De Nikon D810 is de opvolger van de D800 en de Nikon D800E. Een Full Frame topmodel dus, met een nieuwe 36 megapixel sensor in een ijzersterke body. De Nikon D810 heeft, net als de 800E, géén optisch low-pass filter en is dus volledig gericht op het bereiken van de hoogste beeldkwaliteit. Zal de Nikon D810 op basis van beeldkwaliteit de D800E van de eerste plaats verstoten in ons testoverzicht? De Sony A7 R is dat net niet gelukt. Resulteren de verschillen in processor en sensor in meetbare en in de praktijk zichtbare verschillen? Wij testten de drie modellen uitgebreid naast elkaar, met een kwalitatief zeer hoogwaardig objectief (Nikon 85 mm f/1,4).

Vormgeving

Zet je een Nikon D810 naast een D800, dan blijkt dat de bodies heel veel op elkaar lijken maar toch niet volledig identiek zijn. Op zeker 20 punten ontdekten wij minieme verschillen in styling en in de exacte plaats en vorm van de knoppen. Er is een i-knopje bijgekomen (we kenden dat al van de goedkopere consumentenmodellen), er is nu een separaat bracket-knopje aan de voorkant op de camera, zodat de bediening van de belichting naar de viervoudige drukknop links boven kon verhuizen. 

Voor wie vaak van meerveldmeting naar spotmeting verandert, is dat een aanmerkelijke verbetering in gebruiksgemak. Bij de Nikon D800 en de Nikon D800E kon je de belichtingsmodus eigenlijk alleen aanpassen als je de camera van je gezicht afhaalde. Voor de verbindingen (USB, HDMI enz) zijn nu aparte luikjes met elk een eigen rubber deurtje. Dat is zinvol omdat er dan alleen het luikje open hoeft te staan dat je daadwerkelijk gebruikt. De aansluiting voor de koptelefoon zit naast de microfoonaansluiting. Ook daar zit logica achter.

De body is gemaakt voor professioneel gebruik, voelt ijzersterk aan en is uitstekend afgedicht. Hij ligt uitstekend in de hand, ook al is het gewicht vrij hoog. De body alleen al weegt inclusief batterij en afsluitdop een kilo (body only: 880 gram).

Beeldscherm en zoeker

Hoewel de electronische zoekers steeds beter worden, zij die naar onze stellige overtuiging qua beeldkwaliteit, helderheid en detaillering nog steeds inferieur aan een goede optische zoeker zoals die van de Nikon’s. Omdat de D810 veel voor landschaps- en studiofotografie gebruikt zal worden is dat een belangrijke factor. Het beeldscherm is ruim bemeten (3″), en heeft 1.229k.000 dots. Het kan niet scharnieren (zoals bij de Sony A7R). Voor nauwkeurig scherpstellen kun je Live View gebruiken en op het scherm inzoomen. Dat is een veel gebruikte techniek bij productopnames in de studio zoals die hiernaast.
Omdat de camera zo verschrikkelijk veel mogelijkheden kent (de handleiding heeft al meer dan 400 pagina’s), en omdat veel functies via het menu worden aangestuurd, zijn die menu’s vreselijk lang. Anders dan bijvoorbeeld Canon zet Nikon alle functies op 1 menupagina die je dan verticaal door moet scrollen. Wij vinden dat niet handig. Wie al gewend is aan een Nikon DSLR zal er minder moeite mee hebben.

Nikon D810 kleurweergave

De kleurweergave van de D810 kwam er in onze test onder nauwkeurig vastgelegde belichtingsomstandigheden, maar ook in de praktijkopnames, niet altijd vlekkeloos uit. Rechts zie je een detail uit drie praktijkopnames, gemaakt op hetzelfde punt en met dezelfde lens, v.l.n.r. de D800, de D810 en de D800E. De D810 oogt fletser dan de andere twee.

Hieronder de laboratoriumdata, waar de RAW bestanden zijn omgezet in Lightroom. In de vierkantjes is de linker bovenhelft de ‘echte’ kleur en de rechter onderhelft wat de camera ervan maakt. Vooral bij kunstlicht zijn de verschillen nogal groot. De meeste camera’s hebben de grootste moeite met de automatische witbalans onder deze extreme omstandigheden, maar in onze test deed de Nikon D800E het op dit onderdeel beter dan de Nikon D810. Een zorgvuldige instelling van de witbalans (handmatig vooraf of achteraf in RAW bestanden) is onder die omstandigheden aan te bevelen.

Omdat de kleurweergave van moderne camera’s zeer dicht bij elkaar liggen, lijkt het verschil tussen een 7 voor kleurweergave en een 9 voor kleurweergave extremer dan het in veel gevallen is. Ook  zijn de effecten van beeldstijlen veel groter dan de verschillen in kleurweergave tussen verschillende camera’s.

Kleurweergave daglicht
Kleurweergave kunstlicht

Resolutie en beeldkwaliteit

Bij het maken van de testopnames stuitten wij (en niet voor het eerst) op het fenomeen dat met een sensor met zoveel pixels, in combinatie met een professioneel vastbrandpuntobjectief, verschrikkelijk kritisch is.  Het gebruik van een statief en liefst ook het tevoren opklappen van de spiegel en eventueel het gebruik van een electronisch eerste gordijn, geeft de beste resultaten. Van front focus/back focus had de D810 in combinatie met de 85 mm f/1,4 geen last. De AF werkte minstens zo nauwkeurig als de handmatige scherpstelling met Live View, ingezoomd op het LCD-scherm.

De meeste gebruikers zullen met de Nikon D810 wel in RAW fotograferen, al of niet in combinatie met JPEG. In RAW gebruik je de volledige 14-bits informatie van de sensor (JPEG is 8 bits), en heb je een groter dynamisch bereik. Voor de conversie gebruikten wij Nikon’s eigen converter, meegeleverd als ViewNX2. Opmerkelijk (en onverklaard) is dat de RAW (NEF) bestanden van de Nikon 810 groter zijn dan die van de 800E. In JPEG is dat nog in veel sterke mate het geval, en dat wijst al op fijnere detaillering in het geval D810.

Door het grote aantal pixels is de bestandsgrootte enorm: 50 MB voor een RAW-bestand en 30 voor een Large/Fine JPEG alsof het niets is. Veel beroepsfotografen werken in RAW+JPEG, ook wanneer daar om kwaliteitsredenen geen reden voor is (het ANP bijvoorbeeld geeft de voorkeur aan niet al te grote bestanden, 2MB is voldoende). Maar de agentschappen willen wel de beschikking hebben over het RAW bestand om zeker te stellen dat er niet met de opname geknoeid is. Voor die fotografen heeft de Nikon D810 een optioneel RAW-S formaat waarvan de bestanden ongeveer half zo groot zijn als de normale RAW’s (en nog iets groter dan de beste kwaliteit JPEG’s).

Opname van de jachthaven in Alblasserdam, 1/250 sec f/8, gebruikte lens 85mm f/1,4. Je kunt eindeloos inzoomen, details bekijken of uitsnijden. Van de gebouwen op de achtergrond zijn de steentjes te tellen. Een mogelijk nadeel van het weglaten van een anti-alias is het voorkomen van Moiré interferentiepatroon in fijne regelmatige structuren. Daar viel in deze opname niet van te ontdekken. Met behulp van het meegeleverde Capture NX-D en ook in Lightroom is dat eenvoudig lokaal te corrigeren, zodat je in de rest van het beeld blijft profiteren van de hoogst mogelijke resolutie.

• Detail testopname Nikon D800E, RAW onbewerkt
• Detail testopname Nikon D810, RAW onbewerkt

• Detail testopname Nikon D800E, verscherpt (R=5)
• Detail testopname Nikon D810, verscherpt (R=5)

Bescherm de hooglichten

Stel dat je een foto wilt maken van een donker onderwerp, met daarin een fel verlicht gedeelte. Denk bijvoorbeeld aan concertfotografie of theaterfotografie, waar spotlights worden gericht op een persoon. Gebruik je dan de belichtingsmeter in matrix of centrum-gewogen modus, dan is de kans groot dat het fel verlichte deel overbelicht wordt. Als je spotmeting toepast, waarbij je de camera richt op het fel verlichte deel, dan is de rest van de opname heel erg donker. Dat is ook niet altijd wenselijk. Mik je met de spot net naast het fel verlichte deel, dan is dat deel nog steeds overbelicht. Veel concertfotografen fotograferen daarom met handmatige belichting. Maar als de intensiteit van de lichten sterk varieert, is dat ook niet ideaal.
Nikon heeft in de Nikon D810 een belichtingsmodus toegevoegd, die hooglichten in de opname herkent, zonder dat je er op hoeft te richten, zoals bij spotmeting. De uiteindelijke belichting zit dan tussen matrix en spot in. De Highlight-weighted mode is nauwkeuriger dan spotmeting als er 1 kleur overheerst, zoals de rode lampen bij popconcerten. Waar de spotmeting iotgaat van de helderheid van rood, groen en blauw samen, voorkomt de highlight weighted mode overbelichting in het rode kanaal. Echt een vooruitgang.

Dynamisch bereik

De sensor van de D800 en de D810 (het is niet helemaal duidelijk of dit dezelfde Sony sensor is) staat bekend om het grote dynamisch bereik. Onze laboratoriumtests toonden voor de Nikon D810 bij 32 ISO het grootste dynamisch bereik aan dat we ooit gemeten hebben (12,6, zie de grafiek hieronder). Bij de hogere ISO waarden ontlopen de Nikon D800E en de Nikon D810 elkaar niet veel wat dynamsich bereik betreft. Praktijkopnames zoals hierboven bewijzen de kwaliteit. 1/200 bij f/9. De schaduwen zijn met de computer iets opgehaald.

‘Stille’ sluiter

De maximale beeldsnelheid van de D810 in Full-Frame is 5 bps, met een maximum van 17 RAW-beeldjes, dan wel 36 JPEG’s. Nieuw is dat de ‘stille’ sluiter, de Q-modus, nu ook werkt in de continue opnamemodus bij maximaal 3 beeldjes per seconde.

De D810 beschikt over een optie (overigens diep verstopt in het menu Persoonlijke Instellingen) om bij het gebruik van de ‘mirror up’ functie het eerste sluitergordijn elektronisch te openen. De sluiter gaat dan al bij het opklappen van de spiegel open, maar de sensor wordt niet geactiveerd; dat gebeurt pas bij de tweede druk op de ontspanknop.

De sluiter gaat wel gewoon mechanisch dicht. De gedachte is dat de sluiter voor en tijdens de opname niet beweegt, en er ook geen trillingen aan het camerahuis worden doorgegeven. Deze nieuwe feature schijnt geadopteerd te zijn op verzoek van studiofotografen die vaststelden dat, zelfs op statief, bij 1/80 seconde enige onscherpte kon optreden, kennelijk geinduceerd door de sluiter. Zoals we hierboven al schreven is bij een sensor van deze kwaliteit de geringste trilling al te zien. In onze testopnames hebben we geen verschil kunnen vaststellen met of zonder deze electronische eerste gordijnsluiter.

ISO

Nikon spiegelreflexen staan bekend om de uitstekende prestaties bij hoge ISO-instellingen. We schreven daar al eerder over bij de tests van de D800E. Bij de D810 is het bereik aan de bovenzijde uitbreidbaar tot 51.200 en aan de onderzijde tot ISO 32; dit laatste op speciaal verzoek van de landschapsfotografen die graag ook bij mooi weer lange sluitertijden willen gebruiken.

De opname hiernaast over het thema ‘wind’ is gemaakt met 1/10 seconde. De bewogen takken illustreren het windeffect. Zoiets kan natuurlijk ook met een ND-filter, maar wie heeft zo’n ding altijd bij zich?

Aan de bovenzijde loopt het ISO-bereik tot 51200 (stand Hi 2). Door de goede ruisreductie-algoritmes van Nikon is deze stand nog goed bruikbaar.

Nikon D810 Autofocus

De Nikon D810 kent een groot aantal instelmogelijkheden voor de Autofocus. Nieuw is de groep-AF-veldinstelling, waarbij je niet een enkel AF-veld kunt aanwijzen als scherpstelveld, maar ook de vier velden daar omheen. Het werpt zijn vruchten vooral af wanneer je de AF-C instelling gebruikt, waarbij de camera continu scherpstelt en je je als fotograaf niet hoeft te bekommeren om de focus. Het effect van zo’n groep-AF is moeilijk vast te stellen, maar uit het feit dat het systeem ook al deel uitmaakt van de Nikon D4S, de journalistencamera, blijkt dat het zijn nut kan hebben.

Video

Omdat dit primair een fotografie-site is en geen video-site hebben we van de D810 de kwaliteiten als filmcamera niet onderzocht. Omdat er toch mensen zullen zijn die de D810 daarvoor gaan gebruiken, volstaan we met de mededeling dat hij kan scherpstellen tijdens het filmen, en kan opnemen in diverse formaten waaronder het 60p formaat (60 beelden per seconde 1920×1080 pixels). Op de Nikon D800 kon je alleen in Full-HD filmen met 30 beelden per seconde. De controle over diafragma, sluitertijd en audio instellingen tijdens het filmen vergroot de veelzijdigheid van deze camera ten opzichte van zijn voorganger. Ook de nieuwe beeldstijl, Gelijkmatig, is waarschijnlijk toegevoegd voor filmers die hun eigen colorgrading doen. Hadden de Nikon D800 en D800E nog een ingebouwde mono-microfoon, de Nikon D810 heeft een ingebouwde stereo-microfoon. Een echte videograaf zal echter gewoon de aansluiting voor een externe microfoon gebruiken.
Je kunt fotograferen tijdens het filmen, maar dan stopt de filmopname.

Conclusie Nikon D810 test

Voordelen

• Ongeëvenaarde beeldkwaliteit, zowel qua resolutie als dynamisch bereik
• Uitgebreid ISO bereik: 32-51.200, met name 32 ISO is uniek
• Stiller dan zijn voorganger
• Uiterst solide, goed gebouwd en geschikt voor professioneel gebruik
• Onderdeel van een populair camerasysteem, ruim aanbod in objectieven en accessoires

Nadelen

• Kwaliteit kent zijn prijs
• Geen scharnierend beeldscherm
• Geen wifi

Le Roi Est Mort, Vive Le Roi?

De Nikon D810 zet nieuwe normen voor beeldkwaliteit en overtreft de Nikon D800E, die jarenlang de hoogste positie in ons cameratestoverzicht heeft bezet. Er is door Nikon veel aandacht besteedt aan het bijschaven van de bouwkaliteit en het bedieningsgemak van een toch al weergaloze camera. Een stillere sluiter, die minder vibraties veroorzaakt en een langere levensduur van de batterij. Het klinkt eenvoudig, maar er zijn veel technologische ontwikkelingen voor nodig om ze succesvol te implementeren.
Het weglaten van het anti-aliasfilter, het ontwerp van de nieuwe sensor en de nieuwe beeldprocessor hebben geleid tot een daadwerkelijke verbetering van de beeldkwaliteit. Hoewel de rapportcijfers van de Nikon D800E en de Nikon D810 gelijk zijn, is de resolutie van de Nikon D810 soms iets hoger dan bij de, evenmin met een anti-aliasfilter uitgeruste, D800E. Het dynamisch bereik (het verschil tussen licht en donker dat de camera kan overbruggen) is ongekend hoog. Bij 32 ISO astronomisch hoog.
Of alle bezitters van een Nikon D800/800E nu onmiddellijk hun exemplaar voor de D810 zouden moeten inruilen? We denken van niet, daarvoor zijn deze camera’s te kostbaar en de verschillen net weer even te klein. Bij veel praktijkopnames zie je geen kwaliteitsverschillen. Het zijn de meest kritische omstandigheden waar de verschillen naar voren komen en zelfs dan alleen als je opnames van de Nikon D800E rechtstreeks vergelijkt met opnames van de Nikon D810.