gebied van lichtafval. Ook van overstraling of schittering bij tegenlichtopnames is nauwelijks sprake en contrastverlies bij tegenlichtopnames is niet waarneembaar. Dit is een prima objectief om opnames te maken met de zon in beeld. 

De vertekening van de Zeiss Batis 40mm f/2.0 CF is ook heel gering. Het is een half procentje kussenvormig in raw en in jpeg wordt dat in de camera al gecorrigeeerd tot een heel klein beetje tonvormige vertekening. Net genoeg om nog te kunnen meten, te weinig om in de praktijk last van te hebben. Natuurlijk hadden we van een standaardobjectief met het prijskaartje van deze Zeiss Batis niets anders verwacht, maar het is fijn om te zien dat het objectief de hooggespannen verwachtingen ook waar kan maken.

beeldkwaliteit

De Zeiss Batis 40mm f/2.0 CF scoort goed op het gebied van scherpte. In raw zien we nog wel een verloop naar de randen en de hoeken, zeker op volle opening, maar na toepassing van de correcties in de camera hou je in jpeg een hele gelijkmatige grafiek over met bijna dezelfde hoge waardes voor de hoeken als voor het centrum en dat bij ieder diafragma. Uiteraard houdt dat in dat je dezelfde resultaten ook uit de raws kunt behalen na nabewerking. Chromatische aberraties zijn ook vrijwel niet te vinden in de opnames. Zelfs van longitudinale chromatische aberratie, een verschijnsel waarbij onscherpe delen in de voorgrond van de foto neigen naar magenta en onscherpe delen in de achtergrond neigen naar groen, heeft deze 40mm Batis nauwelijks last. Je kan er iets van zien in de foto hieronder, genomen op korte afstand op volle opening met half tegenlicht. Veel andere objectieven zouden hier meer moeite mee hebben, maar de Zeiss Batis 40mm f/2.0 CF doet het voorbeeldig. 

Close Focus

De Zeiss Batis 2/40 CF onderscheidt zich van andere lichtsterke standaardobjectieven niet alleen met zijn afwijkende brandpunt, maar ook door de mogelijkheid om heel dichtbij scherp te kunnen stellen. De kortste instelafstand is 24 cm. gemeten vanaf de sensor. Meet je vanaf de frontlens dan hou je 14 cm. werkruimte tussen je onderwerp en de lens over. Dat is weinig voor het fotograferen van schuwe beestjes, maar ruim voldoende voor opnames van details of bijvoorbeeld close up foodfotografie. De maximale vergrotingsfactor is 1:3,3 en het veld dat je dan vast kan leggen is 79x117mm. Een echte macro gaat natuurlijk verder, tot minstens 1:2 en eigenlijk het liefst tot 1:1, maar met de macro mogelijkheden van de Zeiss Batis 2/40 CF kom je toch ook al een heel eind en als het voldoende is, dan hoef geen extra macrolens meer mee te nemen. En dat is dan winst.

Variabel diafragma?

Met de Zeiss Batis 40mm f/2 lijkt iets vreemds aan de hand te zijn. Het schijnt dat het objectief het diafragma sluit als je dichtbij gaat scherpstellen. Het objectief dat wij hadden was niet een van de allereerste modellen. Bovenstaande opname is gemaakt op hele korte afstand en de Exif-informatie geeft aan dat het diafragma f/2.0 was. Eerdere testers vonden waardes van tenminste f/2.8 op portretafstand tot f/5.6 op de kortste opnamestand. Nu is het altijd zo dat er lichtverlies optreedt bij opnames in het macrogebied. In hoeverre dit  meespeelt in de gegevens die de camera ontvangt, is moeilijk vast te stellen. Een andere verklaring is dat het objectief automatisch diafragmeert zodra je dichtbij scherp stelt. Als dat zo is, krijg je meer scherptediepte en verlies je de voordelen van een f/2 objectief.  En dat is niet goed. In ons testexemplaar hebben we dit gedrag niet kunnen vinden. Zeiss zelf heeft in ieder geval wel erkend dat er een probleem is en heeft beloofd met een firmware upgrade te komen om dit te ondervangen . Die upgrade is er inmiddels en kan door bezitters van de Batis zelf worden geupload naar het objectief. We hebben de nieuwe firmware niet meer kunnen gebruiken met ons testexemplaar, maar hopen dit in de toekomst nog te kunnen doen.

De nieuwe firmware is hier te vinden: Zeiss Batis 40mm f/2 firmware

Praktijkopnames

Ben je benieuwd naar een aantal praktijkopnames op volle resolutie van dit objectief, klik dan op de knop hieronder en bezoek onze vernieuwde gallery:

Conclusie test Zeiss Batis 2/40 CF @ Sony A7R III

VOORDELEN

• Scherp
• Vrijwel geen last van lensfouten
• Weerbestendig
• Goede Close Focus stand
• Goede autofocus
• Handig Oled scherm

Nadelen

• Stevige prijs voor een f/2.0 standaardlens